Ευλογημένοι
αισθάνθηκαν σίγουρα οι 19 πεζοπόροι του Ορειβατικού
Συλλόγου Αγίου Νικολάου την Κυριακή 17 Δεκεμβρίου 2023 στην εξόρμηση του
Συλλόγου στην περιοχή του οροπεδίου
Ομαλού Βιάννου. Κι ο λόγος ήταν πάλι ο καιρός, που αναμενόταν βροχερός,
αλλά ήταν τελικά τόσο όσο για να απολαύσουμε εξαίρετες εικόνες σε μια ιδιαίτερη
φύση. Κι ας εξηγηθούμε:
Χαμογελαστά πρόσωπα παρά το σφυροκόπημα του αέρα και της βροχής, στον μοναδικό Ομαλό της Βιάννου
Πρωί
–πρωί ξεκινάμε από Άγιο Νικόλαο με minibus. Ίσα- ίσα που χωράμε. Ακύρωση καμία, αν κι έβρεχε όλη νύχτα
κι οι προβλέψεις ακουγόταν δυσοίωνες. Μετά από 1,5 ώρα οδήγησης στον νότιο
οδικό άξονα και στη συνέχεια σε στενό επαρχιακό δρόμο, φτάνουμεστο σημείο εκκίνησης τον αρχαιολογικό χώρο του ιερού του Ερμή και της Αφροδίτης
σφηνωμένο στις πλαγιές της νότιας Δίκτης στα 1.100 περίπου μέτρα υψόμετρο. Μια καινούρια πόρτα με λουκέτο
έχει προστεθεί από την τελευταία φορά, όμως ένα μικρό άνοιγμα δίπλα στη θύρα
επιτρέπει την είσοδο στους περίεργους της ομάδας. Υπάρχουν μαρτυρίες συνεχούς άσκησης
λατρείας εδώ από τα υστερομινωικά ως τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. Και δεν είναι
τυχαίο, καθώς πηγή νερού αναβλύζει
ως σήμερα μέσα απ’ την ‘καρδιά’ του ιερού χώρου. Οι παλιοί άνθρωποι ανά τους
αιώνες εκτιμούσαν πάντα το νερό ως ευλογία Θεού. Μόνο σήμερα το σπαταλάμε
άσκοπα!
Έναρξη από το ιερό του Ερμή και της Αφροδίτης
Φωλιασμένο στα 1100 μέτρα στις νότιες πλαγιές της Δίκτης
Περιτριγυρισμένο από δάσος. Με συνεχή κατοίκηση από τα μινωικά ως τα παλαιοχριστιανικά χρόνια!
Γρήγορα
αναγκαζόμαστε να φύγουμε, καθώς οι βιαστικοί φωνάζουν να συντομεύουμε.
Χωνόμαστε λοιπόν μέσα στο πευκόδασος, που μας περιβάλλει. Η πορεία μέσα στο
δάσος σε συνδυασμό με την απρόσμενη ηλιοφάνεια και τον γαλανό ουρανό, είναι μια
οπτασία κι οι μυρωδιές, που αναδίδουν τα δέντρα, αναζωογονητικές. Με συνδυασμό
χωματόδρομου, μονοπατιών κι ελεύθερης ανάβασης φτάνουμε στο περίφημο οροπέδιο, γνωστό και ως ‘Μικρός Ομαλός’ -για να διακρίνεται από
το άλλο της δυτικής Κρήτης-.
Αρχικά
περπατάμε ανάμεσα σε κατσοπρίνια, κρητικούς ασφενδάμους και μαύρους, φορτωμένους
με βρύα αχλάδουλες (αγκούσακες), που μοιάζουν στοιχειωμένοι («Αν περάσεις από
δω βράδυ, θα σκιαχτείς», λέει ο Μιχάλης δίπλα μου, «Δεν περνά κανείς βράδυ από
δω, μη σκας», τον καθησυχάζω). Δεξιά μας υψώνονται καθηλωτικές οι πλαγιές της
Δίκτης, από δω ανεβαίνουμε εξάλλου το καλοκαίρι, για να πάμε στον εσπερινό
στην κορφή του Αφέντη, της δεύτερης ψηλότερης κορφής.
Όσο
προχωράμε βλέπουμε ίσια μπροστά βαριά σύννεφα να πλησιάζουν. Είναι δεδομένο πια
ότι θα βραχούμε. Δεν μας νοιάζει, είμαστε προετοιμασμένοι. Ο βροχερός καιρός μάς
προσφέρει ένα αναπάντεχο δώρο: ένα θεόρατο λαμπερό ουράνιο τόξο με όλη την
καμπύλη του, σαν μια χρωματιστή αστροπύλη, που σου δίνει την εντύπωση ότι σε
λίγο θα περάσεις ..σε άλλη διάσταση.
Πορεία προς το οροπέδιο μέσα από δάσος με πεύκα και πρίνα
Στην ΒΑ πλευρά του οροπεδίου μας περιμένει ΄ένα λαμπρό ουράνιο τόξο
Πίσω του η μπόρα καραδοκεί
Μοναχικός κατάμαυρος αγκούσακας (αχλάδουλας)
Κρητικοί ασφενδάμοι στολίζουν το τοπίο
Κρητικοί ασφενδάμοι σε όλα τα χρώματα (acer sempervirens). Απ' το ξύλο τους διαβάζουμε γίνονται και κρητικές λύρες!
Φτάνουμε
στο δεύτερο μισό του οροπεδίου ταυτόχρονα με τις πρώτες ριπές νερού
εναλλασσόμενου με δυνατό κρύο αέρα. Το τοπίο είναι εξωπραγματικό. Είναι εδώ το
μέρος, όπου την άνοιξη, όταν λιώνουν τα χιόνια, μαζεύεται το νερό και φτιάχνει
μια λίμνη με πλήθος μικροσκοπικά λουλουδάκια τριγύρω. Τώρα μοιάζει με μια
μεγάλη έρημη κοιλάδα χωρίς δέντρα και θάμνους, μόνο με κάποιες συστάδες ξεραμένων
κόκκινων βούρλων πάνω στην κιτρινωπή ξεραμένη λάσπη. Κάπου εδώ
διακρίνουμε το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος με την πετρόκτιστη πηγή του στην
δυτική άκρη. Βαδίζουμε γρήγορα προς εκεί, καθώς σφυροκοπά ο αέρας και ξυρίζει η
βροχή. Ευτυχώς είναι ανοικτό και γίνεται το καταφύγιο μας για λίγη ώρα, για να
ανοίξουμε ένα ταπεράκι με καλούδια και να πιούμε μια ρακή, ώσπου να περάσει η
μπόρα.
Το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων και της Αγίας Ευφημίας στη ΝΔ πλευρά του οροπεδίου
Εντυπωσιακά χρώματα στον κάμπο
Η
μπόρα ούτε περνά, αλλά ούτε και δυναμώνει, βάζουμε τις νιτσεράδες μας και
βγαίνουμε έξω, καθώς ο ναός μπροστά στην είσοδό του κόβει κάπως τον αέρα. Εδώ
θα πάρουμε την ομαδική μας φωτογραφία. Κι έπειτα θα αρχίσουμε πάλι την πορεία μέσα στη βροχή, που μας
χαρίζει απίστευτες στιγμές, καθώς λαμπυρίζουν κάτω απ’ τα πόδια μας η βρεγμένη
γη, οι ξεραμένες αγκάθες και τα πεσμένα κίτρινα και κόκκινα φύλλα των ασφενδάμων.
Μανιτάρια ξετρυπώνουν εδώ κι εκεί, ενώ μυρμήγκια καθαρίζουν τις πιο ψηλές –σαν
πυραμίδες- μυρμηγκοφωλιές, που έχω δει. Σταματά κι η βροχή, βγαίνει πάλι ο
ήλιος κι εμείς παίρνουμε το κατηφορικό μονοπάτι ανάμεσα στα πολύχρωμα
φθινοπωρινά δέντρα για την επιστροφή.
Μανιτάρια ξεπηδάνε παντού
Μυρμήγκια 'χτίζουν' αναχώματα
Κρητικοί ασφένδαμοι 'στολίζουν' τη γη με χρώματα
Γυρισμός από πρινόδασος
Μια
μικρή στάση για να θαυμάσουμε τη θέα στο μέρος, που είναι γνωστό ως ‘Κούτελο
του Παραδείσου’ επιβάλλεται. Τα νότια παράλια της Κρήτης και τα μαρτυρικά χωριά
της περιοχής της Βιάννου, που κάηκαν ολοσχερώς και σημαδεύτηκαν απ’ την
εκτέλεση όλων σχεδόν των αντρών της περιοχής από του Γερμανούς κατά τη διάρκεια
της Κατοχής ως αντίποινα για τη θανάτωση Γερμανών στρατιωτών από αντάρτες,
ανοίγονται μπροστά μας: η εγκαταλελειμμένη Άνω Σύμη,ο Πεύκος, ο Αμιράς, η Βιάννος, η Άρβη.
Συνεχίζουμε ακολουθώντας ευδιάκριτο μονοπάτι, μέσα στο δάσος, που μας οδηγεί
στην Κάτω Σύμη. Εδώ θα σταθούμε για φαγητό σε μια απ’ τις πολλές ταβέρνες με το
ωραία παραδοσιακά εδέσματα κάτω απ’ τα δέντρα και δίπλα στις πηγές.
Η θέα στο νότιο κρητικό και τα βασανισμένα χωριά της περιοχής από το 'Κούτελο του Παραδείσου'
Ωραίο το μονοπάτι μέσα από πευκόδασος για Κάτω Σύμη
Πανοραμική ομαδική στον χώρο αναψυχής στο 'Κούτελο του Παραδείσου'
Άλλη
μια απίστευτης ομορφιάς πεζοπορία τελειώνει εδώ. Ευχαριστούμε την αρχηγό μας,
Σοφία Σιδηροπούλου για την άψογη καθοδήγηση, σε μια χορταστική πορεία 16 περίπου
χιλιομέτρων σε 5 ώρες. Καλές γιορτές σε όλους μας!
Άξια η αρχηγός μας, Σοφία Σιδηροπούλου. Ευχαριστούμε πολύ!
Την
τελευταία Κυριακή του Μάη (28/5ου 2023) ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου
Νικολάου προγραμμάτισε μια εαρινή ανάβαση στη δεύτερη ψηλότερη κορυφή
της Δίκτης, τον Αφέντη Χριστό στα 2.141 μέτρα. Μαζευτήκαμε καμιά 10ριά επίδοξοι
ορειβάτες και παρά τις δυσοίωνες καιρικές προβλέψεις οδηγήσαμε ως την Κάτω Σύμη και συνεχίσαμε όσο πιο ψηλά επιτρέπει
ο χωματόδρομος, με τ’ αυτοκίνητα να αγκομαχούν και να ανεβοκατεβαίνουν συνεχώς
οι επιβαίνοντες, γεγονός που προκαλεί θυμηδία στην ομάδα.
Ξεκινάμε την πορεία τελικά λίγο πιο ψηλά απ’
το Ιερό του Ερμή και της Αφροδίτης στις 9.15’. «Το δελτίο καιρού λέει
καταιγίδες στη μία»! «Ίσα που προλαβαίνουμε. Αντέστε!». Η μέρα ωστόσο είναι
καλοκαιρινή κι ο ουρανός ανέφελος. Η θέα στο νότιο κρητικό πέλαγος και την
ακτογραμμή του φανταστική κι όσο ανεβαίνουμε ομορφότερη. Τα πρώτα χιλιόμετρα
είναι απολαυστικά, καθώς κινούμαστε σε αγροτικό δρόμο ανάμεσα σε πεύκα και
πρίνα και τιτιβίζουμε κι εμείς, όπως τα πουλιά γύρω μας, πειράζοντας ο ένας τον
άλλο, για να ξορκίσουμε τον φόβο της ανηφόρας.
Όλ’ αυτά ως τη στάνη του Μαστραντωνάκη, απ’ όπου ξεκινά ο πόρος του Ομαλού.
Ζορίζει στην αρχή η ανηφοριά, αλλά έπειτα το σώμα συνηθίζει. Γρήγορα αλλάζει
και το τοπίο. Τα πεύκα μας εγκαταλείπουν και λίγα πρίνα σε διάφορα σχήματα,
αποτέλεσμα της ‘χορτοκοπτικής’ των κατσικιών και του αέρα ξεπετάγονται εδώ κι
εκεί στο πετροκοπιό. Τα σημεία ενδιαφέροντος λίγα. Πρώτα η πηγή του Τσούνη, μια φλέγα νερού, που ξεπετάγεται απ’ τις αστοιβίδες κι ίσα που βρέχει το χώμα
τριγύρω της. Ένα πολύβουο μελίσσι εντόμων ζουζουνίζει στα νερά της. Κακαρίσματα
και χαμοπεταρίσματα από πέρδικες ακούγονται πιο ψηλά. «Να κι ένας λαγός! Τον
είδατε;»! Τι φταίνε κι αυτά τα καημένα τα ζωντανά, που τρομάζουν ασυνήθιστα στην παρουσία μας! Μόνο τα
κατσίκια δε χαμπαριάζουν, ένα κοίταγμα από περιέργεια και συνεχίζουν το
μασούλημα!
Επίπονη η ανάβαση στο πετροκοπιό με μονοπάτι, που πότε χάνεται πότε φαίνεται
Τα πεύκα σταματάνε όσο ανεβαίνουμε κι επικρατούν τα πρίνα, ώσπου να σταματήσουν κι αυτά!
Τίποτα δε μας πτοεί!
Πηγή του Τσούνη
Η θέα όσο ανεβαίνουμε φανταστική
Λίγο πιο ψηλά ξετυλίγεται μπροστά μας το ανοιξιάτικο οροπέδιο του Ομαλού. Διακρίνεται
το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος και οι κολύμπες απ’ το λιώσιμο του χιονιού.
Τώρα θα είναι στα καλύτερα του: θα έχει στρωμένα τα λουλουδάκια του (romulea κι
ornithogallum) στο πράσινο χαλί! Εδώ πάντως η πέτρα καλά
κρατεί. Τα λουλουδάκια, που τολμούν να ξεμυτίσουν, είναι ελάχιστα και
μικροσκοπικά. Τα ραδίκια είναι αξιόλογα, πλην ποιος έχει κουράγιο τώρα να
σκύβει!
Ζουμάροντας στο Οροπέδιο Ομαλού
Στην πραγματικότητα έτσι το βλέπουμε, γιατί το προσπερνάμε
ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ
Μετά από δύο
περίπου ώρες βρίσκουμε ευκρινές μονοπάτι που ελίσσεται ανάμεσα στην
κορυφογραμμή κι έπειτα κατηφορίζει και μας οδηγεί δίπλα στον εντυπωσιακό γκρεμό με το ευφάνταστο όνομα «Τση γρας το πήδημα». Μαζεύουμε τις
δυνάμεις μας για τον τελευταίο ανήφορο. Όσοι είναι μπροστά δίνουν κουράγιο
στους επόμενους: «Να το! Φαίνεται το εκκλησάκι!».
Τση Γρας το πήδημα
Να το το εκκλησάκι!
Προσωπικά
πρώτη φορά βλέπω το μικρό εκκλησάκι της
Μεταμόρφωσης του Κυρίου μοναχικό και σιωπηλό. Τη μέρα ή αποβραδίς της
γιορτής του στις 6 Αυγούστου, που ερχόμαστε συνήθως, είναι περιτριγυρισμένο από
κόσμο και στολισμένο με σημαίες. Ψαλμωδίες και βαβούρα από τα παρεάκια των
προσκυνητών επικρατούν. Πρώτη φορά επίσης έχω την ευκαιρία να μπω μέσα: Τέμπλο
δεν έχει ούτε στολίδια παρά μόνο τα βασικά. Ένα μικρό σεμεδάκι πάνω στο κόνισμα,
κιτρινισμένο απ’ τον καιρό –ένα παλιό τάμα;- κεντρίζει το ενδιαφέρον μου!
Ανάβουμε 2-3 λυγισμένα κεράκια κι ένα καρβουνάκι στο θυμιατό. Αποπνέει
ευλαβικότηταη μινιμαλιστική αυτή
κατασκευή, που με το ζόρι να χωρά 5-6 άτομα μαζί με τον ιερέα. Το χωμάτινο
πάτωμα της είναι υγρό, «μπαίνει νερό απ’ το παράθυρο»: ένα μικροσκοπικό
άνοιγμα, χωρίς τζάμι ή πατζούρι, που βάζει μέσα λίγες αχτίδες φωτός. Το
μονόχωρο αυτό εκκλησάκι φέρεται να κτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα
από τη μάνα του καπετάν Κρασαναδάμη σαν τάμα για τη σωτηρία απ’ τους Τούρκους.
Όσο για το βουνό ο θρύλος λέει ότι κάποτε ανέβηκε εδώ ένας αγάς με την
οικογένειά και τη φοράδα του, αλλά ξαφνικά ξέσπασε φοβερή καταιγίδα, που πέταξε
την φοράδα στο ομώνυμο σήμερα βουνό (Ψαρή Φοράδα ή Μαδάρα=γυμνή κορφή), το
παιδί του στην κορφή ‘Κοπέλι’, την Κυρά του παραπέρα, και ούτω καθεξής. Έτσι
εξηγούνται όλα τα τοπωνύμια της γύρω περιοχής. Μόνο για «Τση γρας το πήδημα» θα
μείνω με την απορία ……
Εδώ λοιπόν κι
εμείς απλωνόμαστε στα γύρω βράχια κι απολαμβάνουμε τα φρούτα και τα λαχανικά,
που μας καθαρίζει όπως πάντα ο Νίκος, τη ρακή, που σταθερά κρατά μαζί του ο Ray
και τα αποξηραμένα ροδάκινα απ’ τα
Γιάννενα –σλουρπ!-, που έφερε απ’ την τελευταία εκδρομή της η Σοφία στη θαλπωρή
του ήλιου! Ούτε το καλοκαίρι δεν έχει τέτοιο καιρό! Χαζολογάμε και
πειραζόμαστε, αφού τα δύσκολα πέρασαν, ώσπου ο Παναγιώτης δίνει το σήμα της
αναχώρησης: η ομίχλη πυκνώνει απ’ τα δυτικά, καλύτερα να κατεβούμε υψομετρικά.
Εκκλησάκι του Αφέντη Χριστού, αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση
Καθώς λείπει το τέμπλο βλέπει κανείς το 'εσωτερικό' άβατο του ιερού και το παράθυρο-τρύπα!
Λιτός ο διάκοσμος
Ομίχλη όταν ανεβαίναμε, αλλά διαλύθηκε σύντομα
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΩ ΣΥΜΗ
Οι φόβοι
αποδεικνύονται αβάσιμοι. Κατά την επιστροφή μας η ομίχλη έρχεται και φεύγει.
Όσο κατεβαίνουμε η καλοκαιρία γενικεύεται κι όταν φτάνουμε πίσω στην Κάτω Σύμη, ξεδιψάμε ομαδικά στη βρύση
με το κρύο νερό κι όπως απαιτεί η περίσταση σταματάμε για μια μπίρα και
παραδοσιακό φαγητό στις γραφικές ταβέρνες του οικισμού, μέσα στο πράσινο και
στα κελαρυστά νερά τους. Προσωπικά πρόλαβα και καπάρωσα την τελευταία μερίδα ντόπια φρέσκα συμιανά φασολάκια
και την περιφρούρησα από τους συνοδοιπόρους μου με άγριες διαθέσεις. Σαν δε
ντρέπομαι!!!
Οι 'κουλούρες' κατασκευές από πέτρα, που βοηθάνε τους προσκυνητές να λουφάζουν, για να προστετεύονται απ' τον αέρα δε μας χρειάστηκαν καθόλου. Στο βάθος οι Μαδάρες.
Λίγη ομίχλη στην κατηφόρα
Ψηλά μόνη βλάστηση οι ανθισμένες αστοιβίδες
Στο πρώτο δέντρο ξεκούραση
Ομίχλη έρχεται και φεύγει
Πλησιάζουμε στ' αυτοκίνητα και δεν κρύβουμε τη χαρά μας
Η βρύση της Κάτω Σύμης με το τρεχούμενο κρύο νερό της
Κάτω Σύμη
Το καταπράσινο αυτό χωριό 'πνίγεται' στις καρυδιές και τα πλατάνια. Περίφημα είναι και τα φρέσκα συμιανά φασολάκια του
Απ’ ότι καταλάβατε για μια ακόμα φορά έληξε με τον καλύτερο τρόπο μια όμορφη, αλλά και δύσκολη πεζοπορία. Ευχαριστούμε θερμά την ακούραστη αρχηγό μας, Σοφία Σιδηροπούλου και της ευχόμαστε καλά να περάσει στο καλοκαιρινό σεργιάνι της στα βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας! Συνολικά περπατήσαμε γύρω στα 11 χλμ με υψομετρική διαφορά λίγο πιο κάτω απ’ τα 1.000 μέτρα σε περίπου 6,5 ώρες με τις στάσεις!
