ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ: Ρίζα

Showing posts with label Ρίζα. Show all posts

Sunday, 15 December 2024

ΜΙΝΩΙΚΗ ΑΓΡΟΙΚΙΑ – ΡΙΖΑ – ΠΑΡΑΣΠΟΡΙ – ΣΚΟΠΗ

Την Κυριακή 15 Δεκεμβρίου μέρα ηλιόλουστη και ζεστή, ιδανική για περίπατο στη φύση, πραγματοποίησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου, χαλαρή κι απολαυστική πεζοπορία στην ύπαιθρο πέριξ της Σητείας.

Ξεκινάμε λίγο πριν τις 10.00 από το σημείο συνάντησης κοντά στο σημείο που τέμνονται παλιά και νέα εθνική οδός, δίπλα στο Χαμέζι, μία ολιγομελής κι ετερόκλητη ομάδα από διάφορα σημεία του νομού!

Ομαδική στο Σουβλωτό Μουρί, στον αρχαιολογικό χώρο Χαμεζίου (στο βάθος το ομώνυμο χωριό)

Στον αρχαιολογικό χώρο Χαμεζίου

Πρώτα οδηγώ τους συνοδοιπόρους μου στον αρχαιολογικό χώρο στον λόφο «Σουβλωτό Μουρί» (όνομα και πράγμα) ακολουθώντας τις σχετικές πινακίδες! Η καταπληκτική θέα τους αφήνει όλους άφωνους: όλα τα χωριά τριγύρω, η πόλη της Σητείας, οι Διονυσάδες, η χερσόνησος στο Κυριαμάδι… Δράττομαι της ευκαιρίας να δείξω τη διαδρομή, που θ’ ακολουθήσουμε γύρω απ’ την κοιλάδα του πάνω Σκλαβεδιάκου!

Όσο για τον αρχαιολογικό χώρο τι να πεις; Ένα ελλειψοειδές μεγάλο κτίσμα του 2.000 π.Χ., που έχει στο κέντρο βαθύ πηγάδι και τριγύρω ψηλό πετρόκτιστο περίβολο. Η χρήση του μυστήριο! Πρόκειται για πλούσια αγροικία; Ιερό κορυφής; Είδος φυλακίου; Ή λίγο απ’ όλα; Ποιος ξέρει; Ο περίκλειστος χώρος του πάντως βοηθά να συστηθούμε. Φαίνεται πως η ομάδα αυτή παρά τη διαφορετικότητά της μια χαρά θα δέσει κι η μέρα θα κυλήσει όμορφα.

Αεροφωτογραφία (αρχείου) του Σπύρου Λιανάκη που δείχνει την κάτοψη του μοναδικού για την εποχή του αυτού αρχαιολογικού χώρου, που στο κέντρο έχει πηγάδι και γύρω κυκλικά αναπτύσσονται πτέρυγες δωματίων. Τριγύρω τον προφυλάσσει ελλειψοειδές τοιχίο. Αγροικία; Ιερό κορυφής; Φρούριο; Φρυκτωρία; Μυστήρια η χρήση του με επικρατέστερη άποψη την πρώτη!

Άλλη μια αεροφωτογραφία του Σπύρου, όπου διακρίνεται το Χαμέζι κι ο ΒΟΑΚ

Ρίζα: ένας εγκαταλελειμμένος οικισμός

Γυρνάμε πίσω και παίρνουμε τον χωματόδρομο δίπλα από τον ανεμόμυλο, που διασχίζει τα κάθετα εντυπωσιακά τοιχώματα δυτικά της κοιλάδας του Άνω Σκλαβεδιάκου ή Σκορδίλου. Η απέναντι μεριά του πάντως σβήνει ομαλά και κυριαρχούν οι ελαιώνες. Σε πολλούς απ’ αυτούς είναι τα πανιά απλωμένα και τα ραβδιστικά έχουν πάρει φωτιά. Τα πρόβατα από την παραπλήσια στάνη σπεύδουν να μας περιεργαστούν. Πάνω μας όρνια στριφογυρίζουν κόβοντας κίνηση! Φασκομηλιές κι αγκαραθιές μοιράζουν αρώματα κι ανάμεσά τους ξεπετάγονται μικροσκοπικές ομορφιές της εποχής: κρόκοι, κολχικά και νεραγκούλες.

Εκκίνηση της κυρίως διαδρομής από τον ανεμόμυλο κοντά στο Χαμέζι

Πορεία κυρίως από χωματόδρομους

Περπατώντας παράλληλα με την κοιλάδα του πάνω Σκλαβεδιάκου ή Σκορδίλου (καθώς 'σβήνει' αυτή στο ομώνυμο χωριό. Αρχικά από την δυτική πιο άγρια πλευρά, κατόπιν θα γυρίσουμε απ' την απέναντι

Περίοδος λιομαζώματος, τα δέντρα γεμάτα καρπό, οι ελαιώνες στρωμένοι με δίχτυα και τα ραβδιστικά παίρνουν φωτιά

Μια στάνη στην άκρη του γκρεμού και τα πρόβατα βγαίνουν προς προϋπάντηση

Τα μικροσκοπικά και πανέμορφα (πλην τοξικά) κολχικά

Κρόκοι

Πρώτη στάση ο μισο-ερειπωμένος οικισμός της Ρίζας, στα ριζά των δυτικών στειακών ορέων. Αν και έχει κάποιους προσεγμένους κήπους, δε μένει πια κανείς εδώ. Παρά την ερημιά του, οι δυο ‘ξένες’ μας ρωτάνε «αν πουλιέται εδώ κανένα σπίτι». Κι η Μαίρη, που της αρέσει να ζωγραφίζει τοπία λέει «Ευχαρίστως θα νοίκιαζα εδώ!».

Κοιλάδα Άνω Σκλαβεδιάκου: Πλησιάζοντας τη Ρίζα (αριστερά), φαίνεται κι η Παναγία Γαλατοκτισμένη (δεξιά), η Σκοπή στο βάθος και πιο πίσω δεξιά η ίδια η Σητεία

Ερείπια στη Ρίζα, κάποτε πλούσιο χωριό, καθώς ήταν στην περασά, τώρα πια εγκαταλελειμμένο

Αποχαιρετώντας τη Ρίζα από χαμηλά

Επόμενη στάση η εκκλησία της Παναγίας της Γαλατοκτισμένης, μικρός μονόχωρος ναός με αντηρίδες, περιτριγυρισμένος από λογής-λογής βοηθητικούς χώρους, για το μεγάλο πανηγύρι το Δεκαπενταύγουστο! Ο θρύλος λέει ότι κατά την ανέγερση του οι οθωμανικές αρχές δεν επέτρεψαν τη χρήση νερού και οι πεισματάρηδες κτηνοτρόφοι της περιοχής το έχτισαν με γάλα από τα ζώα τους.

Φροντισμένη η είσοδος στην Παναγία Γαλατοκτισμένη στο βάθος της κοιλάδας και πλήθος οι βοηθητικού χώροι τριγύρω ΄πνίγουν' το εκκλησάκι, καθώς εδώ γίνεται μεγάλο πανηγύρι το Δεκαπενταύγουστο.

Ο κυρίως ναός κτίστηκε κατά την Τουρκοκρατία κι ο θρύλος λέει ότι επειδή οι οθωμανικές αρχές απαγόρεψαν τη χρήση νερού στην ανοικοδόμησή του, οι ντόπιοι κτηνοτρόφοι τον έκτισαν με γάλα!

Στα χωριά της περιοχής: Παρασπόρι και Σκοπή

Μας χωρίζουν δυο χιλιόμετρα από το Παρασπόρι. Τους έχω υποσχεθεί καφέ στο παραδοσιακό καφενείο του χωριού, αλλά αμφιβάλλω, αν θα βρούμε τίποτα εποχή λιομαζώματος. Ω του θαύματος, η παραδοσιακή ταβέρνα «Κασσαλής» είναι ανοικτή και ναι, θα μας φτιάξει και καφέ! Πρώτα όμως θα τους πάω -με το ζόρι- στην «Κάτω Βρύση» του χωριού, όπου τρέχει κρύο το νεράκι. Θα δροσιστούμε και μ’ ένα ζουμερό μανταρίνι από τα γειτονικά περβόλια και μετά πίσω στο εορταστικά στολισμένο μικρό χωριό, που ιδρύθηκε από μικρασιάτες πρόσφυγες.

Παρασπόρι, το χωριό των προσφύγων με την ωραία θέα προς Σητεία

Στην Κάτω Κρήνη Παρασπορίου τρέχει ακόμα το νερό

Στον χώρο γύρω απ' αυτήν γινόταν παλιά το πανηγύρι του χωριού

ecballium elaterium (πικραγγουριά), μια μεγάλη αποικία από τα εκτινασσόμενα σπόρια του φυτού (αγαπημένο παιχνίδι των παιδικών μας χρόνων) δίπλα στην κρήνη

Αραλίκι κάτω απ' τον ήλιο στην εορταστική ταβέρνα "Κασσαλής"

Δύσκολα ξεκολλάμε από την ωραία θέα, τον καφέ και το λιατσάκι, αλλά είναι ώρα να φύγουμε. Από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην άκρη του χωριού, που φιλοξενεί τάφους της οικογένειας των Κορνάρων, παίρνουμε κατηφορικό χωματόδρομο με ωραία θέα ως το γραφικότατο εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως, του 1881 (κατά την επιγραφή στο ανώθυρο), με τους ανάγλυφους ρόδακες στη στέγη, το μινιμαλιστικό εσωτερικό, που μοιάζει με σπιρτόκουτο, τον περίβολο-μπαλκόνι στην πράσινη κοιλάδα και τη θέα στη Σκοπή απέναντι.

Το εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως, απέναντι απ' τη Σκοπή, πνιγμένο στη βλάστηση της κοιλάδας του Σκλαβεδιάκου

Πολύ όμορφο και μικροσκοπικό (το εσωτερικό του μοιάζει με σπιρτόκουτο), φέρει επιγραφή στο ανώθυρο 1881)

Λεπτομέρεια με τον ρόδακα της στέγης. Στο βάθος αριστερά φαίνεται η Σκοπή

Η ίδια εκκλησία ιδωμένη από την απέναντι μεριά

Μανιτάρια ξεφύτρωσαν ήδη στα μέρη αυτά, καθώς έχουν αρκετή υγρασία

Από εδώ θα πάρουμε στενό μονοπάτι που κατεβαίνει στον μυχό του ξεροπόταμου και περνώντας το παλιό χτιστό γεφυράκι θα βγούμε ανηφορίζοντας στη Σκοπή, κεφαλοχώρι της περιοχής, ονομαστό για τους αυθεντικούς κατοίκους του. Πλούσιο χωριό με άφθονο νερό κι εύφορη γη, με ένα πλέγμα από καταπότες να οδηγούν στα περβόλια με τα εσπεριδοειδή και τις ρογδιές. Εντυπωσιακά και τα παλιά ερειπωμένα σπίτια στην κάτω πλευρά. Αντίθετα όσο ανεβαίνεις κοντά στη δημοσιά, στο νεώτερο χωριό η δόμηση είναι μάλλον άναρχη κι αχαρη. Οπωσδήποτε ένα μέρος που έχει ενδιαφέρον.

Σκοπή, ένα κεφαλοχώρι της περιοχής: ΠΑΝΩ: εκκλησάκι Αγίου Βασιλείου στην κάτω μεριά του χωριού. ΚΑΤΩ: ακολουθώντας τα μονοπάτια του καταπότη πνιγμένα στη βλάστηση ως την παιά κρήνη του χωριού

Ήρθε η ώρα για τον απολογισμό της μέρας: περπατήσαμε γύρω στα 13 χιλιόμετρα σε 5 ώρες με τις στάσεις. Στα συν της ημέρας η πολύ θετική διάθεση κι επικοινωνία. Μια ομάδα που φαινόταν εντελώς παράταιρη κι ανομοιογενής, «έδεσε» τελικά πολύ καλά. Κι όταν στο τέλος όλοι ανταλλάξανε τηλέφωνα με όλους, σκέφτηκα αυθόρμητα παραφράζοντας το γνωστό τραγούδι: «Γιατί εμείς δεν περπατάμε για να ξεχωρίσουμε, αδερφέ μου, απ’ τον κόσμο, εμείς περπατάμε για να σμίξουμε τον κόσμο». Κι αυτή είναι η καλύτερη ανταμοιβή για έναν αρχηγό!!!