41^Η ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ:
ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΓΙΟΥΧΤΑ (ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ)

Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου 2023 κι ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου δεν θα μπορούσε να μη συμμετάσχει στην Παγκρήτια Ορειβατική Συνάντηση που διοργάνωσε με επιτυχία ο Ε.Ο.Σ. Ηρακλείου. Δυστυχώς ανειλημμένες υποχρεώσεις μάς εμπόδισαν να παραστούμε το Σάββατο το βράδυ στους χαιρετισμούς και το γλέντι που ακολούθησε, κι έτσι χάσαμε εκτός των άλλων τη μαγευτική διανυκτέρευση με σκηνές μέσα στο δάσος. Όμως μπορέσαμε τουλάχιστον να πάρουμε μέρος στην ημερήσια εξόρμηση, που περιελάμβανε ξενάγηση στους αρχαιολογικούς χώρους κι ανάβαση στον Γιούχτα το πρωί της Κυριακής.

Ομαδική μέρους των συμμετεχόντων περιπατητών στην αυλή του ναού της Μεταμόρφωσης Αφέντη Χριστού στην κορυφή του Γιούχτα! (φωτο: Δημήτρης Σφυράκης)

Φτάνουμε λοιπόν λίγο πριν τις 10 στο χώρο της κατασκήνωσης στο Φουρνί Αρχανών, μια ομάδα αποτελούμενη από μέλη του Συλλόγου μας, αλλά και του Φ.ΟΡ. Σ. Σητείας, που οδηγήσαμε παρέα. Ανεβήκαμε με τα αυτοκίνητά μας στη θέση Ανεμοσπήλια, όπου έχει ανασκαφεί ιερό κορυφής, με τη μοναδική ένδειξη ανθρωποθυσίας στην μινωική Κρήτη (βρέθηκε σκελετός ξαπλωμένος σε βωμό με μαχαίρι μπηγμένο στο κορμί, πηγή: Cretan beaches). 

Στα Ανεμοσπήλια έχει βρεθεί μινωικό ιερό με ενδείξεις ανθρωποθυσίας!!!

Στη θέση Ανεμοσπήλια συναντιόμαστε με την μεγαλύτερη ομάδα περιπατητών

Εδώ περιμένουμε την υπόλοιπη ομάδα, που δεν αργεί να ανέβει. Η συνάντηση με παλιούς συνοδοιπόρους από διάφορα μέρη της Κρήτης φέρνει πάντα θύμησες και μια απρόσμενη χαρά. Όμως ο αρχηγός πιέζει, έχουμε αρκετό δρόμο ως την κορυφή κι έχει αρχίσει να ζεσταίνει. Έτσι παίρνουμε το ανηφορικό, καλά καθαρισμένο και σηματοδοτημένο,  μονοπάτι, που οδηγεί στην κορυφή.

Τραβάμε ανηφορικά στην δυτική πλευρά του Γιούχτα

Μεγάλη ουρά από πολυάριθμους ορειβάτες από όλα τα μέρη της Κρήτης

Θέα της πόλης και του κάμπου του Ηρακλείου από ψηλά. Οι συνοδοιπόροι μου μάς κατατοπίζουν!

Μέσα σε τόσους ορειβάτες η ολιγομελής μας ομάδα έχει χαθεί. Όμως εδώ εντόπισα τον Ray

Ο Γιούχτας βρίσκεται δυτικά των Αρχανών και πολύ κοντά στην πόλη του Ηρακλείου. Έχει υψόμετρο 811 μέτρα. Από μακριά η κορυφογραμμή του θυμίζει κεφάλι ξαπλωμένου άντρα, γεγονός, που δεν πέρασε απαρατήρητο από τους προγόνους μας, που το ερμήνευσαν σαν απεικόνιση του Δία. Ήταν ξεχωριστός τόπος λατρείας από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Λίγο πριν την κορυφή υπάρχει πλάτωμα με κολώνες και ψηφιδωτά δάπεδα, ενώ στο πιο ψηλό σημείο σώζεται μινωικό ιερό κορυφής με πλήρη επόπτευση χώρου σε όλη την γύρω περιοχή. Στην νότια πλευρά του ο χώρος λατρεύεται ως σήμερα κι έχει ανοικοδομηθεί  ο τετραμάρτυρος ναός της Μεταμόρφωσης του Αφέντη Χριστού.

Αρχαιολογικός χώρος με ψηφιδωτό στους βόρειους πρόποδες, πάνω απ' τα Ανεμοσπήλια

Στο μινωικό ιερό της κορυφής

Σ’ αυτό λοιπόν το ιερό βουνό των θρύλων αποτίει σήμερα φόρο τιμής μια ατέλειωτη πολύβουη και πολύχρωμη πομπή ορειβατών από όλα τα μέρη της Κρήτης. Το αεράκι που φυσάει κάνει λιγότερο δυσάρεστη την πάντα δύσκολη ανηφόρα, ενώ στις ολιγόλεπτες στάσεις μας έχουμε πολλά να δούμε. Από τη δυτική πλευρά, την οποία ανεβαίνουμε φαίνεται όλη η πόλη και ο κάμπος του Ηρακλείου με τα αμπέλια και τα χωριά του, καθώς και η οροσειρά του Ψηλορείτη στο βάθος.  Πάνω μας φέρνουν κύκλους μεγάλες ομάδες από άγρια όρνια (gyps fulvus), βιτσίλες, όπως τα λέμε εδώ στην Κρήτη. Δεν ξέρω αν ήταν ο αέρας, στον οποίο τους αρέσει να ζυγιάζονται ή αν φοβήθηκαν για τις φωλιές τους και βγήκαν περιπολία, όμως φαίνεται ότι γι’ αυτούς εμείς αποτελούσαμε μοναδικό θέαμα, όπως κι αυτοί για εμάς.

Όρνια μάς συντροφεύουν καθ' όλη την ανηφορική πορεία μας

Ένα απ' τα πολλά! Εδώ χρειάζεται πολύ καλή κάμερα!

Το εκκλησάκι του Αφέντη Χριστού πάνω στον απότομο βράχο στα δυτικά του Γιούχτα, ίσα που διακρίνεται

Όσο πλησιάζουμε στην κορυφή ανοίγεται κι η θέα προς ανατολικά και κρυφοκοιτάζουμε την πολύ όμορφη κωμόπολη των Αρχανών με τις ωραίες κεραμοσκεπές της. Μετά από μια σύντομη στάση στους αρχαιολογικούς χώρους, που πάντα μας γοητεύουν είτε μπορούμε να ‘διαβάσουμε’ τα όσα μας αφηγούνται οι αρχαίες πέτρες είτε όχι, συνεχίζουμε στο πλακόστρωτο μονοπάτι, που οδηγεί στο εκκλησάκι του Αφέντη Χριστού, που ‘κρέμεται’ στην άκρη απότομου βράχου στην δυτική πλευρά του βουνού. Εδώ η διοργανώτρια ομάδα του Ε.Ο.Σ. Ηρακλείου μας περιμένει να μας μοιράσει σάντουιτς και νερό και φορτηγάκια να παραλάβουν τους πιο κουρασμένους. 

Η κορυφογραμμή του βουνού και στο βάθος το εκκλησάκι

Γιούχτας, το ιερό βουνό της Κρήτης

Το πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στην εκκλησία

Το τετραμάρτυρο εκκλησάκι σκαρφαλωμένο στον γκρεμό απ' τη δυτική πλευρά

Αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος

Πολλοί ορειβάτες ανάψανε ήδη τα κεράκια τους

Ασυνήθιστο το εσωτερικό, όπου ο οριζόντιος άξονας μοιάζει μεγαλύτερος απ' τον κάθετο

Μετά την ομαδική μας φωτογραφία οι εναπομείναντες θα ακολουθήσουν τον αρχηγό σε ένα ελισσόμενο κατηφορικό μονοπάτι μέσα στο δάσος της ανατολικής πλευράς του Γιούχτα, που προσφέρει μοναδική θέαση στις Αρχάνες και τα περίχωρά τους. Σε κάθε γύρισμα του μονοπατιού η όμορφη πόλη μοιάζει να ‘έρχεται’ πιο κοντά μας. 

Σε κάθε στροφή της κατηφόρας οι Αρχάνες φαίνονται να έρχονται πιο κοντά

Αν και απότομα κατηφορικό, το μονοπάτι είναι πανέμορφο με πολύ πράσινο και με ωραία θέα της κωμόπολης

Τελικά αργά το μεσημέρι φτάνουμε στον προορισμό μας. Οι διοργανωτές με φορτηγάκια μεταφέρουν τους οδηγούς στα αυτοκίνητά τους κι ίσα που περισσεύει λίγο χρόνος να πιούμε κάτι (στις πολύ καλές παραδοσιακές ταβέρνες της περιοχής επικρατεί δυστυχώς κοσμοσυρροή) και να κάνουμε μια σύντομη βόλτα στην πόλη των Αρχανών, γνωστή για τα ωραία αρχοντικά της, αλλά και για τους ζωγραφισμένους τοίχους των κτιρίων της.

Πολλοί τοίχοι στις Αρχάνες είναι ζωγραφισμένοι δίνοντας μια άλλη ομορφιά στην πόλη

Ωραία στενά με αρχοντικά μαρτυρούν ένα λαμπρό παρελθόν

Ευχαριστούμε πάρα πολύ την διοργανώτρια ομάδα του Ε.Ο.Σ. Ηρακλείου για την τέλεια διοργάνωση και την φιλική της διάθεση. Άλλη μια ορειβατική συνάντηση του καλοκαιριού έλαβε τέλος. Ευχόμαστε σε όλους τους Ορειβατικούς Συλλόγους της Κρήτης ‘Καλές κι ασφαλείς πεζοπορίες’. Κι όπως λέμε εμείς οι ορειβάτες: «Και στην άλλη με καλό»!

ΑΡΧΗΓΟΣ: Μαρία Μετζογιαννάκη

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Μαρία Μετζογιαννάκη, Γιώργος Αρναουτάκης, Μαρία Γιαλίζη, Αργύρης Σφενδουράκης (χάρτης)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Μ. Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟ: ---

ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ : 

Πεζοπορία ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΗΣ - ΓΙΟΥΧΤΑΣ - ΑΡΧΑΝΕΣ

 Ακολουθώντας τα χνάρια των Μινωιτών, η ομάδα του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου, ανηφόρισε στην κορυφή του ιερού βουνού της Κρήτης, τον Γιούχτα. Την Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2021, πεζοπόροι από τον νομό Λασιθίου και  Ηρακλείου ανεβήκαμε στην κορυφή του Αφέντη Χριστού και μοιραστήκαμε μια 4ωρη ενδιαφέρουσα πεζοπορία φυσιολατρικού και ιστορικού ενδιαφέροντος.

Ο Γιούχτας είναι ένα μικρό μοναχικό βουνό 15 χιλιόμετρα νότια του Ηρακλείου. Η ονομασία του είναι παραφθορά του Γιούπιτερ που σημαίνει Δίας στα Λατινικά. Θεωρείται το ιερό βουνό των Μινωιτών, γεμάτο μύθους, μυστήρια και δοξασίες, που το ακολουθούν από την αρχαιότητα. Οι Μινωίτες είχαν το Γιούχτα σε ιδιαίτερη θέση, καθώς ήταν το πρώτο βουνό που έβλεπαν όταν πλησίαζαν με τα καράβια τους τις ακτές της Κρήτης και ξεχώριζε από το μοναδικό φυσικό σχήμα του που θυμίζει έντονα ανθρώπινο πρόσωπο. Σύμφωνα με τον μύθο, το γιγαντιαίο πρόσωπο των 811μ ήταν του Δία.

Οι Μινωίτες πίστευαν ότι εκεί ήταν ο τάφος του Δία και έκτισαν δύο ιερά, το ένα στο ψηλότερο σημείο του βουνού (Ψηλή Κορυφή) και το δεύτερο στη θέση Ανεμόσπηλια. Στο δεύτερο μάλιστα βρέθηκε ένας ανθρώπινος σκελετός, ξαπλωμένος σε βωμό με ένα μαχαίρι μπηγμένο στο κορμί του, καταπλακωμένος από την οροφή του κτιρίου. Αυτή θεωρείται και η πρώτη ένδειξη ανθρωποθυσίας κατά τη Μινωική εποχή, που μάλιστα σώθηκε στον χρόνο μάλλον επειδή το κτίριο κατέρρευσε, πιθανόν λόγω σεισμού, την ώρα της θυσίας. Επίσης υπάρχουν δύο ιερά σπήλαια, στα οποίο ανακαλύφτηκαν σημαντικά λατρευτικά αντικείμενα, το Χωστό Νερό και ο Σπήλιος του Στραβομύτη.

Νωρίς το πρωί της Κυριακής μεταφερθήκαμε με λεωφορείο στις Αρχάνες και στη συνέχεια με Ι.Χ αυτοκίνητα στην βόρεια πλευρά του βουνού σε υψόμετρο 365μ, στην περιοχή ΄Αγιος Βλάσης, όπου ξεκινά το μονοπάτι που διασχίζει το βουνό.

Ξεκινάμε με ελαφρά συννεφιασμένο ουρανό, όμως στη μέση περίπου της διαδρομής βαριά σύννεφα κρύβουν τον ήλιο και συχνά πυκνή ομίχλη μας τυλίγει. Το ουράνιο τόξο πάνω από το Ηράκλειο μας προειδοποιεί ότι η πρωινή βροχή πάνω από την πόλη σταμάτησε προς το παρόν.  

Το ανέβασμα και η διάσχιση του βουνού είναι σχετικά εύκολη, καθώς μέχρι τις κορυφές (το βουνό είναι τρίκορφο) υπάρχει καλά σηματοδοτημένο και ευκρινές μονοπάτι. Καθώς δεν υπάρχουν άλλα κοντινά βουνά, η θέα είναι μοναδική και ανεμπόδιστη. ΄Οσο ανηφορίζουμε απολαμβάνουμε την άπλετη θέα προς όλη την βόρεια ακτογραμμή του νησιού, την πόλη του Ηρακλείου, το Κρητικό Πέλαγος στα βόρεια και δυτικά προς τις εύφορες πεδιάδες του νομού και την οροσειρά του Ψηλορείτη. Ξεχωριστά όμορφοι και οι γύρω λόφοι, κατάφυτοι με αμπέλια και κρεβατίνες, που παράγουν τα φημισμένα σταφύλια ροζακί και εντυπωσιάζουν με τα περίπλοκα γεωμετρικά τους σχήματα. Σε αρκετά σημεία του μονοπατιού έχουν τοποθετηθεί ενημερωτικές πινακίδες δίπλα σε θάμνους και φυτά, καθώς ο Γιούχτας αποτελεί ένα πραγματικό βοτανικό παράδεισο.

Το μονοπάτι λίγο πριν την πρώτη κορφή περνά κοντά σε αρχαιολογικό χώρο με τις βάσεις των κτιρίων που έχουν ανασκαφεί να ξεχωρίζουν σε ένα μικρό πλάτωμα σαν μικρό οροπέδιο. Έπειτα περνάει ακριβώς δίπλα από το Μινωικό Ιερό Κορυφής του Γιούχτα που βρίσκεται στην πρώτη κορφή του βουνού και όπου διακρίνονται τα θεμέλια από τις εγκαταστάσεις του τόπου λατρείας. 

Βαδίζοντας κατά μήκος της κορυφογραμμής διασχίζουμε ένα άδενδρο τοπίο με ριζωμένα γκρίζα βράχια και κατευθυνόμαστε προς την δεύτερη κορυφή. Στο τελευταίο τμήμα της διαδρομής, ακολουθούμε το πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στο εκκλησάκι του Αφέντη Χριστού, με το ιδιόρρυθμο σχήμα, μοναδικό σε ολόκληρη την Κρήτη. 

Ο τετράκλιτος ναός της μονής του Αφέντη Χριστού, είναι χτισμένος σε υψόμετρο 720μ. Ιδρύθηκε το 1443 και είναι ότι απέμεινε από το μοναστήρι που λειτούργησε τα χρόνια της Ενετοκρατίας. Το εκκλησάκι είναι κτισμένο στο χείλος ενός απότομου πανύψηλου γκρεμού, στην δεύτερη ψηλότερη κορυφή, στην λεγόμενη ”μύτη”, από όπου η θέα προς το Ηράκλειο είναι εκπληκτική.

Η ελαφρά βροχόπτωση στην διάρκεια της διαδρομής, εξελίσσεται σε μπόρα μόλις φτάνουμε, οπότε αναζητάμε καταφύγιο μέσα στο ξωκλήσι. Χαλαρώνουμε μετά την διαρκή ανηφορική πορεία, ενώ ο πάντα προνοητικός αρχηγός μας ο Μαρίνος, με τη βοήθεια της Ελίνας μας κερνά καφέ, όση ώρα περιμένουμε να σταματήσει η μπόρα.

Σύντομα η βροχή σταματά και ο ήλιος λάμπει και πάλι, φωτίζοντας την φρεσκοπλυμένη πλάση.  Βγαίνουμε στον προαύλιο χώρο, με την αίσθηση ότι βρισκόμαστε μέσα στα σύννεφα, καθώς τα νιώθουμε όχι μόνο από πάνω μας, αλλά γύρω μας και χαμηλότερα από εμάς. Απολαμβάνουμε την εξαίσια θέα προς το Ηράκλειο και την αγριάδα του τοπίου με τους απότομους, κάθετους γκρεμνούς. Ιδανικό συμπλήρωμα τα αγριοπούλια (γυπαετοί) που φωλιάζουν στους απροσπέλαστους γκρεμούς και εντυπωσιάζουν με τις επικίνδυνες πτήσεις τους, καθώς τα θαυμάζουμε από ψηλά. Σε κοντινή απόσταση δεσπόζουν οι πανύψηλες κεραίες κινητής τηλεφωνίας, χαρακτηριστικό σημάδι της μοντέρνας εποχής μας. 

Μετά την ομαδική φωτογραφία, ανανεωμένοι από την άγρια ομορφιά που αντικρίσαμε, ακολουθούμε ανατολική κατεύθυνση, πάνω σε κατηφορικό μονοπάτι. Αρχικά περπατάμε ανάμεσα από αρωματικούς θάμνους με έντονη την μυρωδιά του φασκόμηλου και στη συνέχεια κάτω από μικρές συστάδες πεύκων και  κυπαρισσιών. Σταδιακά μας αποκαλύπτεται η θέα προς τις αρχοντικές Αρχάνες, που μοιάζουν σαν τεράστιο χταπόδι απλωμένο στον καταπράσινο κάμπο.

Οι Αρχάνες είναι μία όμορφη κωμόπολη κτισμένη σε υψόμετρο 400μ και απέχει 14χλμ από την πόλη του Ηρακλείου και μόλις 7χλμ από το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού. Το τοπωνύμιο Αρχάνες φαίνεται ότι είναι νεότερος τύπος της αρχαίας πόλης Αχάρνα, καθώς οι ανασκαφές επιβεβαιώνουν ότι η σημερινή πόλη έχει κτιστεί στη θέση αρχαίας. Ευρήματα των Μινωικών-Βυζαντινών χρόνων φιλοξενούνται στο αρχαιολογικό μουσείο, ενώ λειτουργεί και λαογραφικό μουσείο, μουσείο Κρητικής ιστορίας και εργαστήριο γλυπτικής. Το "πολύχρωμο" αυτό χωριό έχει βραβευτεί σε διαγωνισμό της Ευρωπαικής Ένωσης και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, όσον αφορά την οικιστική του ανάπτυξη. Περιτριγυρισμένο από ασημόγκριζους ελαιώνες  και περιποιημένα αμπέλια, με τα σπίτια βαμμένα με χαρούμενα χρώματα (οι τοίχοι κόκκινοι, ροζ, σομόν και κεραμιδί και τα πορτοπαράθυρα πράσινα και μπλέ), με ζωηρόχρωμες βουκαμβίλιες να σκεπάζουν τους τοίχους, με λουλουδιασμένα παρτέρια και αυλές, με γραφικά σοκάκια και περίτεχνες ταμπέλες στα μαγαζιά και τα καφενεία, οι Αρχάνες δικαιώνουν τον χαρακτηρισμό τους σαν το πιο ‘πολύχρωμο χωριό της Κρήτης’. Ένα χωριό-πρότυπο, με καλοσυντηρημένα σπίτια και φιλόξενες ταβέρνες που σερβίρουν το ξακουστό Αρχανιώτικο κρασί.

Από συνδυασμό μονοπατιών και αγροτικών δρόμων καταλήγουμε στο κέντρο της Ηρακλειώτικης κωμόπολης. Περιπλανιόμαστε στα γραφικά σοκάκια, θαμάζοντας τις ζωγραφιστές πινακίδες που στολίζουν τα μαγαζιά. Μετά από μια σύντομη επίσκεψη στην παλιά εκκλησία του Αϊ Γιώργη, καταλήγουμε σε τοπική ταβέρνα για να απολαύσουμε ντόπιο κρασί και παραδοσιακές συνταγές. Διανύσαμε σχεδόν 8χλμ με υψομετρική διαφορά ανάβασης 478μ και κατάβασης 537μ, σε ένα ξεχωριστό τόπο του νησιού μας που έχει την δύναμη να σε ταξιδέψει με την σπάνια ομορφιά του τοπίου και την μακραίωνη ιστορία του, πολλούς αιώνες πίσω και να σε επαναφέρει στην σύγχρονη εποχή.

ΑΡΧΗΓΟΣ: Μαρίνος Γκόγκολος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Παναγιώτης Ευδαίμων, Μαρίνος Γκόγκολος 

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Παναγιώτης Ευδαίμων 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Ελένη Λάμπρου

 ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ