Πεζοπορία στα ξωκλήσια της ΛΑΣΤΡΟΥ, με τον Ε.Ο.Σ Ηρακλείου

ΛΑΣΤΡΟΣ

Η Λάστρος βρίσκεται 35χλμ δυτικά της Σητείας, στο ανατολικό τμήμα της Κρήτης. Είναι ένα γραφικό χωριό, με λίγους κατοίκους, χτισμένο σε υψόμετρο 314 μ. σε μία κοιλάδα ανάμεσα στο όρος Καψά δυτικά και κάποια μικρότερα υψώματα ανατολικά.  Δυτικά και νότια του χωριού διακρίνεται πάνω στα υψώματα το ρήγμα της Λάστρου (ή "στεφανιές" κατά τους ντόπιους), αδιάψευστος μάρτυρας της καταβύθισης του νησιού μας στο πέρασμα των αιώνων. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο, όπου το έδαφος της πλαγιάς μοιάζει να έχει υποχωρήσει κάθετα αρκετά μέτρα, δημιουργώντας ένα γιγάντιο “σκαλοπάτι» μήκους πολλών μέτρων, που εντυπωσιάζει και ξεχωρίζει ακόμη και από μακριά. Το χωριό, με όνομα προελληνικής προέλευσης, διατηρεί τον παραδοσιακό του χαρακτήρα. Μέσα και γύρω από το χωριό έχουν διασωθεί αρκετές παλιές βυζαντινές εκκλησίες, ενώ στη θέση ‘Κυνηγόσπηλιος’ βρέθηκαν αρχαϊκά ευρήματα, Μινωικός οικισμός, νεκρόπολη και μινωικοί τάφοι.

ΡΗΓΜΑ ΛΑΣΤΡΟΥ

ΞΩΚΛΗΣΙΑ  ΛΑΣΤΡΟΥ

ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ

ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ

ΣΩΤΗΡΟΣ & ΠΑΝΑΓΙΑΣ

ΑΓΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΗΤΑΣ

‘Βούλιαξε’ η Λάστρος από πεζοπόρους

Το Σάββατο 5 Μαρτίου ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου επανέλαβε τη διαδρομή στα ξωκλήσια γύρω από τη Λάστρο. Αφορμή γι’ αυτό στάθηκε η επίσκεψη του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Ηρακλείου στην περιοχή της Σητείας για το τριήμερο της Καθαρής Δευτέρας με πρώτη στάση το ομώνυμο χωριό.

Ο Ε.Ο.Σ. Ηρακλείου είναι απ’ τους παλιότερους Ορειβατικούς Συλλόγους της Κρήτης κι ένας απ’ τους πιο δραστήριους και πολυάριθμους. Φέτος κλείνει μάλιστα τα 90 χρόνια από την ίδρυσή του, γι’ αυτό σε κάθε εξόρμησή του αναρτά και το πανό με το λογότυπο του, όπως έκανε και στην ‘οικογενειακή’ φωτογραφία του Σαββάτου. Έχουμε συμπορευτεί ξανά στο πρόσφατο παρελθόν και με χαρά προσφερθήκαμε να τους δείξουμε λίγες από τις ομορφιές του τόπου μας, εδώ στην ανατολική Κρήτη. Πιστοί και οι δύο Σύλλογοι στο μότο «όποιος περπατά, είναι φίλος», πάντα είμαστε ανοικτοί στις συνεργασίες, με τις οποίες γνωριζόμαστε όλοι εμείς οι περιπατητές κι ανταλλάσουμε ιδέες, σκέψεις και προβληματισμούς. Το παρόν δώσανε φυσικά και οι πρόεδροι των δύο Συλλόγων, η Νανά Κουτσανδρέου απ’ τον Ε.Ο.Σ. κι ο Λεωνίδας Κλώντζας απ’ τον Ορειβατικό Αγίου Νικολάου.

Μαζευτήκαμε λοιπόν γύρω στα 80-90 άτομα στην κεντρική πλατεία της Λάστρου, μια μεγάλη θορυβώδης παρέα! Τις πέντε περίπου ώρες της παραμονής μας στο χωριό, στο οποίο μένουν τώρα πια λιγοστοί και ηλικιωμένοι κυρίως κάτοικοι, κάναμε σίγουρα αισθητή την παρουσία μας!

Όπως συνήθως γίνεται σε τέτοιες συμπράξεις, η πρώτη επαφή είναι συνήθως ..μουδιασμένη: «οι δικοί μας - οι δικοί σας»! Στη συνέχεια όμως οι διαφορετικοί ρυθμοί βαδίσματος φτιάχνουν ανάμεικτα μικροπαρεάκια, η ατμόσφαιρα χαλαρώνει κι αρχίζουν οι γνωριμίες. Στο τέλος δημιουργούνται φιλίες, ανταλλάσσονται τηλέφωνα, διευθύνσεις στο fb , υποσχέσεις για κοινές αποδράσεις κι όλα τα σχετικά.

Η διαδρομή μετά απ’ όλ’ αυτά μπαίνει σε δεύτερη μοίρα: ακολουθήσαμε την γνωστή πορεία περικόπτοντας το Μύλο του Παπά κι επιλέγοντας αντί γι’ αυτόν να επισκεφτούμε το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στο δασάκι πάνω απ’ το χωριό. Ανά τακτά διαστήματα περνούσαμε κοντά απ’ το χωριό, έτσι ώστε οι πιο κουρασμένοι να αποχωρούν για μια περιήγηση εντός του και μια στάση για καφεδάκι και ρακί στο παραδοσιακό καφενεδάκι, ενόσω οι υπόλοιποι συνέχιζαν. Έτσι ενώ ξεκινήσαμε όλοι μαζί τη γνωστή πορεία (Αγία Μαρίνα, Χάνι Γερωνυμάκη, Μυρτιδιώτισσα, Άη Νικήτας, Άγιος Νικόλαος) στον τελευταίο προορισμό, τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, μείναμε γύρω στους τριάντα ..φανατικούς!

ΧΑΝΙ ΓΕΡΟΝΥΜΑΚΗ

Τόσο αυτοί που επέλεξαν να περάσουν πιο πολύ χρόνο στο χωριό, όσο κι εκείνοι, που τριγύρισαν περισσότερο στη φύση, στο τέλος όλοι ικανοποιημένοι δήλωσαν. Η Λάστρος, ένα απ’ τα πιο ενδιαφέροντα, όμορφα, καθαρά και νοικοκυρεμένα χωριά της περιοχής μας, η φύση τριγύρω στο φόρτε της και η διαδρομή με μεγάλη εναλλαγή τοπίων!

Για την ιστορία περπατήσαμε γύρω στα 13 χιλιόμετρα σε ένα διάστημα 5 ωρών με τις στάσεις κι αρχηγοί εν τη ενώσει: Άννα Τζανάκη-Παπαδάκη απ’ τον Ε.Ο.Σ., Μαρία Μετζογιαννάκη απ’ τον Ορειβατικό Αγίου Νικολάου. Καλή συνέχεια με πολλές ενδιαφέρουσες κι ασφαλείς πεζοπορίες και για τους δυο συλλόγους κι όσο για τον Ε.Ο.Σ. να τα χιλιάσει!

 ΑΡΧΗΓΟΙ: Μαρία Μετζογιαννάκη, ΄Αννα Τζανάκη-Παπαδάκη

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Λεωνίδας Κλώντζας, Μαρία Μετζογιαννάκη

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Μαρία Μετζογιαννάκη, Ελένη Λάμπρου

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ: Ελένη Λάμπρου

Πεζοπορία στα ξωκλήσια της ΛΑΣΤΡΟΥ

Με αντίξοες καιρικές συνθήκες ξεκίνησε γι’ άλλη μια φορά η εξόρμησή της Κυριακής 30 Γενάρη 2022, στη Λάστρο. Δύσκολο να το πάρεις απόφαση να σηκωθείς απ’ το κρεβάτι κυριακάτικα μετά την ολονύχτια βροχή. Γι’ αυτό μια πεζοπορία για πολλούς περιορίστηκε σε δέκα… εκλεκτούς. Ανάμεσά μας η Σοφία με το γιο της, τον Κωστή, με καταγωγή απ’ το χωριό, που θα γίνουν ..ξεναγοί μας.

Η Λάστρος βρίσκεται 35χλμ δυτικά της Σητείας, στο ανατολικό τμήμα της Κρήτης. Είναι ένα γραφικό χωριό, με λίγους κατοίκους, χτισμένο σε υψόμετρο 314 μ. σε μία κοιλάδα ανάμεσα στο όρος Καψά δυτικά και κάποια μικρότερα υψώματα ανατολικά. 

Δυτικά και νότια του χωριού διακρίνεται πάνω στα υψώματα το ρήγμα της Λάστρου (ή "στεφανιές" κατά τους ντόπιους), αδιάψευστος μάρτυρας της καταβύθισης του νησιού μας στο πέρασμα των αιώνων. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο, όπου το έδαφος της πλαγιάς μοιάζει να έχει υποχωρήσει κάθετα αρκετά μέτρα, δημιουργώντας ένα γιγάντιο “σκαλοπάτι» μήκους πολλών μέτρων, που εντυπωσιάζει και ξεχωρίζει ακόμη και από μακριά. Το χωριό, με όνομα προελληνικής προέλευσης, διατηρεί τον παραδοσιακό του χαρακτήρα. Μέσα και γύρω από το χωριό έχουν διασωθεί αρκετές παλιές βυζαντινές εκκλησίες, ενώ στη θέση ‘Κυνηγόσπηλιος’ βρέθηκαν αρχαϊκά ευρήματα, Μινωικός οικισμός, νεκρόπολη και μινωικοί τάφοι.

ΡΗΓΜΑ ΛΑΣΤΡΟΥ

ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ

ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ

ΣΩΤΗΡΟΣ & ΠΑΝΑΓΙΑΣ

ΑΓΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Εννέα η ώρα ακριβώς ξεκινάμε από τον Καραβά, δίπλα στο δρόμο. Με τη βροχή μόλις να έχει σταματήσει και τη γη να στάζει ακόμα, παίρνουμε την οδό ..Νηρηίδων! Μια πρόσφατη κατολίσθηση στο δρομάκι μάς βάζει κάποια εμπόδια. Συνεχίζουμε όμως και συναντάμε κατά σειρά: το ανακαινισμένο παλιό πηγάδι, την αρχαία μνημειακή ελιά της Μιχελομαρίας (Μουρατολιά άνω των 2.000 ετών), το πηγάδι του Σακκά. Όλα εδώ συνοδεύονται από κατατοπιστικότατες πινακίδες του δραστήριου τοπικού Πολιτιστικού Συλλόγου «Η Αναγέννησις». Φτάνουμε στο εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας, γνωστό για το πανηγύρι του. Στο προαύλιο του χαζεύουμε το αυτοσχέδιο ηλιακό ρολόι. Δυστυχώς, αν και ο καιρός έχει ανοίξει, δεν έχει φανεί ακόμα ο ήλιος, για να τεστάρουμε την πιστότητά του. 

Έπειτα κατηφορίζουμε προσπαθώντας να μην βραχούμε, αφού η γη ‘ξερνάει’ νερό από παντού. Κατευθυνόμαστε προς τον λοφίσκο του νεκροταφείου με το εντυπωσιακό αλσύλλιο από πεύκα. Στην κορυφή του δεσπόζει το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού των αρχών του 20^ου αιώνα, όταν με νόμο τα νεκροταφεία, έπρεπε να χτίζονται πια έξω απ’ τα χωριά. 1932 γράφει η πινακίδα στο νεκροταφείο. Κάποιος το συνδέει με την έξαρση της λέπρας την εποχή εκείνη.

Προχωράμε στο ανακαινισμένο Χάνι του Γερωνυμάκη, «Σταθμός ξεκούρασης ανθρώπων και ζώων στον παλιό δρόμο από Σητεία προς Ηράκλειο». Ο ‘αμαξωτός’ δρόμος κάποτε έφτανε ως τη Λάστρο και συνεχιζόταν απ’ τα Μουλιανά. Το ενδιάμεσο διάστημα συνδέονταν με μουλάρια. «Ο προπάππους μου ήταν ο μουλαράς», αναφωνεί ο Κωστής. Κι ο δικός μου, Κωστή, κι ο δικός μου, είχα ακούσει πολλές φορές τις ιστορίες του. Ακολουθούμε τις πινακίδες, που μας οδηγούν στον «Μύλο του Παπά», έναν ανακαινισμένο ανεμόμυλο, με καταπληκτική θέα στον κάμπο της Σφάκας. Δεν μας αρέσει το μεταλλικό στέγαστρο και η νέα του φτερωτή, αλλά καταλαβαίνουμε την ανάγκη της προστασίας από τις καιρικές συνθήκες.

Επιστρέφουμε στο Χάνι και κατηφορίζουμε στον παλιό δρόμο. Ακούμε χαμηλά το νερό να κελαρύζει κι αναρωτιόμαστε, αν θα μπορέσουμε να περάσουμε. Όντως ‘σύρνει’ ποταμάκι. Αλλά τίποτα δεν μας σταματά, εξάλλου είμαστε ήδη βρεγμένοι! Στο μεταξύ ο ήλιος, που έχει βγει κάνει την όμορφη αυτή διαδρομή στο λιθόστρωτο, στρωμένο με ανεμώνες σε όλες τις αποχρώσεις του μοβ, μονοπάτι, μοναδική. Στο τέλος μας περιμένει το ειδυλλιακό εκκλησάκι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας με την παραδοσιακή κρήνη, τη στέρνα και την κεραμιδί του στέγη, να αναδύεται μέσα από τις μυρτιές και τους σκίνους. Απέναντι φαίνεται η Σφάκα. Εδώ κάνουμε την πρώτη σοβαρή στάση με τον Ray να σπάει για μια ακόμα φορά το πρωτόκολλο και να μας κερνά αυτός τη ρακή!

ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΗΤΑΣ

Έπειτα ανηφορίζουμε από χωματόδρομο ανάμεσα από ελαιώνες, περνάμε την εθνική οδό και παίρνουμε το δρόμο προς το εκκλησάκι του Άη Νικήτα, στη ΝΔ πλευρά δάσους από βελανιδιές και πρίνα. Άλλα χρώματα εδώ, άλλη φύση. Παρακάτω ξεκινά μονοπάτι, κρυφό και σκοτεινό, χωμένο σε πυκνά και ψηλά δέντρα. Σαν να μπαίνεις σε ένα κόσμο παραμυθιού. Εδώ δεν έχει χαμηλή βλάστηση, μόνο κανένα μανιτάρι που και που. Το μονοπάτι μας οδηγεί πιο κοντά στο χωριό. Περνώντας από κήπους με εσπεριδοειδή βγαίνουμε στο αρχοντικό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου με τα κυπαρίσσια σε υπερυψωμένο χώρο δίπλα στον δρόμο. 

Γυρνάμε κατάκοποι στο χωριό. Περνάμε απ’ τα γραφικά στενά του, που θυμίζουν κυκλαδίτικο νησί. Παντού καθαριότητα, μεράκι κι αρχοντιά! «Λάστρος, μικρό Παρίσι» λέγανε οι παλιοί. Ανεβαίνουμε στην «Οδό Ακροπόλεως», το πιο ψηλό σημείο. Η Λάστρος είναι κτισμένη σε βράχο και μοιάζει με μικρό κάστρο. Δίπλα υψώνεται ένας μικρότερος, η Βίγλα. Προφανώς γιατί ‘βίγλιζε’ στη θάλασσα για το φόβο των πειρατών. Όλ’ αυτά τα ξέρει πολύ καλά ο Κωστής, τα ‘χει ακούσει «απ’ τους παππούδες». «Είναι παλιό χωριό, γιατί δε φαίνεται απ’ τη θάλασσα, να μην το δουν οι πειρατές». Μες στο χωριό πλήθος οι εκκλησίες: η κεντρική της Αγίας Τριάδας του 1888 με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ρυθμό, η δίκλιτη του Σωτήρα και Παναγίας με το νότιο κλίτος απ’ την Ενετοκρατία, του Αγίου Γεωργίου απ’ τον 14^ο αιώνα και η λίγο νεώτερη του Αγίου Χαραλάμπου.

Επιστρέφουμε στην κάτω πλατεία, το «Τριόδι». Σήμερα ήταν ο αγιασμός στο ανακαινισμένο παλιό καφενεδάκι της κυρα-Μαρίκας. Έξω στο στενό μια παρέα απολαμβάνει το μεσημεριανό ήλιο. Καθίζουμε κι εμείς για μια ρακή. Στο εσωτερικό οι τοίχοι γεμάτοι από παλιές φωτογραφίες. Τσουγκρίζουμε τα ποτήρια. Ένας ακόμα όμορφος επίλογος. Σε πέντε ώρες χαλαρού περπατήματος διασχίσαμε 12 χιλιόμετρα συνδυάζοντας πολλά και διαφορετικά τοπία με τα γραφικά εκκλησάκια της Λάστρου, να οριοθετούν την πορεία μας. Χαρακτηριστικό της ημέρας οι προσπάθειες να υπερπηδήσουμε τις ‘κολύμπες’ με το νερό και τα παιχνίδια με την αντανάκλαση μας σε αυτές! Ευχαριστούμε Σοφία Παπανδρουλάκη, Γιώργο Φραγκούλη για τις πληροφορίες τους, καθώς και την Ελένη Βασιλάκη για την αποστολή χρήσιμου υλικού για τις εκκλησίες της περιοχής.

ΑΡΧΗΓΟΣ: Μαρία Μετζογιαννάκη

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Μαρία Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ: Γιάννης Πάγκαλος 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Μαρία Μετζογιαννάκη

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ελένη Λάμπρου

Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ