ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΓΕΩΠΑΡΚΟΥ: 

ΣΙΤΑΝΟΣ – ΣΚΑΛΙΑ – ΖΑΚΑΝΘΟΣ

Μια μικρή ‘πανλασιθιώτικη’ πεζοπορία αποδείχτηκε αυτή της 19^ης Φεβρουαρίου του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου σε μονοπάτια του Γεωπάρκου Σητείας, αφού μαζεύτηκαν 45 άτομα από διάφορα σημεία του νομού μας και το πάρκινγκ στο χώρο των πολιτιστικών εκδηλώσεων της Σιτάνου γέμισε ξαφνικά με αυτοκίνητα.

Ενημέρωση της ομάδας από τον αρχηγό κι υπεύθυνο του Γεωπάρκου, Βαγγέλη Περάκη

Σίτανος λοιπόν. Ένα μικρό παραδοσιακό χωρίο στα 620 μ. υψόμετρο. Προστατευόμενος οικισμός από το 2022, μαθαίνουμε, ίσως σε μια προσπάθεια να διασωθεί το μέρος από τα παρακείμενα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, που συναντάει κανείς στο δρόμο απ’ τη Σητεία. Από εδώ ξεκινάει η πορεία μας με όμορφες εικόνες από τη ζωή του χωριού: Μια κατσίκα με τα μικρά της μασουλάει το χορτάρι ανέμελη, κότες τσιμπολογούνε αμέριμνες στο χωράφι, κηπούλια, σπίτια με τις ‘παραδοσιακές’ γλάστρες-ντενεκέδες. Κι εκεί που νομίζεις ότι η ζωή εδώ έχει μείνει σε προηγούμενες εποχές, να σου και διαφήμιση για τουριστικά καταλύματα!

Αν και παραδοσιακό χωριό η Σίτανος περικλείεται από πλήθος φωτοβολταϊκών!

Αφήνουμε το χωριό ακολουθώντας ανηφορικό χωματόδρομο. Περνάμε από τοπίο που μοιάζει ξερικό και πετρώδες. Λίγα φρύγανα: θυμάρια, αχινοπόδια, αστοιβίδες. Υγρασία κάνει τους θάμνους να στραφταλίζουν στις ακτίνες του πρωινού ήλιου. Η μέρα προβλέπεται ιδανική για την εποχή. Μικροσκοπικά ‘κρινάκια’, κυρίως ρωμουλέες (Romulea bulbocodium), αλλά και ορνιθόγαλα (Ornithogalum) απλώνονται χαλί στα πόδια μας. Εδώ κι εκεί ομάδες από κίτρινες νεραγκούλες (ranunculus bulbosus) και ανεμώνες-νάνοι καθώς δεν έχουν τη δύναμη να μεγαλώσουν. Που και που καμιά ίριδα.

ένα μπουκέτο από Romulea bulbocodium

Το μονότονα πετρώδες τοπίο διακόπτεται κατά διαστήματα από μικρές εύφορες εκτάσεις τύπου μικρών οροπεδίων, που δεν τους λείπουν οι πηγές, τα ρυάκια και οι αυτοσχέδιες λίμνες, γεγονός που προκαλεί εντύπωση! Εννοείται ότι εδώ κυριαρχούνε τα περιβόλια με οπωροφόρα, κυρίως μηλιές, αχλαδιές, ροδακινιές, γυμνές αυτόν τον καιρό (λάθος εποχή ήρθαμε!). Αναφέρω μερικά τοπωνύμια, όπως μου τα σημειώνει ο φίλος μου ο Θοδωρής, κάτω απ’ τις φωτογραφίες ή όπως μου τα έδειχνε ο άλλος φίλος, ο Νίκος στην πορεία: της Βουρλιάς ο κάμπος’,  ‘Τσακνάδο’, ‘Μαύρος Κάμπος’, ‘Κανεβα’, ‘Φλαμούρι’, ‘Μακρύ Λιβάδι’ , ‘Αχλαδιά’ και βέβαια τελευταίες οι Πάνω και Κάτω Ζάκανθος.

Εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου καμουφλαρισμένο τόσο καλά στο πέτρωμα της περιοχής

Οροπεδιάκι Κάνεβα

Εκκλησάκι Ζωοδόχου Πηγής και Αγίου Φανουρίου στο οροπέδιο Μακρύ Λιβάδι

Οροπέδιο Φλαμούρι και κάτω δεξιά άλλος ένας μικρός πέτρινος Άγιος Φανούριος

Πηγή που αναβλύζει απ' το βράχο στο Τσακνάδο

Για την ώρα ανηφορίζουμε το καλοδιατηρημένο ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4, προκειμένου να οδηγηθούμε στον ιστορικό οικισμό Σκαλιά. Πρόκειται για εγκαταλελειμμένο οικισμό, του οποίου τα σπίτια είναι ενωμένα σαν εξωτερικό τείχος, ενώ απ’ τη βόρεια πλευρά έχει και γκρεμό να τον προστατεύει. Οι κάτοικοι του είχαν αναπτύξει πλούσια αντιστασιακή δράση κατά την Τουρκοκρατία, γι’ αυτό οι δεύτεροι αποβίβασαν στην Κάτω Ζάκρο 2000 άντρες, για να τους ‘ρίξουν’ εναντίον των Σκαλιωτών. Αυτοί σταμάτησαν να κοιμηθούν στη θέση «Μαύρος Κάμπος». Οι Σκαλιώτες, που ειδοποιήθηκαν στο μεταξύ, έτρεξαν κι έσφαξαν όλους τους κοιμισμένους Τούρκους. Λέγεται ότι η θέση Μαύρος Κάμπος ονομάστηκε έτσι από το αίμα της σφαγής. Οι Τούρκοι τότε έστησαν παγίδα σε συνεργασία με τον προδότη παπά Δράκο ή Φραγκιά, που κάλεσε τους Σκαλιώτες να τους κοινωνήσει στο ναό της Αγίας Παρασκευής της Ζήρου κι εκεί τους ζήτησε ν’ αφήσουν τα όπλα τους έξω από την εκκλησία. Οι Τούρκοι τότε έκαναν επίθεση στους ξαρμάτωτους Σκαλιώτες και τους έσφαξαν όλους. Η παράδοση λέει ότι τιμώρησαν στη συνέχεια και τον παπά καίοντας τον ζωντανό.

Ε4 προς Σκαλιά

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν τα ερείπια του οικισμού στο λόφο, η εκκλησία του Αϊ Γιώργη και δίπλα της η πηγή πόσιμου νερού και μια πέτρινη στέρνα. Δίπλα στο ναό έχει στηθεί μνημείο στους ήρωες Σκαλιώτες. Εκεί μαζευτήκαμε να ακούσουμε από τις κοπελιές απ’ τη Σητεία μια έμμετρη αφήγηση της σφαγής, γραμμένη από τον κύριο Σταύρο Εμ. Σπυριδάκη, καταγόμενο από την περιοχή. Με την ευκαιρία της μάζωξης βγάλαμε εδώ και την ομαδική μας φωτογραφία. Βλέπετε η ομάδα είναι πολυπληθής σήμερα κι είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρωθεί.

Ερείπια σπιτιού στα Σκαλιά

Η πηγή περιφραγμένη για να μην βρωμίζει το νερό απ' τα ζώα

Οχυρός παλιός οικισμός Σκαλιά

Η χαρακτηριστική κίτρινη 'μούχλα' που καλύπτει πέτρες και δέντρα της περιοχής

Η στέρνα των Σκαλιών

Απαγγελία ποιήματος για τους ηρωικούς Σκαλιώτες

ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΑΓΓΕΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟ FB: https://www.facebook.com/photopagalos/videos/1695149820918554?idorvanity=588468201282923

ο Άγιος Γεώργιος στα Σκαλιά

Ένας άλλος τόπος με αξιόλογη ιστορία είναι αυτός της Ζακάνθου: Ήταν τουρκοχώρι. Κατά την παράδοση υπήρχε σαν οικισμός και πριν την Τουρκοκρατία, όμως όταν ήρθαν οι Οθωμανοί τούρκεψαν όλοι οι κάτοικοι, ακόμα κι ο παπάς! Κι όταν οι τελευταίοι Μουσουλμάνοι έφυγαν απ’ την Κρήτη ερήμωσε και το χωριό. Ο εγκαταλελειμμένος οικισμός ο οποίος σήμερα χρησιμοποιείται ως μετόχια κατοίκων της Ζήρου και της Ζάκρου, χωρίζεται στην Πάνω και στην Κάτω Ζάκανθο. Εμείς περάσαμε από τη δεύτερη, αν και ο πάνω μαχαλάς φαινόταν πολύ γοητευτικός. Ίσως μια άλλη φορά.

Άνω Ζάκανθος

Αφήνοντας την Κάτω Ζάκανθο

Τέλος ανηφορίζοντας ΒΔ από καλά σηματοδοτημένο και διατηρημένο μονοπάτι κι έπειτα κατηφορίζοντας λοξά στην πλαγιά, φτάνουμε τελικά πάλι στη Σίτανο στο σημείο αφετηρίας μας έχοντας διανύσει 17,5 χιλιόμετρα σε έξι ώρες με τις στάσεις.  

Φτάνοντας πίσω στη Σίτανο απ' την πίσω πλευρά

Τελευταία στάση το παραδοσιακό καφενεδάκι στη Σίτανο για μια ρακί και λίγη συζήτηση στα παρεάκια, όπου η ομάδα του Γεωπάρκου μάς χάρισε και τον καινούριο της οδηγό «Ε4 Υδάτινοι δρόμοι και Ιστορίες στο Γεωπάρκο Σητείας». Με την ευκαιρία να τονίσουμε κι από δω τη μεγάλη προσφορά του Γεωπάρκου στην ανάδειξη της περιοχής: ποιος θα τα ήξερε αυτά τα μέρη, αν δεν υπήρχαν οι Γεωδιαδρομές και οι χάρτες, τα ενημερωτικά φυλλάδια του; Επίσης σε όλες τις διαδρομές κρατά καθαρά και σηματοδοτημένα τα μονοπάτια. Μάθαμε ακόμα ότι από φέτος επεκτείνεται η δράση του σε όλη την επαρχία Σητείας. Και για όποιον ενδιαφέρεται μπορεί να βρει πληροφορίες στην ιστοσελίδα του https://www.sitia-geopark.gr/ ή στο κιόσκι του στην παραλία της Σητείας. Όποιος θέλει να συμμετάσχει σε εθελοντικές δράσεις του μπορεί να δηλώσει συμμετοχή στη φόρμα εθελοντών: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfmRtXaKgZz7r7I7xLLmnqmJLXa3Mkdpc0KN5C0zs5h71YaQw/viewform

Γεωμορφή απ' αυτές που συνηθίζονται στο Γεωπάρκο

Το παραδοσιακό καφενεδάκι στη Σίτανο

Ένας ακόμα οδηγός  από το Γεωπάρκο

Να ευχαριστήσουμε εδώ λοιπόν τον υπεύθυνο του Γεωπάρκου και αρχηγό της πεζοπορίας μας, Βαγγέλη Περάκη, καθώς και την ομάδα του των συνοδών βουνού, που μας βοήθησε πολύ να φέρουμε όλον αυτόν τον κόσμο πίσω ασφαλή, αλλά και όλους μας τους φίλους τους Σητειακούς, που πάντα αγαπούν τον τόπο τους και τους αρέσει να τον αναδεικνύουν. Έτσι και σ’ αυτήν την πεζοπορία έδωσαν το παρόν, βοήθησαν στην οργάνωση της ομάδας από την Σητεία, μας ξενάγησαν και μας έδωσαν χρήσιμες πληροφορίες. Ελπίζουμε στο μέλλον να κάνουμε κι άλλες πορείες μαζί και να γνωρίσουμε καλύτερα την ανατολική πλευρά του νομού μας!

Βουκολικό με το φακό του Γιάννη του Πάγκαλου

ΑΡΧΗΓΟΣ: Βαγγέλης Περάκης

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Μαρία Μετζογιαννάκη

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Μ. Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ:

Powered by Wikiloc

Πεζοπορία ΧΙΟΝΑ-ΣΚΙΝΙΑΣ-ΚΑΡΟΥΜΕΣ-ΠΕΤΣΟΦΑΣ-ΡΟΥΣΟΛΑΚΟΣ

Στην περιοχή του Γεωπάρκου Σητείας, περπάτησε η ομάδα του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου, την Κυριακή 18 Ιουλίου 2021. 

Ακολουθήσαμε την διαδρομή Χιόνα-Σκινιάς-Καρούμες-Πετσοφάς-Ρουσόλακος και μοιραστήκαμε μια απαιτητική πεζοπορία στο ανατολικότερο σημείο της Κρήτης. Ανακαλύψαμε τοπία με άγρια, ανέγγιχτη ομορφιά και κάναμε μπάνιο σε παρθένες, απρόσιτες παραλίες.

Νωρίς το πρωί της Κυριακής, επιβιβαστήκαμε σε λεωφορείο  και κατευθυνθήκαμε ανατολικά από την όλο στροφές εθνική οδό Αγίου Νικολάου-Σητείας, μέχρι την περιοχή του Παλαίκαστρου. Καταλήξαμε στην παραλία της Χιόνας, αφετηρία και τέρμα της κυκλικής μας πεζοπορίας.

ΠΑΡΑΛΙΑ ΧΙΟΝΑΣ

Η Χιόνα βρίσκεται 2 χλμ ανατολικά από το Παλαίκαστρο και χρωστά το όνομα της στα …χαρούπια, καθώς ‘χιόνα’ στο τοπικό ιδίωμα είναι η αποθήκη για χαρούπια. Κάμποσες δεκαετίες πριν, το οδικό δίκτυο ήταν ανύπαρκτο και το εμπόριο χαρουπιών γινόταν με πλοία, οπότε τα χαρούπια στοιβάζονταν στις ‘χιόνες’ πριν μεταφερθούν. Σήμερα ο γραφικός οικισμός είναι γνωστός για την όμορφη παραλία με την ψιλή άμμο και τα ήρεμα ρηχά νερά, τις φιλόξενες ψαροταβέρνες, αλλά και για τον σημαντικό υγρότοπο που σχηματίζεται τον χειμώνα, με υφάλμυρο νερό, που προέρχεται τόσο από τον υδροφόρο ορίζοντα όσο και από το θαλασσινό νερό που φέρνουν τα κύματα.

Αρχικά ακολουθούμε πορεία νότια και από χωματόδρομο δίπλα στην θάλασσα κατευθυνόμαστε αρχικά στον Κάβο Πλάκο και στην συνέχεια στρίβουμε δεξιά και με ανηφορική πορεία φτάνουμε στην περιοχή του λόφου Πετσοφά. Κατηφορίζουμε από τον λόφο και ακολουθώντας διαδρομή μέσα από χαράδρα φτάνουμε στην περιοχή Σκινιάς, ακολουθώντας κάθετη πορεία στη βάση της χερσονήσου της Πλάκας (το ανατολικότερο έδαφος της Κρήτης).

Ο Σκινιάς είναι μια αρκετά απομονωμένη περιοχή που φιλοξενεί τρεις υπέροχες παραλίες, από τις πιο απομονωμένες στο νησί, στις οποίες φτάνει εξαιρετικά δύσβατος χωματόδρομος. Η κεντρική παραλία, στην έξοδο του φαραγγιού του Κατσαρά, είναι η Ψιλή Άμμος, ενώ εξίσου όμορφες είναι και οι μικρότερες παραλίες ‘Χοντρός Άμμος’ και ‘Γαλανή Άσπα’. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν τα κατά τόπους κόκκινα βότσαλα και τα πολλά διαφορετικά πετρώματα συγκεντρωμένα σε σχετικά μικρή περιοχή, γεγονός που μας θυμίζει γιατί το Γεωπάρκο Σητείας  ανήκει στα Γεωπάρκα της UNESCO.

ΠΑΡΑΛΙΑ 'ΨΙΛΗ ΑΜΜΟΣ'

Κάνουμε στάση για ξεκούραση στην παραλία της Ψιλής ΄Αμμου, απολαμβάνοντας τη δροσιά της θαλάσσιας αύρας και με ανανεωμένες δυνάμεις ακολουθούμε το παραλιακό μονοπάτι που οδηγεί προς την παραλία Μαυρομούρι. 

Συνεχίζουμε από κατηφορικό μονοπάτι που ξεδιπλώνεται φιδογυριστά παράλληλα με την ακτογραμμή και καταλήγουμε για μπάνιο και ξεκούραση στην παραλία Καρούμες.

ΠΑΡΑΛΙΑ ΚΑΡΟΥΜΕΣ

Η παραλία Καρούμες βρίσκεται σε μια μικρή πεδιάδα στην έξοδο του φαραγγιού των Χοχλακιών και η ονομασία της είναι παραφθορά από το αραβικό karub, το οποίο σημαίνει χαρούπια. Δίπλα στην παραλία υπάρχει μεγάλος υγρότοπος με βούρλα, που πλημμυρίζει το χειμώνα με νερό από το φαράγγι και ξηραίνεται το καλοκαίρι. Σε διάφορα σημεία γύρω από την περιοχή υπάρχουν πηγάδια, αναβαθμίδες από παλιές καλλιέργειες, ενώ διακρίνονται και ίχνη μινωικών κτισμάτων, με πιο γνωστό την αρχαία οχύρωση σε λόφο πάνω από το φαράγγι. Η παραλία έχει ψιλό βοτσαλάκι και τα νερά είναι ήρεμα, καθώς έχει ανατολικό προσανατολισμό. Επίσης, υπάρχουν μερικά δέντρα που προσφέρουν σκιά, όπως και κάποιοι βράχοι που σχηματίζουν μικρές θαλασσινές σπηλιές στη βόρεια πλευρά της. Είναι ιδανική για απόλυτη απομόνωση, καθώς η μεγάλη απόσταση από τα αστικά κέντρα και η δύσκολη πρόσβαση λόγω της έντονης μορφολογίας του εδάφους, την κάνουν μια από τις πιο απρόσιτες παραλίες του νησιού.

Απολαμβάνουμε το μπάνιο μας στην υπέροχη παραλία με τα πεντακάθαρα, κρυστάλλινα νερά και χαλαρώνουμε στις δροσερές, θαλασσινές σπηλιές με φόντο το απέραντο γαλάζιο. Επιστρέφουμε στην αφετηρία  με κατεύθυνση βόρεια προς Σκινιά, ακολουθώντας αρχικά το ίδιο μονοπάτι. Στη μέση περίπου της διαδρομής στρίβουμε αριστερά, διασχίζουμε ένα τμήμα του φαραγγιού του Κατσαρά και ανηφορίζουμε μέχρι την κορυφή του λόφου Πετσοφά (240μ.). 

Στην κορυφή του λόφου Πετσοφά τα Μινωικά χρόνια δημιουργήθηκε ιερό κορυφής, με κύριο χαρακτηριστικό τις ελάχιστες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις, καθώς ο χώρος είναι φυσικά διαμορφωμένος. Στην περιοχή έχουν ανασκαφεί πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα, που φιλοξενούνται στο μουσείο του Αγίου Νικολάου. 

Κάνουμε σύντομη στάση για ξεκούραση από την κοπιαστική ανάβαση που γίνεται πιο δύσκολη από την μεσημεριανή ζέστη και την άπνοια, απολαμβάνουμε την πανοραμική θέα προς Παλαίκαστρο, Χιόνα, Κουρεμένο, νησάκια Γκράντες και από κατηφορικό μονοπάτι κατευθυνόμαστε στην Μινωική Πόλη του Ρουσόλακου.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Ρουσόλακου φιλοξενεί έναν από τους μεγαλύτερους οικισμούς της Κρήτης κατά την υστερομινωική εποχή, μετά την Κνωσό και τα Μάλια. Εδώ έχει ανακαλυφτεί, από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, μια σπουδαία μινωική πόλη, με έκταση μεγαλύτερη από 50 στρέμματα, που ήκμασε κυρίως στο τέλος της Μινωικής Εποχής  και μέχρι το 1450πΧ. Η πόλη χωρίζεται σε 9 συνοικίες, που τις διασχίζει ένας κεντρικός δρόμος. Όπως σε όλες τις μεγάλες μινωικές πόλεις, εντυπωσιάζει το αποχετευτικό σύστημα. ΄Εχουν ανασκαφεί μεγάλες αίθουσες, ιερά, αποθηκευτικοί χώροι, ελαιοτριβείο, πιεστήριο σταφυλιού και τάφοι με οστά, που βοήθησαν τους ανθρωπολόγους να εξάγουν συμπεράσματα για την σωματική διάπλαση των Μινωιτών.

ΝΗΣΙΔΕΣ  'ΓΡΑΝΤΕΣ'

Συνεχίζουμε από τμήματα μονοπατιού μέσα σε ελαιώνες μέχρι την εξαιρετική παραλία της Χιόνας. Απέναντι από την παραλία ξεχωρίζουν τα νησάκια "Γράντες", ενώ νότια του οικισμού υπάρχει το Μινωϊκό λιμάνι, απ΄ όπου απέπλεαν τα μινωικά καράβια προς τις χώρες της Εγγύς Ανατολής. Βόρεια της Χιόνας βρίσκεται η παραλία του Κουρεμένου, γνωστή στους λάτρεις του windsurfing, ενώ δυτικά στην κορυφή μικρού λόφου διακρίνονται τα ερείπια παλιού φρουρίου, που εποπτεύει το πέλαγος. Επί Ενετοκρατίας ονομαζόταν Paleo Castro και το όνομα κληροδοτήθηκε στο σημερινό Παλαίκαστρο.

Σε 8 ώρες διανύσαμε απόσταση σχεδόν 16χλμ, σε μια από τις πιο σημαντικές και ιδιαίτερες περιβαλλοντικά περιοχές της Κρήτης. Η γεωγραφική της θέση στο ανατολικό άκρο του νησιού επέτρεψε την ανταλλαγή ειδών από τη Μικρά Ασία και σε συνδυασμό με το έντονα ξηροθερμικό κλίμα που επικρατεί στην περιοχή, δημιούργησε ένα μωσαϊκό οικοτόπων και οικοσυστημάτων, μερικά από τα οποία είναι μοναδικά για την περιοχή της Μεσογείου.

ΣΗΤΕΙΑ

Επιβιβαζόμαστε στο λεωφορείο και κάνουμε στάση στην Σητεία για φαγητό και βόλτα στο όμορφα διαμορφωμένο παραλιακό μέτωπο της πόλης. Επιστρέφουμε στον Άγιο Νικόλαο αργά το βράδυ, κατάκοποι αλλά και ικανοποιημένοι  από την επαφή μας με την ωραία στειακή φύση με την ξεχωριστή ομορφιά και την πλούσια ιστορία!

ΑΡΧΗΓΟΣ: Θανάσης Κολοτούρος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Παναγιώτης Ευδαίμων, Γιάννης Πάγκαλος

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ: Γιάννης Πάγκαλος

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Λάμπρου Ελένη

ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ