ΧΙΩΝΑ – ΠΕΤΣΟΦΑΣ – ΣΚΙΝΙΑΣ (ΠΑΛΑΙΚΑΣΤΡΟ) 

Την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2024, μέρα με φθινοπωρινή διάθεση και πολύ αέρα, διάλεξε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου να πεζοπορήσει στην τέρμα ανατολική πλευρά της Κρήτης, όπου η δύναμη του αέρα πολλαπλασιάζεται. Χαλάλι όμως γιατί Χιώνα, Πετσοφάς, Σκινιάς, Χερσόνησος Πλάκου είναι τόσο εμβληματικά μέρη που σε αποζημιώνουν σίγουρα.

Ομαδική στην κορυφή του λόφου Πετσοφά

Βίντεο εξόρμησης από τον Γιάννη Πάγκαλο:

Στους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής

Ξεκινάμε λοιπόν 9.30 το πρωί (απέχει γύρω στη μιάμιση ώρα η διαδρομή από Άγιο Νικόλαο) από την παραλία της Χιώνας κοντά στον Αγκαθιά Παλαικάστρου. Από εκεί κάνουμε ένα σύντομο πέρασμα από τον Αρχαιολογικό Χώρο του Ρουσσόλακκου, όπου ενημερώνω τους συνοδοιπόρους μου για το σημαντικό όσο και μυστήριο εύρημα του καμένου και κατατεμαχισμένου Κούρου του Παλαικάστρου, που βρίσκεται σήμερα εν μέρει αποκαταστημένος στο Μουσείο της Σητείας, ενός από τα πιο όμορφα και πολύτιμα ειδώλια της μινωικής Κρήτης. Κατόπιν βρίσκοντας ξετρύπια ανάμεσα από ελαιώνες και φράκτες συναντούμε το ανηφορικό σηματοδοτημένο μονοπάτι, που ξεκινά από Αγκαθιά  κι οδηγεί στο ιερό κορυφής του Πετσοφά. Εδώ τα βρήκαμε λίγο δύσκολα, καθώς οι ριπές αέρα δεν αστειεύονταν και στην προσπάθειά μας να σταθεροποιήσουμε το βήμα μας, χάσαμε πολύ απ’ την απόλαυση της μοναδικής θέας που προσφέρει ο λόφος με το κολωνάκι!

Έναρξη της πεζοπορίας από τον δρόμο για Πετσοφά

Ο Αρχαιολογικός χώρος του Ρουσσόλακκου, όπου βρέθηκε (καμένο και πεταμένο σε διάφορα δωμάτια για άγνωστους σε μας λόγους) το μικρό αριστούργημα  του Κούρου του Παλαικάστρου, που κοσμεί το Μουσείο της Σητείας. Πρόκειται για μια μινωική πόλη 50 στρεμμάτων με αποχετευτικό σύστημα, εργαστήρια, ελαιοτριβείο κλπ, που άκμασε στο τέλος της μινωικής εποχής.

Κούρος Παλαικάστρου, αγαλματίδιο  εξαιρετικής τέχνης φτιαγμένο από πολύτιμα υλικά  (διακρίνονται ως και οι φλέβες στους βραχίονες). Βρέθηκε καμένο και πεταμένο σε διάφορους χώρους, πράξη που αποδίδεται από τους αρχαιολόγους είτε σε τελετουργία είτε σε βανδαλισμό από ομάδες διαφορετικής θρησκευτικής πίστης. Ένα αριστούργημα της μινωικής Κρήτης. Βρέθηκε στον Ρουσσόλακκο. Αποτελεί κεντρικό έκθεμα του Μουσείου της Σητείας.

Θέα από τον λόφο του Πετσοφά (με το κολωνάκι του στρατού) στις ακτές του Παλαικάστρου. Διακρίνεται και ο λόφος "Καστρί" με τα ερείπια ενετικού Κάστρου (Paleo Castro, έδωσε το όνομά του στο Παλαίκαστρο).  Η στρατηγική θέση της περιοχής που έλεγχε το εμπόριο και τα περάσματα προς ανατολάς, δεν πέρασε απαρατήρητη στο παρελθόν.

Αρχαιολογικός χώρος και στην κορυφή του λόφου!

Τα λιγοστά ερείπια του Ιερού Κορυφής του Πετσοφάα δεν εντυπωσιάζουν, ωστόσο ήταν πολύς σημαντικός λατρευτικός χώρος των Μινωιτών. Τα λατρευτικά αναθήματα που βρέθηκαν εδώ (πήλινα ομοιώματα μελών του σώματος, μορφές ανθρώπων δεόμενων και ζώων) εκτίθενται στο ανακαινισμένο μουσείο του Αγίου Νικολάου

Η κάθοδος στις ανατολικές ακτές

Μετά από μια σύντομη ανάπαυλα θα πάρουμε ελεύθερη κατεβασιά παράλληλα με τον φάραγγα (που στο Google maps φέρει την ονομασία «Καλογεροπόταμος»). Πορεία άχαρη και αρκετά απαιτητική ανάμεσα στα ξεραμένα θυμάρια της άνυδρης κι ανεμοδαρμένης ΒΑ Κρήτης. Σύντομη στάση στη σκιά μιας χαρουπιάς, του μοναδικού δέντρου της διαδρομής μας! Όσο πλησιάζουμε στις ακτές όμως, η θέα γίνεται μαγευτική. Το βαθύ φαράγγι του Σκινιά, η ερημική ομώνυμη παραλία, το ανάγλυφο των ακτών –μια απ’ αυτές κι η γνωστή «Καρούμες» στην έξοδο του φαραγγιού των Χοχλακιών- πολύ εντυπωσιακά με άγρια ομορφιά! Στο Σκινιά σε αποζημιώνει η φύση με την ησυχία της, παραλία «για μυημένους». Εδώ φτάνει κανείς μόνο με τα πόδια ή με τζιπ από χωματόδρομο. Ακόμα πιο ιδιαίτερη η γειτονική παραλία «Απάνεμα» με όμορφα πετρώματα αντάξια του Γεωπάρκου Σητείας.

Κατεβαίνοντας προς τις ανατολικές ακτές της Κρήτης

Μία μοναχική χαρουπιά μας δίνει καταφύγιο στη σκιά της. Σκληρό τοπίο γενικά, άνυδρο κι ανεμοδαρμένο

Ο σκληρός αγώνας για επιβίωση διακρίνεται στις ρίζες των ταλαιπωρημένων θάμνων

Δύσκολη πορεία χωρίς μονοπάτι

Το άγριο βαθύ φαράγγι δίπλα στην παραλία του Σκινιά, από όπου θα ανηφορίσουμε στη συνέχεια

Επιτέλους φτάνουμε στην ερημική και δυσπρόσιτη παραλία του Σκινιά. Εδώ φτάνει και αγροτικός δρόμος από το Παλαίκαστρο! Πίσω διακρίνεται να σχίζει τις κορφές το φαράγγι των Χοχλακιών που καταλήγει στη γνωστή παραλία Καρούμες. 

Η ερημική παραλία του Σκινιά

Η γειτονική παραλία "Απάνεμα" με εντυπωσιακά πολύχρωμα πετρώματα

Παραλία "Απάνεμα"

Επιστροφή απ’ το φαράγγι του Σκινιά

Μετά από μια σύντομη στάση για μπάνιο (λίγοι τολμηροί αψήφησαν τις ριπές του αέρα) πήραμε τον δρόμο της επιστροφής στην πάνω πλευρά.  Ταλαιπωρηθήκαμε αρκετά στο όμορφο αλλά και άγριο φαράγγι του Σκινιά, όμως τελικά καταφέραμε να βγούμε στον σαθρό αγροτικό δρόμο, που οδηγεί στο μέσο της Χερσονήσου του Πλάκου, μια ξερή κι απομονωμένη περιοχή, πλούσια ωστόσο σε αρχαιολογικά ευρήματα  και με πλήθος ανθρωπογενείς κατασκευές παρελθόντων χρόνων, όπως ξερολιθιές, αλώνια, περίβολους, φράχτες, μαντριά, αγροικίες και μια στεγασμένη δεξαμενή πολύ καλής κατασκευής. Μια περιοχή που χρειάζεται σίγουρα περισσότερο χρόνο, για να ανακαλύψεις τα μυστικά της.

Ανεβαίνοντας το άγριο φαράγγι του Σκινιά

Οι τρεις νησίδες Γκράντες από ψηλά

Ερείπια αγροικιών στη Χερσόνησο του Πλάκου. Σε αυτή την άγρια χερσόνησο έχουν βρεθεί σημαντικά αρχαιολογικά λείψανα όπως κεραμικός κλίβανος, λατομείο κλπ και φαίνεται ότι έσφυζε από ζωή σε παλιότερους χρόνους

Στεγασμένη δεξαμενή πολύ καλής κατασκευής στη Χερσόνησο της Πλάκου

Εμείς για την ώρα κατεβαίνουμε απολαμβάνοντας την φανταστική θέα της αφρισμένης θάλασσας με τις τρεις νησίδες Γκράντες να αντιστέκονται στα κύματα. Όταν φτάνουμε στον παραλιακό αγροτικό δρόμο θα τον ακολουθήσουμε ως την αργιλώδη παραλία «Σκαριά», όπου και αυτός σβήνει.

Έπειτα κάνουμε τα πίσω μπρος κι οδεύουμε προς την αφετηρία μας. Η θέα του λόφου «Καστρί», σαν χωμάτινη πυραμίδα, σαγηνευτική. Καθ’ οδόν συναντάμε πανέμορφες παραλίες: Πηλός, Άσπες, Μπονταλάκι (ονόματα απ’ το Google maps). Κάπου εκεί να σου κι ένα καμίνι σε πολύ καλή κατάσταση! Σύντομα φτάνουμε στην ονομαστή παραλία της Χιώνας (παίρνει τ’ όνομά της από τις άσπρες αποθήκες χαρουπιών, που κάποτε εξάγονταν από εδώ). Οι επισκέπτες πολλοί και οι ταβέρνες γεμάτες. Όσοι πρόλαβαν βρήκαν τραπέζι, οι υπόλοιποι κατευθυνόμαστε για μια μπίρα κι ένα γρήγορο σνακ στην καντίνα δίπλα στα water sports στην μεγάλη γειτονική παραλία του Κουρεμένου πίσω από το Καστρί. Εδώ σβήνοντας τη δίψα μας και χαζεύοντας τους σέρφερς, που σχίζουν τα κύματα άλλοτε με επιτυχία κι άλλοτε χωρίς, θα γραφτεί ο επίλογος μιας όμορφης αλλά απαιτητικής πορείας στις εσχατιές της ανατολικής Κρήτης.

Παραλία Πηλός με πολύ όμορφους χρωματισμούς στα πετρώματα

Πολύ καλά διατηρημένο καμίνι κοντά στις ακτές

Παραλία Πηλός

Ο λόφος Καστρί πάνω από τη Χιώνα, που φιλοξενεί τα ερείπια ενετικού κάστρου.

Ο καιρός εξαιρετικά ανεμώδης φαίνεται απ' τα 'πουλιά' (τα κύματα) της θάλασσας 

Η παραλία της Χιώνας πήρε το όνομά της από τις άσπρες αποθήκες χαρουπιών (ξυλοκεράτων), τα οποία κάποτε ήταν σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν 

Στην πίσω πλευρά του λόφου "Καστρί" βρίσκεται η παραλία του Κουρεμένου

Εδώ είναι ο παράδεισος των σέρφερς λόγω των δυνατών ανέμων!

'Όλα είναι δρόμος'

Περπατήσαμε γύρω στα 13,5 χιλιόμετρα με Υ.Δ. 500 μέτρα κι αρχηγό τον Γιάννη Πάγκαλο (thanks John!) τροποποιώντας παλιότερη διαδρομή, που κάναμε με τον Θανάση Κολοτούρο. Συνολικά με τις στάσεις και το μπάνιο μας πήρε 6,5 ώρες, όμως ο πολύς αέρας κι η έλλειψη μονοπατιού μας κουράσανε λίγο παραπάνω. Ωστόσο η ικανοποίηση ότι τα καταφέραμε στο τέλος ήταν πολύ μεγάλη!

Ευχαριστούμε τον αρχηγό, Γιάννη Πάγκαλο

Και το παπάκι του (εδώ στον Πετσοφά)

ΑΡΧΗΓΟΣ: Γιάννης Πάγκαλος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Μαρία Μετζογιαννάκη, 

ΚΕΙΜΕΝΟ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ: Μαρία Μετζογιαννάκη

 

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ: Γιάννης Πάγκαλος

Με την υποστήριξη του Wikiloc

Πεζοπορία ΧΙΟΝΑ-ΣΚΙΝΙΑΣ-ΚΑΡΟΥΜΕΣ-ΠΕΤΣΟΦΑΣ-ΡΟΥΣΟΛΑΚΟΣ

Στην περιοχή του Γεωπάρκου Σητείας, περπάτησε η ομάδα του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου, την Κυριακή 18 Ιουλίου 2021. 

Ακολουθήσαμε την διαδρομή Χιόνα-Σκινιάς-Καρούμες-Πετσοφάς-Ρουσόλακος και μοιραστήκαμε μια απαιτητική πεζοπορία στο ανατολικότερο σημείο της Κρήτης. Ανακαλύψαμε τοπία με άγρια, ανέγγιχτη ομορφιά και κάναμε μπάνιο σε παρθένες, απρόσιτες παραλίες.

Νωρίς το πρωί της Κυριακής, επιβιβαστήκαμε σε λεωφορείο  και κατευθυνθήκαμε ανατολικά από την όλο στροφές εθνική οδό Αγίου Νικολάου-Σητείας, μέχρι την περιοχή του Παλαίκαστρου. Καταλήξαμε στην παραλία της Χιόνας, αφετηρία και τέρμα της κυκλικής μας πεζοπορίας.

ΠΑΡΑΛΙΑ ΧΙΟΝΑΣ

Η Χιόνα βρίσκεται 2 χλμ ανατολικά από το Παλαίκαστρο και χρωστά το όνομα της στα …χαρούπια, καθώς ‘χιόνα’ στο τοπικό ιδίωμα είναι η αποθήκη για χαρούπια. Κάμποσες δεκαετίες πριν, το οδικό δίκτυο ήταν ανύπαρκτο και το εμπόριο χαρουπιών γινόταν με πλοία, οπότε τα χαρούπια στοιβάζονταν στις ‘χιόνες’ πριν μεταφερθούν. Σήμερα ο γραφικός οικισμός είναι γνωστός για την όμορφη παραλία με την ψιλή άμμο και τα ήρεμα ρηχά νερά, τις φιλόξενες ψαροταβέρνες, αλλά και για τον σημαντικό υγρότοπο που σχηματίζεται τον χειμώνα, με υφάλμυρο νερό, που προέρχεται τόσο από τον υδροφόρο ορίζοντα όσο και από το θαλασσινό νερό που φέρνουν τα κύματα.

Αρχικά ακολουθούμε πορεία νότια και από χωματόδρομο δίπλα στην θάλασσα κατευθυνόμαστε αρχικά στον Κάβο Πλάκο και στην συνέχεια στρίβουμε δεξιά και με ανηφορική πορεία φτάνουμε στην περιοχή του λόφου Πετσοφά. Κατηφορίζουμε από τον λόφο και ακολουθώντας διαδρομή μέσα από χαράδρα φτάνουμε στην περιοχή Σκινιάς, ακολουθώντας κάθετη πορεία στη βάση της χερσονήσου της Πλάκας (το ανατολικότερο έδαφος της Κρήτης).

Ο Σκινιάς είναι μια αρκετά απομονωμένη περιοχή που φιλοξενεί τρεις υπέροχες παραλίες, από τις πιο απομονωμένες στο νησί, στις οποίες φτάνει εξαιρετικά δύσβατος χωματόδρομος. Η κεντρική παραλία, στην έξοδο του φαραγγιού του Κατσαρά, είναι η Ψιλή Άμμος, ενώ εξίσου όμορφες είναι και οι μικρότερες παραλίες ‘Χοντρός Άμμος’ και ‘Γαλανή Άσπα’. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν τα κατά τόπους κόκκινα βότσαλα και τα πολλά διαφορετικά πετρώματα συγκεντρωμένα σε σχετικά μικρή περιοχή, γεγονός που μας θυμίζει γιατί το Γεωπάρκο Σητείας  ανήκει στα Γεωπάρκα της UNESCO.

ΠΑΡΑΛΙΑ 'ΨΙΛΗ ΑΜΜΟΣ'

Κάνουμε στάση για ξεκούραση στην παραλία της Ψιλής ΄Αμμου, απολαμβάνοντας τη δροσιά της θαλάσσιας αύρας και με ανανεωμένες δυνάμεις ακολουθούμε το παραλιακό μονοπάτι που οδηγεί προς την παραλία Μαυρομούρι. 

Συνεχίζουμε από κατηφορικό μονοπάτι που ξεδιπλώνεται φιδογυριστά παράλληλα με την ακτογραμμή και καταλήγουμε για μπάνιο και ξεκούραση στην παραλία Καρούμες.

ΠΑΡΑΛΙΑ ΚΑΡΟΥΜΕΣ

Η παραλία Καρούμες βρίσκεται σε μια μικρή πεδιάδα στην έξοδο του φαραγγιού των Χοχλακιών και η ονομασία της είναι παραφθορά από το αραβικό karub, το οποίο σημαίνει χαρούπια. Δίπλα στην παραλία υπάρχει μεγάλος υγρότοπος με βούρλα, που πλημμυρίζει το χειμώνα με νερό από το φαράγγι και ξηραίνεται το καλοκαίρι. Σε διάφορα σημεία γύρω από την περιοχή υπάρχουν πηγάδια, αναβαθμίδες από παλιές καλλιέργειες, ενώ διακρίνονται και ίχνη μινωικών κτισμάτων, με πιο γνωστό την αρχαία οχύρωση σε λόφο πάνω από το φαράγγι. Η παραλία έχει ψιλό βοτσαλάκι και τα νερά είναι ήρεμα, καθώς έχει ανατολικό προσανατολισμό. Επίσης, υπάρχουν μερικά δέντρα που προσφέρουν σκιά, όπως και κάποιοι βράχοι που σχηματίζουν μικρές θαλασσινές σπηλιές στη βόρεια πλευρά της. Είναι ιδανική για απόλυτη απομόνωση, καθώς η μεγάλη απόσταση από τα αστικά κέντρα και η δύσκολη πρόσβαση λόγω της έντονης μορφολογίας του εδάφους, την κάνουν μια από τις πιο απρόσιτες παραλίες του νησιού.

Απολαμβάνουμε το μπάνιο μας στην υπέροχη παραλία με τα πεντακάθαρα, κρυστάλλινα νερά και χαλαρώνουμε στις δροσερές, θαλασσινές σπηλιές με φόντο το απέραντο γαλάζιο. Επιστρέφουμε στην αφετηρία  με κατεύθυνση βόρεια προς Σκινιά, ακολουθώντας αρχικά το ίδιο μονοπάτι. Στη μέση περίπου της διαδρομής στρίβουμε αριστερά, διασχίζουμε ένα τμήμα του φαραγγιού του Κατσαρά και ανηφορίζουμε μέχρι την κορυφή του λόφου Πετσοφά (240μ.). 

Στην κορυφή του λόφου Πετσοφά τα Μινωικά χρόνια δημιουργήθηκε ιερό κορυφής, με κύριο χαρακτηριστικό τις ελάχιστες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις, καθώς ο χώρος είναι φυσικά διαμορφωμένος. Στην περιοχή έχουν ανασκαφεί πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα, που φιλοξενούνται στο μουσείο του Αγίου Νικολάου. 

Κάνουμε σύντομη στάση για ξεκούραση από την κοπιαστική ανάβαση που γίνεται πιο δύσκολη από την μεσημεριανή ζέστη και την άπνοια, απολαμβάνουμε την πανοραμική θέα προς Παλαίκαστρο, Χιόνα, Κουρεμένο, νησάκια Γκράντες και από κατηφορικό μονοπάτι κατευθυνόμαστε στην Μινωική Πόλη του Ρουσόλακου.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Ρουσόλακου φιλοξενεί έναν από τους μεγαλύτερους οικισμούς της Κρήτης κατά την υστερομινωική εποχή, μετά την Κνωσό και τα Μάλια. Εδώ έχει ανακαλυφτεί, από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, μια σπουδαία μινωική πόλη, με έκταση μεγαλύτερη από 50 στρέμματα, που ήκμασε κυρίως στο τέλος της Μινωικής Εποχής  και μέχρι το 1450πΧ. Η πόλη χωρίζεται σε 9 συνοικίες, που τις διασχίζει ένας κεντρικός δρόμος. Όπως σε όλες τις μεγάλες μινωικές πόλεις, εντυπωσιάζει το αποχετευτικό σύστημα. ΄Εχουν ανασκαφεί μεγάλες αίθουσες, ιερά, αποθηκευτικοί χώροι, ελαιοτριβείο, πιεστήριο σταφυλιού και τάφοι με οστά, που βοήθησαν τους ανθρωπολόγους να εξάγουν συμπεράσματα για την σωματική διάπλαση των Μινωιτών.

ΝΗΣΙΔΕΣ  'ΓΡΑΝΤΕΣ'

Συνεχίζουμε από τμήματα μονοπατιού μέσα σε ελαιώνες μέχρι την εξαιρετική παραλία της Χιόνας. Απέναντι από την παραλία ξεχωρίζουν τα νησάκια "Γράντες", ενώ νότια του οικισμού υπάρχει το Μινωϊκό λιμάνι, απ΄ όπου απέπλεαν τα μινωικά καράβια προς τις χώρες της Εγγύς Ανατολής. Βόρεια της Χιόνας βρίσκεται η παραλία του Κουρεμένου, γνωστή στους λάτρεις του windsurfing, ενώ δυτικά στην κορυφή μικρού λόφου διακρίνονται τα ερείπια παλιού φρουρίου, που εποπτεύει το πέλαγος. Επί Ενετοκρατίας ονομαζόταν Paleo Castro και το όνομα κληροδοτήθηκε στο σημερινό Παλαίκαστρο.

Σε 8 ώρες διανύσαμε απόσταση σχεδόν 16χλμ, σε μια από τις πιο σημαντικές και ιδιαίτερες περιβαλλοντικά περιοχές της Κρήτης. Η γεωγραφική της θέση στο ανατολικό άκρο του νησιού επέτρεψε την ανταλλαγή ειδών από τη Μικρά Ασία και σε συνδυασμό με το έντονα ξηροθερμικό κλίμα που επικρατεί στην περιοχή, δημιούργησε ένα μωσαϊκό οικοτόπων και οικοσυστημάτων, μερικά από τα οποία είναι μοναδικά για την περιοχή της Μεσογείου.

ΣΗΤΕΙΑ

Επιβιβαζόμαστε στο λεωφορείο και κάνουμε στάση στην Σητεία για φαγητό και βόλτα στο όμορφα διαμορφωμένο παραλιακό μέτωπο της πόλης. Επιστρέφουμε στον Άγιο Νικόλαο αργά το βράδυ, κατάκοποι αλλά και ικανοποιημένοι  από την επαφή μας με την ωραία στειακή φύση με την ξεχωριστή ομορφιά και την πλούσια ιστορία!

ΑΡΧΗΓΟΣ: Θανάσης Κολοτούρος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Παναγιώτης Ευδαίμων, Γιάννης Πάγκαλος

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ: Γιάννης Πάγκαλος

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Λάμπρου Ελένη

ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ