ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΞΑ

Μια όμορφη διαδρομή πραγματοποίησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου την Κυριακή 31 Μαρτίου 2024 στον αρχαιολογικό χώρο στην κορυφή της Οξάς, δίπλα στον κόλπο της Ελούντας, γνωστή μας από τις καλοκαιρινές απογευματινές πεζοπορίες με πανσέληνο.

Ομαδική στο ανέβασμα - επίτιμο μέλος κι η Μαργκότ τέρμα δεξιά (μια που η επόμενη μέρα ήταν η Πρωταπριλιά και σήκωνε και μια ..τρολιά) - φωτοτρόλ ο Γιάννης ο Πάγκαλος!

Νόμιζα ότι ήταν πλάκα με το παπάκι την προηγούμενη Κυριακή στου Αγίου Υακίνθου, αλλά έμαθα ότι το παπάκι ως γκεστ σταρ ήρθε για να μείνει.....

ΑΝΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΑ

Ξεκινάμε με συνθήκες ασυνήθιστες για την εποχή: καύσωνας κι αφρικανική σκόνη έχουν δημιουργήσει ένα ασυνήθιστο πέπλο ομίχλης στον κόλπο του Μεραμπέλλου κι όλοι είχαμε κάτι να αφηγηθούμε για τις εικόνες που συναντήσαμε στη διαδρομή μας ως εδώ. Όμορφη κι η εικόνα της πρωινής Ελούντας με τις βάρκες αγκυροβολημένες στη σειρά μέσα στην πρωινή ομίχλη. Γρήγορα αφήνουμε την τουριστική κωμόπολη κι ανηφορίζουμε από μονοπάτι καλά σηματοδοτημένο από την ΝΔ πλευρά της Οξάς (για άλλη μια φορά ευχαριστούμε τον Γιώργο Ανδρουλάκη και τη ΔΑΟΑΝ για την εξαιρετική δουλειά), που μας προσφέρει συνεχώς απρόσκοπτη θέα στον κόλπο της Ελούντας. Πάντα είχα την εντύπωση ότι αυτός μοιάζει με μπουκάλι με φελλό  στην άκρη του το φρούριο της Σπιναλόγκας! Σήμερα ένα παραπάνω, καθώς η ομίχλη απλώνεται παντού εκτός εντός του στενόμακρου αυτού κόλπου. Σαν η Σπιναλόγκα να κρατά μακριά τα μυστηριώδη φαντάσματα της καταχνιάς…

Το τοπίο είναι εντελώς ανοιξιάτικο με κύριο πρωταγωνιστή τους ανθισμένους ασφόδελους (ασφεντρουλιές στα κρητικά), και δεν είναι τυχαίο γιατί πρόκειται για φυτό ανθεκτικό στις ξερικές συνθήκες και την υπερβόσκηση κι η περιοχή ..πάσχει κι απ’ τα δύο. Ο ασφόδελος ήταν το νεκρολούλουδο των αρχαίων Ελλήνων, που πίστευαν ότι ο Κάτω Κόσμος ήταν στρωμένος με λιβάδια γεμάτα από δαύτους.

Εκκίνηση από την πρωινή Ελούντα

Στην πρωινή ομίχλη

Όσο ανεβαίνουμε έχουμε πλήρη θέα και του φαινομένου της ομίχλης, που έχει κάνει 'κατάληψη' στις ακτές

Μετά από μια περίπου ώρα ανηφόρα πρώτη στάση σε παλιά αγροικία με χτιστό σαρνίτσι

Σο ανηφορικό μονοπάτι

Πολύ καλή σηματοδότηση από ΔΑΟΑΝ και Γιώργο Ανδρουλάκη

Κύριο χαρακτηριστικό σε όλη τη διαδρομή οι ανθισμένοι ασφόδελοι (ασφεντρουλιές) φυτό ανθεκτικό στην ανυδρία και την υπερβόσκηση

ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΗΣ ΟΞΑΣ

Στην κορυφή τώρα εναλλάσσονται πολλά φυτά κι είδη αγριολούλουδων μέσα, έξω και πέριξ του εκτεταμένου αρχαιολογικού χώρου, που έχει σαν χαρακτηριστικό του τις πολλές δεξαμενές νερού, στεγασμένες και μη, (τουλάχιστον 52, διαβάζουμε στην ιστοσελίδα https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=oxa αν και ο θρύλος τις ανεβάζει πάνω από 100). Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς, για ποιο λόγο ο χώρος αυτός αποτέλεσε κάστρο: αν και ο λόφος είναι χαμηλός, μόλις 563 μέτρα, η ανηφόρα ως εδώ είναι εξοντωτική (εμάς μας πήρε δύο ώρες), καθώς είναι εντελώς κάθετη κι οπωσδήποτε δίνει το πλεονέκτημα στον αμυνόμενο! Ακόμα τα βράχια σε πολλές μεριές είναι εντελώς απρόσιτα και τέλος ο χώρος δίνει απίστευτη εποπτεία σε όλους τους χερσαίους και θαλάσσιους δρόμους της περιοχής! Κατά την παραπάνω ιστοσελίδα το όνομα της οφείλεται στο ρήμα «οξύνω», που σημαίνει ακονίζω, καθώς στην περιοχή υπάρχει άφθονη ακονόπετρα, σχιστολιθικό πέτρωμα, με το οποίο έχει κτιστεί και η οχύρωση, υλικό κάποτε πολύ σημαντικό, καθώς εκτός απ’ τη χρήση του στο νοικοκυριό (είχε κι ο πατέρας μου μια πλάκα, θυμάμαι, όπου ακόνιζε τα μαχαίρια) και κάθε πολεμιστής κουβαλούσε για τα σπαθιά του! Κάποιοι θεωρούν ότι εδώ ήταν η αρχαία Νάξος, αλλά μάλλον αυτό δεν είναι σωστό, αλλά προέρχεται απ’ το γεγονός ότι η ακονόπετρα στ’ αρχαία ονομαζόταν ‘ναξία λίθος’, επειδή κοιτάσματά της υπήρχαν και στο συγκεκριμένο νησί των Κυκλάδων, όπου υπάρχει επίσης όρος Οξά!  (πηγή: Cretan beaches)

Τα ερείπια του οικισμού φαίνεται να είναι κυρίως μεσοβυζαντινά. Η ανάπτυξη του  εδώ ψηλά ίσως σχετίζεται και με την καταστροφή και βύθιση της γειτονικής πόλης του Ολούντα από σεισμό το 780 μ.Χ., αλλά και με τις επιδρομές των Σαρακηνών πειρατών. Απ’ ότι φαίνεται εγκαταλείφθηκε τον 10^ο αιώνα μ.Χ. Ένα άλλο περίεργο γνώρισμα του είναι  η αποσπασματική οχύρωση, ίσως γιατί λόγω της μορφολογίας του εδάφους δεν ήταν απαραίτητη η ενιαία τειχοποιία και βέβαια η τελευταία είναι κατασκευασμένη –από τι άλλο;- από κατεργασμένες σχιστολιθικές πλάκες, τουτέστιν ακονόπετρες!

Όμορφη εικόνα από το ανέβασμα, όπου φαίνεται και η κλίση του εδάφους για την κορυφή

Άφιξη στην κορυφή της Οξάς από τη ΝΔ πλευρά (φαίνεται ο ναΐσκος του Τιμίου Σταυρού

Ο βράχος της Οξάς είναι φυσικό οχυρό λόγω των απότομων γκρεμνών σε πολλά σημεία του

Έχει πάνω από 50 δεξαμενές νερού (ο θρύλος λέει 100) για τον βυζαντινό οικισμό 

Θέα από τον αρχαιολογικό χώρο στον κόλπο της Ελούντας, όπου η ομίχλη διακρίνεται εξωτερικά της Σπιναλόγκας

Μετά από μια σύντομη στάση στο εκκλησάκι της κορυφής, τον Τίμιο Σταυρό, όπου θαυμάζουμε τη θέα της ομίχλης να έχει καταπιεί την πόλη του Αγίου Νικολάου, προχωράμε στην κορυφογραμμή της Οξάς προς τη νότια πλευρά. Από εδώ βλέπουμε ακόμα το σύγχρονο νταμάρι στην απέναντι πλευρά, καθώς και τον λόφο με το αρχαίο λατομείο εξόρυξης ακονόπετρας στα δυτικά. Αν δεν υπήρχε η ομίχλη θα βλέπαμε ως την απέναντι πλευρά του κόλπου του Μεραμπέλλου τα σητειακά βουνά και την Θρυπτή. Το τοπίο πάντως είναι μαγευτικό και η στρωματογραφία, όπου επικρατούν οι γκρι σχιστόλιθοι, εντυπωσιακή.

Ξεκούραση στον Τίμιο Σταυρό, που γιορτάζει ωστόσο και κατά τον εορτασμό της Ζωοδόχου Πηγής

Δεν είναι θάλασσα, είναι η ομίχλη που έχει 'καταπιεί' τον Άγιο Νικόλαο

Θέα στην βόρεια πλευρά του βράχου από τη νότια του πλευρά

Σχιστολιθικές πλάκες, πρώτη ύλη της ακονόπετρας (οξύνω=ακονίζω --> Οξά)

Ημι-ομαδική με φόντο την ομίχλη

Θέα από την βόρεια πλευρά (η ομίχλη εκτός του κόλπου της Ελούντας, όπως βλέπετε!

Τρελαινόμαστε για φωτογραφίες, όπως ξέρετε!

ΚΑΤΕΒΑΣΜΑ ΑΠΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΩΣ ΤΑ ΛΕΝΙΚΑ

Τέλος μια και η ζέστη ενσκήπτει αποφασίζουμε ότι πρέπει να επιστρέψουμε. Σταματάμε για λίγο στην βόρεια πλευρά του οικισμού, πιο γνωστή σε μας από τις φεγαροβραδιές κι έπειτα κατηφορίζουμε από το φιδογυριστό μονοπάτι. Θα κάνουμε μια παράκαμψη, για να περάσουμε από το Ιερό της Αφροδίτης, χαμένο κάπου στους ελαιώνες στην πεδιάδα λίγο πριν τα Λενικά κι έπειτα θα τερματίσουμε την σημερινή μας πεζοπορία  στο ομώνυμο χωριό (που πήρε τ’ όνομά του από παραφθορά της λέξης ‘ελληνικά’, δηλαδή αρχαιότητες στην περιοχή).

Μαγευτική η θέα στο κατέβασμα

Έπεσε η ιδέα να επισκεφτούμε τον γειτονικό μυτερό λόφο, αλλά η πολλή ζέστη μας απέτρεψε τελικά

Στο ιερό της Αφροδίτης στον κάμπο των Λενικών

Λενικά, είναι παραφθορά του ονόματος 'ελληνικά', όπως λεγόταν τα αρχαία κάποτε

Aristolochia cretica

Κι εύκολη τη σημερινή πεζοπορία δεν την λες: μπορεί να κάναμε γύρω στα 10 χλμ αλλά καλύψαμε υψομετρική διαφορά 542 μέτρα σε σχεδόν κάθετη ανάβαση και κατάβαση. Εμ η θέα έχει και το τίμημά της! Όπως και να έχει ήταν μια γερή άσκηση κι ευχαριστούμε πολύ τον αρχηγό μας, τον Γιώργο Αρναουτάκη! Ειδικά για τη σημερινή ημέρα άξιζε η πορεία στην Οξά και γιατί μπορέσαμε να δούμε την έκταση της θαλασσινής ομίχλης που σκέπαζε τις παραθαλάσσιες περιοχές χαμηλότερα.

Αρχηγός κι Ελουντιανός βέρος, ο Γιώργος Αρναουτάκης. Ευχαριστούμε!

ΑΡΧΗΓΟΣ: Γιώργος Αρναουτάκης

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Μαρία Μετζογιαννάκη, Γιώργος Αρναουτάκης, 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Μ. Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ 

Powered by Wikiloc

 ΑΝΩΓΕΙΑ – ΑΓΙΟΣ ΥΑΚΙΝΘΟΣ

Μια πολύ ενδιαφέρουσα εξόρμηση, που προσέλκυσε πολύ κόσμο τελικά, στην περιοχή γύρω από τα Ανώγεια πραγματοποίησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου την Κυριακή 24 Μαρτίου 2024.

Ομαδική έξω απ' το εκκλησάκι του Αγίου Υακίνθου

Ξεκινάμε λοιπόν κατά τις 10.30 περίπου από την περιοχή Πάνω Αμπέλια κοντά στα Ανώγεια και συνεχίζουμε από αγροτικούς δρόμους και από το Ε4 πορεία αρκετά ανηφορική. Το τοπίο καθαρά βουκολικό με ίχνη αιγοπροβάτων παντού: είτε τα βλέπουμε είτε τα ακούμε είτε τα μυρίζουμε. Η καταπράσινη φύση είναι κουρεμένη σαν γκαζόν εκτός τις ασφενδρουλιές και τις ασκελοτούρες, τα τοξικά φυτά, που δεν καταναλώνονται. Την προσοχή μας τραβά ένα ζεύγος σκαθαριών –αργότερα θα δούμε και πολλά άλλα- που σπρώχνουν με επιμονή κι υπομονή, σαν άλλοι Σίσυφοι, στο ανώμαλο έδαφος έναν σβώλο από κοπριά τετραπλάσιο απ’ το μπόι τους. «Έχουν τα αβγά τους μέσα για να τα προστατεύσουν» μου λέει ο κύριος Μανώλης απ’ το χωριό μου, που τα ξέρει αυτά πολύ καλά! Την παράσταση συμπληρώνουν όρνια, που καραδοκούν για κανένα νεογνό, που θα ξεφύγει απ’ την μητρική επίβλεψη!

Έναρξη από την περιοχή Πάνω Αμπέλια των Ανωγείων ανάμεσα από σύγχρονες στάνες, είμαστε στην καρδιά της κτηνοτροφικής Κρήτης

Πίσω μας κρυφοκοιτάει ο χιονισμένος Ψηλορείτης

Το σκαθάρι σπρώχνει ένα σβώλο κοπριάς στη φωλιά του! Δείτε το και στο βίντεο παρακάτω:

Τα δέντρα δυστυχώς είναι απογυμνωμένα, όμως απ’ τα πεσμένα φύλλα τους καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται κυρίως για κρητικούς ασφένδαμους. Πολλά απ’ αυτά εντυπωσιάζουν με τον λαμπρό κίτρινο στολισμό, που τους προσδίδουν οι λειχήνες, που έχουν εξαπλωθεί πάνω τους. Τα λιγοστά δέντρα με φύλλωμα είναι γιγάντια πρίνα. Σε κάποια ανοίγματα τους μας κρυφοκοιτάει ο χιονισμένος ακόμα Ψηλορείτης. Διασχίζουμε το πρινόδασος στα Βρουλίδια και φτάνουμε στην Καρχία πηγή χτισμένη με τις χαρακτηριστικές πέτρες της περιοχής και σφηνωμένη στον βράχο, εντυπωσιακό μέρος, όπου θα κάνουμε μια στάση.

Το ανηφορικό μονοπάτι ανάμεσα στους κρητικούς ασφένδαμους 

Φυσικά γλυπτά στο πέρασμά μας

Μοναχικοί γιγάντιοι πρίνοι, που ξεχωρίζουν, γιατί κρατάνε το φύλλωμά τους

Στα φυλλοβόλα δέντρα έχουν κάνει κατάληψη οι λειχήνες δίνοντάς τους ένα λαμπρό κίτρινο χρώμα

Λειχήνες από κοντά, με τον φακό του Γιώργου! Συμβιωτικοί οργανισμοί με εξαιρετική ανθεκτικότητα.

Τα παιδία παίζει...

Καρχία πηγή, σφηνωμένη σε εντυπωσιακά βράχια με την γνωστή τοιχοδομή της περιοχής

Ο κουβάς για την άντληση

Έπειτα θα ανηφορίσουμε ακόμα λίγο προς τα δυτικά, για να επισκεφτούμε τον περίφημο Άγιο Υάκινθο. Το εκκλησάκι κτίστηκε το 1.998 μετά από πρόταση του γνωστού καλλιτέχνη της περιοχής, του Λουδοβίκου των Ανωγείων –απ’ τον οποίο πήραμε και το κλειδί- σε τοιχοδομή μιτάτου και γρήγορα έγινε πολύ γνωστό, καθώς εδώ κάθε καλοκαίρι γιορτάζονται τα Υακίνθεια, πολιτιστικές εκδηλώσεις, που διαρκούν 3 μέρες. Κατά την παράδοση ο Άγιος Υάκινθος ήταν θαλαμηπόλος του αυτοκράτορα Τραϊανού, που φυλακίστηκε κάπου κοντά στην περιοχή και για ν’ απαρνηθεί τον χριστιανισμό, του έριχναν φαγητό ποτισμένο με το αίμα σφαγίων από θυσία, ώσπου αυτός αρνούμενος να φάει πέθανε τελικά από ασιτία στα 20 του χρόνια. Η λατρεία του Υακίνθου προέρχεται από την αρχαιότητα σαν θεότητα που αντιπροσωπεύει το τέλος της άνοιξης. Από πολλούς θεωρείται θεός του έρωτα και αντίβαρο στον δυτικόφερτο Άγιο Βαλεντίνο. Πάρτε όποια εκδοχή σας αρέσει!

Πικ νικ στο αλσάκι γύρω απ' τον Άγιο Υάκινθο, το εκκλησάκι που χτίστηκε σαν παλιό μητάτο με πρόταση του Λουδοβίκου των Ανωγείων και που φιλοξενεί τα Υακίνθια κάθε καλοκαίρι

Χτισμένο με την τεχνική του παλιού μητάτου

Γιγάντιο το κλειδί, που μας άφησε ο Λουδοβίκος και πολύ τον ευχαριστούμε

Ωραία φωτογραφία του Παναγιώτη με τον θόλο της κορυφής να φωτίζει το άγαλμα του Αγίου, που πέθανε από ασιτία, προκειμένου να κρατήσει την πίστη του

Το αλσύλλιο έξω από τον ναό ότι πρέπει για κυριακάτικες αποδράσεις

Όπως και να έχει το εκκλησάκι είναι εντυπωσιακό και η αίσθηση του ‘ψυγείου’, καθώς μπαίνεις μέσα σε κάνει να καταλαβαίνεις την χρήση του παραδοσιακού μητάτου (έχει ένα δίπλα ακριβώς απ’ τον ναό) για ωρίμανση και φύλαξη των τυριών. Εμείς στο φιλόξενο παρκάκι του ναού (με το θεατράκι και τα αγάλματα) θα στήσουμε το παρεάκι και θα πιούμε τη ρακή μας. Κι έπειτα θα πάρουμε τον δρόμο της επιστροφής από μονοπάτια, δρόμους ή και ελεύθερα κάνοντας ‘κοντουρίδες’, ρίχνοντας που και που μια κλεφτή ματιά στον γίγαντα  χιονισμένο Ψηλορείτη πίσω μας.

Παλιό μητάτο δίπλα στον ναό

Εικόνες απ' την επιστροφή

Όπου γυρνάμε που και που να δούμε τον γίγαντα χιονισμένο Ψηλορείτη

Στάση για ξεκούραση κι ανασύνταξη

Ανώγεια, το κεντρικό κεφαλοχώρι της Κρήτης με την μεγάλη μουσική, αλλά και κρεοφαγική παράδοση 

Τελικά ανεβαίνουμε στο λεωφορείο, που μας φέρνει στα Ανώγεια για ελεύθερο χρόνο, όπου άλλοι κάθισαν στις ταβέρνες για το φημισμένο ‘αντικριστό’, άλλοι κατευθύνθηκαν στην πλατεία για καφέ και το φημισμένο γαλακτομπούρεκο και σχεδόν όλοι φορτώθηκαν με λογής-λογής τοπικά προϊόντα, τυριά και κρέατα, τι άλλο; Στη φίλη ορειβάτισσα και βίγκαν, που με ρώτησε που μπορεί να φάει χορτοφαγικά στα Ανώγεια, της είπα το γνωστό ανέκδοτο με εκείνον που νήστευε και ρώτησε τον ανωγειανό ταβερνιάρη αν έχει κάτι θαλασσινό, για να πάρει την αποστομωτική απάντηση ‘αλάτσι’. Γέλασε και κατάλαβε ότι εδώ, σε αυτό το μέρος, στην καρδιά της κτηνοτροφικής Κρήτης, είναι ιεροσυλία να λες ότι είσαι χορτοφάγος!!!

Τελικά σήμερα ήταν μια πεζοπορία περισσότερο εκδρομική, κατά την οποία περπατήσαμε όμως γύρω στα 13 χιλιόμετρα κι ευχαριστούμε από καρδιάς την αρχηγό, Σοφία Σιδηροπούλου, για τον προγραμματισμό και την καθοδήγησή της!

ΑΡΧΗΓΟΣ: Σοφία Σιδηροπούλου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Παναγιώτης Ευδαίμων, Μαρία Μετζογιαννάκη, Γιώργος Αρναουτάκης, Δέσποινα Σαμπροβολάκη

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Μ. Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ 

Powered by Wikiloc