ΚΝΩΣΟΣ – ΓΙΟΥΧΤΑΣ

Σε μονοπάτια του μύθου και της ιστορίας περπάτησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου την Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 2024, λίγο μετά τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού ως το ιερό βουνό των θεών, τον Γιούχτα κοντά στο Ηράκλειο.

Ομαδική στην είσοδο του Αφέντη Χριστού στην κορυφή του Γιούχτα!

ΚΝΩΣΑΝΟ ΦΑΡΑΓΓΙ

Η πορεία μας ξεκινάει λίγο πριν τις 9 το πρωί από την υδατογέφυρα της Αγίας Ειρήνης στα Σπήλια κοντά στην Κνωσό (πρόκειται, διαβάζω, για τη μεγαλύτερη υδατογέφυρα της Κρήτης, κατασκευασμένη επί Αιγυπτιοκρατίας, προκειμένου να φέρει το νερό στο Μεγάλο Κάστρο, το σημερινό Ηράκλειο πατώντας ωστόσο στα θεμέλια προηγούμενης ρωμαϊκής), όπου συναντιόμαστε με τον Μαρίνο, την Ελίνα και τον Μανώλη, τους καλούς φίλους κι οδηγούς μας στη σημερινή περιπέτεια.

Υδατογέφυρα για τη μεταφορά νερού από τις Αρχάνες στο Ηράκλειο, χτισμένη επί Τουρκοκρατίας. Στις εσοχές της φωλιάζουν εκατοντάδες κάργιες, αλλά και κάμποσα αδέσποτα σκυλιά, που μας καλωσόρισαν! 

Αποχαιρετώντας το εντυπωσιακό μνημείο και τα φιλικά αδεσποτάκια, που βρίσκουν καταφύγιο εδώ, καθώς και τις εκατοντάδες κάργιες, που φωλεύουν στις εσοχές του, εισχωρούμε στο καλά σηματοδοτημένο Κνωσανό φαράγγι. Όσο προχωράμε κοντά στην κοίτη του, περπατάμε δίπλα στο τρεχούμενο νερό και την οργιώδη βλάστηση. Όπου αυτό δεν είναι προσπελάσιμο, ανεβαίνουμε και συνεχίζουμε παράλληλη πορεία από χωματόδρομους δίπλα σε περιβόλια με εσπεριδοειδή. Ξαποσταίνουμε λίγο στην μονόχωρη εκκλησούλα των Αγίων Αποστόλων με την καμπάνα της φτιαγμένη από βόλι του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και συνεχίζουμε στο μονοπάτι.

Ξεκινάμε στο Κνωσανό φαράγγι

Άλλοτε περνώντας από αμπέλια, ελαιώνες και κήπους με εσπεριδοειδή

Άλλοτε 'βουτώντας' μέσα στην οργιώδη βλάστηση δίπλα στο ρυάκι ως το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων με την καμπάνα του από βόλι του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου

Κάποια στιγμή μένουμε άφωνοι από το θέαμα του Γιούχτα ίσια μπροστά μας –εκεί θα ανεβούμε; Ωχ!-, της εύφορης κοιλάδας με τους ελαιώνες και τα αμπέλια στη δεξιά κοίτη απέναντί μας και της εντυπωσιακής δεύτερης υδατογέφυρας του Μοροζίνι, που ενώνει τις δυο πλευρές του φαραγγιού πάνω απ’ τον Συλαμιανό ποταμό.  Στο μονοπάτι που περπατάμε πλήθος είναι τα αγριολούλουδα, που δεν μπορούμε να μη δούμε, καθώς η παρέα των αρχηγών μας σήμερα, γνωστοί φυσιοδίφες  και λουλουδοκυνηγοί -μόνο για φωτογραφίες, ποτέ για κόψιμο- μας τα συστήνουν: εδώ το κυκλάμινο το creticum, εδώ η ορχιδέα η κνωσιανή, οι ίριδες και τόσα άλλα. Μια ακόμα ‘βουτιά’ στο καταπράσινο φαράγγι θα μας οδηγήσει στην εγκαταλελειμμένη σήμερα Μονή της Παναγίας της Καρυδακιανής,  καλυμμένης από κισσούς που της δίνουν μια μυστηριώδη ατμόσφαιρα. Εδώ κοντά, σε περιόδους με καλές βροχοπτώσεις, σχηματίζεται συνήθως ένας μικρός καταρράκτης.  

Εντυπωσιακή θέα καθώς αντικρίζουμε τον Γιούχτα να αναδύεται ανάμεσα στις δυο πλευρές του φαραγγιού, τις οποίες ενώνει η δεύτερη υδατογέφυρα του Μοροζίνι

Η εγκαταλελειμμένη μονή της Παναγίας της Καρυδιανής κοντά στην υδατογέφυρα σε έναν καταπράσινο χώρο, όπου κυριαρχεί ..ο κισσός! 

Μια όμορφη ίριδα

Το κρητικό κυκλάμινο

Μια συλλογή από όμορφα αγριολούλουδα, που συναντήσαμε, που μας έστειλε η Ελίνα

Ο Μαρίνος φωτογραφίζει μια μικροσκοπική ορχιδέα, που ούτε καν θα την προσέχαμε, αν δεν ήταν αυτός

Κι ιδού η σταρ: ορχιδέα η Κνωσανή (φώτο Ελίνα Στρικ)

ΣΤΟΝ ΓΙΟΥΧΤΑ

Κάπως έτσι αποχαιρετούμε το φαράγγι και βγαίνουμε στον επαρχιακό δρόμο γι’ Αρχάνες, απ’ όπου θα ακολουθήσουμε πορεία κάθετα ανηφορική (πολλές οι ανηφόρες σήμερα!) ως το διάσελο, απ’ όπου θα πάρουμε το μονοπάτι για τη διάσχιση του Γιούχτα, του ιερού βουνού των Μινωιτών (σύμφωνα με τον θρύλο εδώ ήταν ο τάφος του Δία, καθώς οι κορυφές του βουνού, φαίνονται από μακριά σαν πρόσωπο που κοιτάζει τον ουρανό). Στη διαδρομή μάς συνοδεύουν οι γύπες, που φωλεύουν στις απόκρημνες πλαγιές του βουνού. Εξοικειωμένοι πια με την ανθρώπινη παρουσία δε διστάζουν να πετάξουν ξεδιάντροπα χαμηλά!Παρηγοριά στην ανηφόρα που δε λέει να τελειώσει κι η θέα που ανοίγεται μπροστά μας: οι Αρχάνες ανατολικά, η εύφορη κοιλάδα του Γιόφυρου δυτικά, η πόλη του Ηρακλείου βόρεια, καθώς κι οι συνεχόμενοι αρχαιολογικοί χώροι: το ιερό στη θέση Ανεμοσπήλια (όπου υπάρχουν ενδείξεις πιθανής ανθρωποθυσίας κατά τον αρχαιολόγο, κύριο Σακελλαράκη),  το πλάτωμα με το ψηφιδωτό και τέλος το ιερό κορυφής του Γιούχτα. Από το τελευταίο ξεκινά πλακόστρωτο μονοπάτι, που μας οδηγεί στην τετράκλιτη (!) εκκλησία του Αφέντη Χριστού στο χείλος απόκρημνου βράχου. Εδώ θα κάνουμε μια σύντομη στάση κι έπειτα θα πάρουμε το πολύ όμορφο κατηφορικό μονοπάτι, που με πορεία μιας περίπου ώρας θα μας οδηγήσει στις Πάνω Αρχάνες. Μια σύντομη περιήγηση στην γραφική κωμόπολη με τους ζωγραφισμένους τοίχους, κατάμεστης από κόσμο, καθώς φημίζεται για τις ταβέρνες της, και μια εξίσου σύντομη στάση για ένα καφέ, πριν να πάρουμε τον δρόμο του γυρισμού, την οφείλουμε στον εαυτό μας.

Πολλοί οι γύπες που φωλιάζουν στις πλαγιές του Γιούχτα

Το εκκλησάκι κρέμεται στην άκρη του γκρεμού

Εύφορες περιοχές στα ενδότερα του Ηρακλείου

Πολλοί οι αρχαιολογικοί χώροι. Ο Γιούχτας ήταν ιερός από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας

Στην κορυφή

Εσωτερικό Αφέντη Χριστού

Σκαλωμένο σε απόκρημνο βράχο το εκκλησάκι

Στο προαύλιο του με την καταπληκτική θέα

Αρχάνες, γραφική κωμόπολη με ιστορία

Χωρίς πλάκα η σημερινή πορεία ήταν σχεδόν αντάξια της ανάβασης ενός Ψηλορείτη, καθώς απ’ τα 70 μ υψόμετρο ανεβήκαμε στα 811 της πιο ψηλής κορυφής του Γιούχτα, διανύοντας συνολικά 13 χιλιόμετρα, κυρίως ανηφορικής πορείας σε 6 ώρες με τις στάσεις. Ευχαριστούμε από καρδιάς τους αρχηγούς μας: Μαρίνο Γκόγκολο (Κνωσανό φαράγγι) και Παναγιώτη Ευδαίμων (μονοπάτι Γιούχτα). Και στην άλλη με καλό!

Ευχαριστούμε Μαρίνο και Ελίνα για την παρέα τους και την ξενάγησή τους στις όμορφες λουλουδάτες γωνιές του Κνωσανού φαραγγιού

ΑΡΧΗΓΟΣ: Μαρίνος Γκόγκολος, Παναγιώτης Ευδαίμων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Παναγιώτης Ευδαίμων, Μαρία Μετζογιαννάκη, Ελίνα Στρικ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Μ. Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟ: του Παναγιώτη Ευδαίμονα στο fb: 

https://www.facebook.com/panos.evdemon/videos/421207840465970?idorvanity=588468201282923

ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ 

Powered by Wikiloc

Πεζοπορία ΑΓΙΟΣ ΒΛΑΣΗΣ - ΓΙΟΥΧΤΑΣ - ΑΡΧΑΝΕΣ

 Ακολουθώντας τα χνάρια των Μινωιτών, η ομάδα του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου, ανηφόρισε στην κορυφή του ιερού βουνού της Κρήτης, τον Γιούχτα. Την Κυριακή 12 Δεκεμβρίου 2021, πεζοπόροι από τον νομό Λασιθίου και  Ηρακλείου ανεβήκαμε στην κορυφή του Αφέντη Χριστού και μοιραστήκαμε μια 4ωρη ενδιαφέρουσα πεζοπορία φυσιολατρικού και ιστορικού ενδιαφέροντος.

Ο Γιούχτας είναι ένα μικρό μοναχικό βουνό 15 χιλιόμετρα νότια του Ηρακλείου. Η ονομασία του είναι παραφθορά του Γιούπιτερ που σημαίνει Δίας στα Λατινικά. Θεωρείται το ιερό βουνό των Μινωιτών, γεμάτο μύθους, μυστήρια και δοξασίες, που το ακολουθούν από την αρχαιότητα. Οι Μινωίτες είχαν το Γιούχτα σε ιδιαίτερη θέση, καθώς ήταν το πρώτο βουνό που έβλεπαν όταν πλησίαζαν με τα καράβια τους τις ακτές της Κρήτης και ξεχώριζε από το μοναδικό φυσικό σχήμα του που θυμίζει έντονα ανθρώπινο πρόσωπο. Σύμφωνα με τον μύθο, το γιγαντιαίο πρόσωπο των 811μ ήταν του Δία.

Οι Μινωίτες πίστευαν ότι εκεί ήταν ο τάφος του Δία και έκτισαν δύο ιερά, το ένα στο ψηλότερο σημείο του βουνού (Ψηλή Κορυφή) και το δεύτερο στη θέση Ανεμόσπηλια. Στο δεύτερο μάλιστα βρέθηκε ένας ανθρώπινος σκελετός, ξαπλωμένος σε βωμό με ένα μαχαίρι μπηγμένο στο κορμί του, καταπλακωμένος από την οροφή του κτιρίου. Αυτή θεωρείται και η πρώτη ένδειξη ανθρωποθυσίας κατά τη Μινωική εποχή, που μάλιστα σώθηκε στον χρόνο μάλλον επειδή το κτίριο κατέρρευσε, πιθανόν λόγω σεισμού, την ώρα της θυσίας. Επίσης υπάρχουν δύο ιερά σπήλαια, στα οποίο ανακαλύφτηκαν σημαντικά λατρευτικά αντικείμενα, το Χωστό Νερό και ο Σπήλιος του Στραβομύτη.

Νωρίς το πρωί της Κυριακής μεταφερθήκαμε με λεωφορείο στις Αρχάνες και στη συνέχεια με Ι.Χ αυτοκίνητα στην βόρεια πλευρά του βουνού σε υψόμετρο 365μ, στην περιοχή ΄Αγιος Βλάσης, όπου ξεκινά το μονοπάτι που διασχίζει το βουνό.

Ξεκινάμε με ελαφρά συννεφιασμένο ουρανό, όμως στη μέση περίπου της διαδρομής βαριά σύννεφα κρύβουν τον ήλιο και συχνά πυκνή ομίχλη μας τυλίγει. Το ουράνιο τόξο πάνω από το Ηράκλειο μας προειδοποιεί ότι η πρωινή βροχή πάνω από την πόλη σταμάτησε προς το παρόν.  

Το ανέβασμα και η διάσχιση του βουνού είναι σχετικά εύκολη, καθώς μέχρι τις κορυφές (το βουνό είναι τρίκορφο) υπάρχει καλά σηματοδοτημένο και ευκρινές μονοπάτι. Καθώς δεν υπάρχουν άλλα κοντινά βουνά, η θέα είναι μοναδική και ανεμπόδιστη. ΄Οσο ανηφορίζουμε απολαμβάνουμε την άπλετη θέα προς όλη την βόρεια ακτογραμμή του νησιού, την πόλη του Ηρακλείου, το Κρητικό Πέλαγος στα βόρεια και δυτικά προς τις εύφορες πεδιάδες του νομού και την οροσειρά του Ψηλορείτη. Ξεχωριστά όμορφοι και οι γύρω λόφοι, κατάφυτοι με αμπέλια και κρεβατίνες, που παράγουν τα φημισμένα σταφύλια ροζακί και εντυπωσιάζουν με τα περίπλοκα γεωμετρικά τους σχήματα. Σε αρκετά σημεία του μονοπατιού έχουν τοποθετηθεί ενημερωτικές πινακίδες δίπλα σε θάμνους και φυτά, καθώς ο Γιούχτας αποτελεί ένα πραγματικό βοτανικό παράδεισο.

Το μονοπάτι λίγο πριν την πρώτη κορφή περνά κοντά σε αρχαιολογικό χώρο με τις βάσεις των κτιρίων που έχουν ανασκαφεί να ξεχωρίζουν σε ένα μικρό πλάτωμα σαν μικρό οροπέδιο. Έπειτα περνάει ακριβώς δίπλα από το Μινωικό Ιερό Κορυφής του Γιούχτα που βρίσκεται στην πρώτη κορφή του βουνού και όπου διακρίνονται τα θεμέλια από τις εγκαταστάσεις του τόπου λατρείας. 

Βαδίζοντας κατά μήκος της κορυφογραμμής διασχίζουμε ένα άδενδρο τοπίο με ριζωμένα γκρίζα βράχια και κατευθυνόμαστε προς την δεύτερη κορυφή. Στο τελευταίο τμήμα της διαδρομής, ακολουθούμε το πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στο εκκλησάκι του Αφέντη Χριστού, με το ιδιόρρυθμο σχήμα, μοναδικό σε ολόκληρη την Κρήτη. 

Ο τετράκλιτος ναός της μονής του Αφέντη Χριστού, είναι χτισμένος σε υψόμετρο 720μ. Ιδρύθηκε το 1443 και είναι ότι απέμεινε από το μοναστήρι που λειτούργησε τα χρόνια της Ενετοκρατίας. Το εκκλησάκι είναι κτισμένο στο χείλος ενός απότομου πανύψηλου γκρεμού, στην δεύτερη ψηλότερη κορυφή, στην λεγόμενη ”μύτη”, από όπου η θέα προς το Ηράκλειο είναι εκπληκτική.

Η ελαφρά βροχόπτωση στην διάρκεια της διαδρομής, εξελίσσεται σε μπόρα μόλις φτάνουμε, οπότε αναζητάμε καταφύγιο μέσα στο ξωκλήσι. Χαλαρώνουμε μετά την διαρκή ανηφορική πορεία, ενώ ο πάντα προνοητικός αρχηγός μας ο Μαρίνος, με τη βοήθεια της Ελίνας μας κερνά καφέ, όση ώρα περιμένουμε να σταματήσει η μπόρα.

Σύντομα η βροχή σταματά και ο ήλιος λάμπει και πάλι, φωτίζοντας την φρεσκοπλυμένη πλάση.  Βγαίνουμε στον προαύλιο χώρο, με την αίσθηση ότι βρισκόμαστε μέσα στα σύννεφα, καθώς τα νιώθουμε όχι μόνο από πάνω μας, αλλά γύρω μας και χαμηλότερα από εμάς. Απολαμβάνουμε την εξαίσια θέα προς το Ηράκλειο και την αγριάδα του τοπίου με τους απότομους, κάθετους γκρεμνούς. Ιδανικό συμπλήρωμα τα αγριοπούλια (γυπαετοί) που φωλιάζουν στους απροσπέλαστους γκρεμούς και εντυπωσιάζουν με τις επικίνδυνες πτήσεις τους, καθώς τα θαυμάζουμε από ψηλά. Σε κοντινή απόσταση δεσπόζουν οι πανύψηλες κεραίες κινητής τηλεφωνίας, χαρακτηριστικό σημάδι της μοντέρνας εποχής μας. 

Μετά την ομαδική φωτογραφία, ανανεωμένοι από την άγρια ομορφιά που αντικρίσαμε, ακολουθούμε ανατολική κατεύθυνση, πάνω σε κατηφορικό μονοπάτι. Αρχικά περπατάμε ανάμεσα από αρωματικούς θάμνους με έντονη την μυρωδιά του φασκόμηλου και στη συνέχεια κάτω από μικρές συστάδες πεύκων και  κυπαρισσιών. Σταδιακά μας αποκαλύπτεται η θέα προς τις αρχοντικές Αρχάνες, που μοιάζουν σαν τεράστιο χταπόδι απλωμένο στον καταπράσινο κάμπο.

Οι Αρχάνες είναι μία όμορφη κωμόπολη κτισμένη σε υψόμετρο 400μ και απέχει 14χλμ από την πόλη του Ηρακλείου και μόλις 7χλμ από το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού. Το τοπωνύμιο Αρχάνες φαίνεται ότι είναι νεότερος τύπος της αρχαίας πόλης Αχάρνα, καθώς οι ανασκαφές επιβεβαιώνουν ότι η σημερινή πόλη έχει κτιστεί στη θέση αρχαίας. Ευρήματα των Μινωικών-Βυζαντινών χρόνων φιλοξενούνται στο αρχαιολογικό μουσείο, ενώ λειτουργεί και λαογραφικό μουσείο, μουσείο Κρητικής ιστορίας και εργαστήριο γλυπτικής. Το "πολύχρωμο" αυτό χωριό έχει βραβευτεί σε διαγωνισμό της Ευρωπαικής Ένωσης και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, όσον αφορά την οικιστική του ανάπτυξη. Περιτριγυρισμένο από ασημόγκριζους ελαιώνες  και περιποιημένα αμπέλια, με τα σπίτια βαμμένα με χαρούμενα χρώματα (οι τοίχοι κόκκινοι, ροζ, σομόν και κεραμιδί και τα πορτοπαράθυρα πράσινα και μπλέ), με ζωηρόχρωμες βουκαμβίλιες να σκεπάζουν τους τοίχους, με λουλουδιασμένα παρτέρια και αυλές, με γραφικά σοκάκια και περίτεχνες ταμπέλες στα μαγαζιά και τα καφενεία, οι Αρχάνες δικαιώνουν τον χαρακτηρισμό τους σαν το πιο ‘πολύχρωμο χωριό της Κρήτης’. Ένα χωριό-πρότυπο, με καλοσυντηρημένα σπίτια και φιλόξενες ταβέρνες που σερβίρουν το ξακουστό Αρχανιώτικο κρασί.

Από συνδυασμό μονοπατιών και αγροτικών δρόμων καταλήγουμε στο κέντρο της Ηρακλειώτικης κωμόπολης. Περιπλανιόμαστε στα γραφικά σοκάκια, θαμάζοντας τις ζωγραφιστές πινακίδες που στολίζουν τα μαγαζιά. Μετά από μια σύντομη επίσκεψη στην παλιά εκκλησία του Αϊ Γιώργη, καταλήγουμε σε τοπική ταβέρνα για να απολαύσουμε ντόπιο κρασί και παραδοσιακές συνταγές. Διανύσαμε σχεδόν 8χλμ με υψομετρική διαφορά ανάβασης 478μ και κατάβασης 537μ, σε ένα ξεχωριστό τόπο του νησιού μας που έχει την δύναμη να σε ταξιδέψει με την σπάνια ομορφιά του τοπίου και την μακραίωνη ιστορία του, πολλούς αιώνες πίσω και να σε επαναφέρει στην σύγχρονη εποχή.

ΑΡΧΗΓΟΣ: Μαρίνος Γκόγκολος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Παναγιώτης Ευδαίμων, Μαρίνος Γκόγκολος 

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Παναγιώτης Ευδαίμων 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Ελένη Λάμπρου

 ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ