ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΡΟΥΣΤΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ 

Κυριακή 16 Ιουνίου 2024, κι η ζέστη ήρθε για να μείνει! Δύσκολοι καιροί για ορειβασίες. Οι περισσότεροι στις παραλίες κι αυτήν την προγραμματισμένη πεζοπορία του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου από τον Κρούστα στο Καλό Χωριό απ’ το παλιό μονοπάτι, ήταν γραπτό να την χαρούν  λίγοι.

Ομαδική μας στον θηριώδη πλάτανο του Μπετούρα κοντά στον πύργο Καλού Χωριού

Βίντεο της πορείας από τον Γιάννη Πάγκαλο:  

Στην περιοχή του Κρούστα

Μόλις 6 άτομα για δεύτερη συνεχόμενη Κυριακή ξεκινάμε από το όμορφο κεφαλοχώρι του Κρούστα (540 μ.), που απέχει μόλις 20 λεπτά απ’ τον Άγιο Νικόλαο, και φημίζεται για τις ταβέρνες με το παραδοσιακό φαγητό και τον κεντρικό του δρόμο, όπου οι μουρνιές δημιουργούν ένα πράσινο στέγαστρο. Η πορεία αρχίζει απ’ το Δημοτικό Σχολείο στην νότια πλευρά του χωριού στην έξοδο προς Πρίνα, όπου παρκάρουμε τ’ αυτοκίνητά μας. Πριν ακόμα αφήσουμε το χωριό μια ευχάριστη έκπληξη μας περιμένει: ένα μικρό «πουλαράκι» (μα πώς βρέθηκε; - τα γαϊδούρια είναι ένα είδος προς εξαφάνιση, αφού η επιβίωσή του είναι στενά συνδεδεμένη με τους ανθρώπους, που όμως δεν τον χρειάζονται πια), βρίσκει ενδιαφέρουσα την παρουσία μας και μας ακολουθεί τρέχοντας όλη την πλαϊνή περίφραξη κι όταν πια χανόμαστε απ' το οπτικό του πεδίο βγάζει σπαραξικάρδιο αποχαιρετιστήριο γκάρισμα!

Η πορεία ξεκινά από το Δημοτικό Σχολείο Κρούστα

Το πουλαράκι ψοφούσε για παρέα! Είναι δύσκολο να είσαι ζώο προς εξαφάνιση, που η μοίρα σου εξαρτάται αποκλειστικά από ανθρώπους και δεν βρίσκεις ομόφυλους σου για παρέα!

Αποχαιρετούμε τον Κρούστα κατηφορίζοντας

Πολλά αλώνια δείχνουν την έντονη αγροτική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή

Θέα στις παραλίες του Καλού Χωριού, που είναι κι ο τελικός προορισμός μας

Στο μονοπάτι που ένωνε Κρούστα με Καλό Χωριό

Κοντά στο χωριό θα συναντήσουμε πολλά -μα πάρα πολλά- αλώνια, δείγμα έντονης αγροτικής δραστηριότητας της περιοχής και παραγωγής σιτηρών (στ’ αλώνια κάποτε γινόταν το αλώνισμα -το σπάσιμο των κομμένων σταχιών, με τα ‘μαχαίρια’ του βωλόσυρου- κι έπειτα το λίχνισμα, ώστε να ξεχωριστεί ο καρπός απ’ τα άγανα). Πιο κάτω κοντά στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου θα δούμε και πολλές παλιές μινιμαλιστικές μονόχωρες αγροικίες. «Σπίτι όσο χωρείς, χωράφι όσο θωρείς», θυμήθηκε το μότο των προγόνων μας ο Γιάννης!

Εκκλησάκι Αγίου Νικολάου στον δρόμο μας, γύρω του πολλές μικρές αγροικίες

Γνωστή η εμμονή του αρχηγού με τις καμπάνες

Το εσωτερικό του ναού απλό και λιτό, όπως πάντα

Μια από τις αγροικίες της περιοχής

Και μια άλλη παρακάτω. Κρίμα που έχουν αφεθεί στη μοίρα τους

Η πορεία μας σήμερα είναι κατηφορική ακολουθώντας το παλιό μονοπάτι -καλά σωζόμενο σε κάποια σημεία, όχι και τόσο σε κάποια άλλα, στην αρχή δασωμένο αργότερα πιο καθαρό. Όπως και να έχει εξαιρετική διαδρομή, που πρέπει κάποτε να επαναλάβουμε σε μια πιο ‘φιλική’ για πεζοπορία εποχή. Πέρα από τη θέα, όπου σε αρκετά ανοίγματα βλέπεις όλες τις ακτές του Καλού Χωριού με τις παραλίες τους και τις μικρές χερσονήσους, που τις χωρίζουν και την ‘μανισμένη’ σήμερα θάλασσα, περνάς από εναλλαγή πολλών φυσικών τοπίων. Ψηλότερα την πορεία συνοδεύει δάσος από πεύκα και πρίνα, καλλιεργημένα χωράφια κι ελαιώνες μετά. Χαμηλότερα αρχίζει η χλωρίδα της ρεματιάς: πλατάνια, αγριοσυκιές, πικροδάφνες, σκίνοι και λυγαριές. Μετά τα περβόλια και οι στέρνες. Πολλές κι οι μέλισσες που μαζεύονται στα νερά τους, με τσίμπησε σήμερα ο πρώτος σβούρος (μπαμπουρας) από τότε που ήμουν παιδί! Γούρι!

Ακολουθούμε τον αρχηγό στο παλιό μονοπάτι που συνέδεε τον Κρούστα με τις ακτές

Η θέα από εδώ είναι εξαιρετική, αλλά και το μονοπάτι περνά από ποικιλία τοπίων

Στην περιοχή του Καλού Χωριού

Όταν περνάμε ανάμεσα από τους πορτοκαλεώνες ξέρουμε στα σίγουρα ότι είμαστε στην επικράτεια του Καλού Χωριού! Πρώτη μας στάση στον γιγάντιο πλάτανο δίπλα στον μεγάλο δίπατο νερόμυλο του Μπετούρα, που πρόσφατα συγκέντρωσε πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας των τοπικών Μ.Μ.Ε., καθώς κάποιος επιχείρησε να του βάλει φωτιά, ίχνη της οποίας φαίνονται στο εσωτερικό της κουφάλας του, που μοιάζει με σπιτάκι.

Η πρωινή χαρά, που της αρέσουν οι υγρότοποι είναι χαρακτηριστική της βλάστησης του Καλού Χωριού

Ο εντυπωσιακός διώροφος νερόμυλος του Μπετούρα κοντά στον Πύργο Καλού Χωριού, ένα μνημείο που αξίζει να προσεχθεί! 

Το αυλάκι του νερού του νερόμυλου

Ο δεύτερος όροφος του

Το ισόγειο

Ο γιγάντιος πλάτανος από το πατάρι του μύλου, που κάποιος αποπειράθηκε να του βάλει φωτιά πριν λίγο καιρό, αποτέλεσε 'πίστα' για παιχνίδια στην ομάδα 

Κατόπιν θα πάρουμε την κοίτη του Καλού Ποταμού, ξεροπόταμου που διασχίζει την εύφορη κοιλάδα, πρόσφατα καθαρισμένου, από τον φόβο πλημμυρικών φαινομένων, φαντάζομαι. Μια χαρά για μας, καθώς η πυκνή του βλάστηση, κυρίως από καλάμια, έχει παραμεριστεί.

Κατευθυνόμαστε στην παραλία από την κοίτη του Καλού Ποταμού, ξεροπόταμου πια. Γενικά η περιοχή είχε πολύ νερό και έλη κάποτε και το όνομα "Καλό Χωριό" του δόθηκε κατ' ευφημισμόν, αφού η ελονοσία θέριζε στην περιοχή

Η κοίτη έχει πρόσφατα καθαριστεί απ' τους φορείς όπως και σε άλλα μέρη από τον φόβο πλημμυρικών φαινομένων

Φωτοπαιχνίδια με τους κάκτους στην πορεία

Λυγαριά ή στα κρητικά (ε)λυγιά ή και εμπιστιά (αν θυμάμαι καλά)

Φτάνουμε τέλος στον Άγιο Παντελεήμονα, με το ομώνυμο γραφικό εκκλησάκι στα ανατολικά του. Στρίβουμε δυτικά και μέσω μονοπατιών φτάνουμε στην μικρή χερσόνησο που οδηγεί στο Καραβοστάσι. Εδώ ψηλά είναι ο αρχαιολογικός χώρος του Πρινιάτικου Πύργου, στον οποίο εντοπίστηκε κεραμικό εργαστήρι, που προμήθευε καλής ποιότητας κεραμικά σε όλη την ανατολική Κρήτη (πληροφορίες από το βιβλίο: «Ο Άγιος Νικόλαος και η περιοχή του»). Επιστρέφουμε ρίχνοντας κλεφτές ματιές στους λουόμενους από τα ανοίγματα των αλμυρικιών και διασχίζουμε την παραλία τραβώντας τα περίεργα –ενίοτε και ειρωνικά- βλέμματα των ελαφροντυμένων παραθεριστών, έτσι όπως είμαστε ‘εν πλήρει εξαρτήσει’ και με τις αρβύλες!

Αρχαιολογικός χώρος στον Πρινιάτικο Πύργο, από την προμινωική ακόμα εποχή. Εδώ εντοπίστηκαν κεραμικοί κλίβανοι, άρα πρόκειται για εργαστήρι κεραμικής που τροφοδοτούσε με σκεύη όλη την ανατολική περιοχή του νομού 

Απ' τα γκρίζα βράχια της χερσονήσου ατενίζουμε τη 'μανισμένη' θάλασσα και τους σέρφερς που την χαίρονται

Καταπληκτική φωτογραφία του Γιάννη από την άκρη της χερσονήσου προς τον αρχαιολογικό χώρο και τις δύο παραλίες του Καλού Χωριού: Καραβοστάσι δεξιά και Άγιος Παντελεήμονας αριστερά

Ο όρμος του Αγίου Παντελεήμονα

Κρυφοκοιτάζοντας τους λουόμενους, που δροσίζονται, σε αντίθεση με μας!

Μια ράμπα ΑΜΕΑ έχει προστεθεί στην παραλία τελευταία

Μια απ' τις ομορφότερες παραλίες της περιοχής!

Κατευθυνόμαστε στην άλλη μικρή χερσόνησο ανατολικά, που χωρίζει την εδώθε παραλία από το κοσμοπολίτικο Βούλισμα. Θέλουμε να δούμε ένα γεωλογικού ενδιαφέροντος εξωπραγματικό τοπίο: πρόκειται μάλλον για μια δολίνη, ένα βύθισμα της γης, στα κάθετα βράχια της ΒΑ πλευράς του οποίου βλέπουμε σημάδια αναρριχητών. Συνεχίζουμε ως την ανεμοδαρμένη άκρη της χερσονήσου κι έπειτα επιστρέφουμε πίσω, καθώς το έδαφος άρχισε να καίει αλύπητα απ’ τις ακτίνες του ήλιου και του αέρα.

Ένα εύφορο βύθισμα της γης στη μικρή χερσόνησο που χωρίζει Άγιο Παντελεήμονα και Βούλισμα. Στην ΒΑ πλευρά τα κάθετα βράχια αποτελούν αναρριχητικό πεδίο, όπως είδαμε

Θαμνοκυπάρισσο (Juniperus phoenicea (Άρκευθος η φοινικική) 

Περπατήσαμε πλάκα-πλάκα 13 χιλιόμετρα σε 5 ώρες με τις στάσεις κι ήρθε η ώρα που άλλοι θα σβήσουν την κάψα με μια βουτιά στη θάλασσα κι άλλοι με μια βουτιά στην μπίρα! Ο αρχηγός μας, Γιάννης Πάγκαλος, επιδόθηκε και στα δύο και καλώς γιατί το άξιζε και τον ευχαριστούμε πολύ για τα ενδιαφέροντα μέρη της περιοχής του, που μοιράστηκε μαζί μας!

Ευχαριστούμε τον αρχηγό, Γιάννη Πάγκαλο. Εδώ με τον Ray στην άκρη της χερσονήσου

Το παπάκι μας, που ακολουθεί παντού τον αρχηγό, στον καμένο πλάτανο δίπλα στον νερόμυλο του Μπετούρα

ΑΡΧΗΓΟΣ: Γιάννης Πάγκαλος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Μαρία Μετζογιαννάκη, Γιώργος Κουναλάκης

ΚΕΙΜΕΝΟ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ: Μαρία Μετζογιαννάκη

 

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΕΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ: Γιάννης Πάγκαλος

Powered by Wikiloc

ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ στο ΔΑΣΟΣ του ΚΡΟΥΣΤΑ

Την Κυριακή 4 Ιουλίου 2021, ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου διοργάνωσε κυκλική πεζοπορία στο κοντινό μας, αν και άγνωστο σε πολλούς δάσος του Κρούστα. Εκτός από το πανέμορφο φυσικό τοπίο και τις όμορφες πεζοπορικές διαδρομές, το δάσος προκαλεί τον επισκέπτη να ταξιδέψει στον χρόνο, με οδηγό εντυπωσιακά σημάδια ανθρώπινης παρουσίας, από την περίοδο της Μινωικής Κρήτης, μέχρι και τις πρόσφατες δεκαετίες.

Από τα πιο σημαντικά δάση της Ανατολικής Κρήτης, το σπάνιο δάσος του Κρούστα, απλώνεται την ευρύτερη περιοχή του ομώνυμου οικισμού. Από το 2012 στην περιοχή έχει διαμορφωθεί από εθελοντές του τοπικού Πολιτιστικού Συλλόγου το Ιστορικό πάρκο δάσους Κρούστα (περισσότερα ΕΔΩ), με στόχο την προστασία του δάσους και των αρχαιολογικών ευρημάτων. Η περιοχή εποικίστηκε συστηματικά και χρησιμοποιήθηκε εντατικά από τον άνθρωπο πριν από 4.000 χρόνια. Στην πρώϊμη Μινωϊκή Ανακτορική περίοδο (1900-1650 π.Χ.) κατασκευάστηκαν με ογκόλιθους αρκετές αγροτικές εγκαταστάσεις (μάνδρες, περίβολοι) μαζί με αγροικίες. Τα εντυπωσιακά ευρήματα της Μινωικής περιόδου τεκμηριώθηκαν από την Zαμπίνε Μπέκμαν την περίοδο 2003-2012. Πέρα όμως από το αρχαιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον, η περιοχή προσφέρεται για απολαυστικές πεζοπορικές διαδρομές πάνω σε σηματοδοτημένα μονοπάτια, μέσα στο καταπράσινο δάσος, με εκπληκτική θέα προς το Κρητικό και Λιβυκό πέλαγος. Μεγάλη ποικιλία πουλιών και ζώων, καθώς και σπάνια ή ενδημικά φυτά μπορούν να εντοπιστούν μέσα στο οικοσύστημα. Λόγω του υψόμετρου (800-1000 μ.) το μικροκλίμα της περιοχής είναι πολύ ευχάριστο, καθώς τα παρακείμενα βουνά εμποδίζουν τους καυτούς καλοκαιρινούς και τους ψυχρούς χειμωνιάτικους ανέμους.

Το πρώτο κυριακάτικο πρωινό του Ιούλη, με ζεστό καλοκαιριάτικο καιρό, η ομάδα μας ξεκίνησε από την τοποθεσία Τούρκισσες, που βρίσκεται λίγο ψηλότερα από το χωριό του Κρούστα. Εδώ βρίσκεται η δεξαμενή του υδραγωγείου, μια "καμουφλαρισμένη" δεξαμενή, καθώς έχει "ντυθεί" με πέτρα και έχει παραπλανητικά πορτοπαράθυρα που την κάνουν να μοιάζει με σύγχρονη αγροικία. Στο σημείο αυτό υπάρχουν ενημερωτικές πινακίδες με πληροφορίες και σχεδιάγραμμα για τις διαδρομές και τα σημεία ενδιαφέροντος.

Ακολουθούμε το σηματοδοτημένο μονοπάτι που οδηγεί  μέσα  στο δάσος, σε μια διαδρομή μήκους 5,5χλμ (όπως μας πληροφορεί σχετική πινακίδα). Απολαμβάνουμε την δροσιά, τις μυρωδιές και την μοναδική αίσθηση γαλήνης του δάσους. Η διαδρομή ευχάριστη κάτω από τα πανύψηλα δέντρα και εύκολη χωρίς απότομες ανηφόρες/κατηφόρες. Ψηλά πολύχρονα φουντωτά πεύκα που έχουν ακόμη τα σημάδια της ρητινοσυλλογής πάνω στον παχύ φλοιό τους, αειθαλείς πρίνοι με ηλικία αιώνων, κομψοί σφένδαμοι και αρωματικοί θάμνοι που σκορπούν απλόχερα τις μυρωδιές τους, δημιουργούν περιβάλλον μοναδικής ομορφιάς. 

Συνεχίζουμε μέχρι το ύψωμα της Φορτέτσας, αλλοτινός τόπος λατρείας ή παρατηρητήριο, καθώς βρίσκεται στα όρια των αρχαίων πόλεων Λατούς και Ιεράπυτνας. Στην διαδρομή μας συναντάμε παραδοσιακό, καλά διατηρημένο αλώνι και εγκαταλειμμένες στάνες, απομεινάρια κτηνοτροφικής δραστηριότητας αλλοτινών καιρών.

Αποκορύφωμα της διαδρομής μας η επίσκεψη μας στα εντυπωσιακά (αν και άγνωστα και αναξιοποίητα) κτίσματα αγροτικών εγκαταστάσεων και αγροικιών της Μινωικής Κρήτης, στη θέση "Ασφεντάμους", όπου έχει εντοπισθεί αρχαίος αγροτοκτηνοτροφικός οικισμός 4000 χρόνων. ΄Οπως μαρτυρούν τα ευρήματα πρόκειται  για τμήματα αγροτικών εγκαταστάσεων και αγροικιών της εποχής των Μινωιτών. Με τεράστιες λαξευμένες πέτρες έχουν κατασκευαστεί κυκλικές κατασκευές σαν ανοιχτά πηγάδια, που πιθανόν χρησιμοποιούνταν για αποθήκευση νερού ή σιτηρών. Ογκόλιθοι, που εντυπωσιάζουν με το μέγεθος τους, έχουν χρησιμοποιηθεί για να δημιουργηθούν κυκλικές αγροτικές εγκαταστάσεις και εκτεταμένοι περίβολοι που περικλείουν μεγάλα τμήματα γης. Γενικά στην περιοχή νότια του Αγίου Νικολάου, βρίσκονται διάσπαρτες περισσότερες από 70 αγροικίες και δίκτυο μονοπατιών της Μινωικής περιόδου.

Απολαμβάνουμε την περιπλάνηση μας στο 'μαύρο δάσος' από πεύκα και πουρνάρια, που κάποτε σκέπαζε τα τριγύρω βουνά και πρόσφερε κρησφύγετο στους αντάρτες της εθνικής αντίστασης. Θαυμάζουμε την μοναδική θέα προς την πόλη του Αγίου Νικολάου, τα κάτασπρα γραφικά χωριουδάκια και τον κόλπο του Μεραμπέλλου, που αστράφτει ειρηνικός στο βάθος, με τα σκουρόχρωμα νησάκια του να αναπαύονται στα καταγάλανα νερά. Επιστρέφουμε από διαφορετικό μονοπάτι στην περιοχή του υδραγωγείου, έχοντας διανύσει 5,4χλμ. σε 3 περίπου ώρες.

 ΑΡΧΗΓΟΣ: Παναγιώτης Ευδαίμων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Παναγιώτης Ευδαίμων, Γιώργος Μιχαηλίδης

ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ: Παναγιώτης Ευδαίμων

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Λάμπρου Ελένη

ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ

Powered by Wikiloc