Την Κυριακή 5 Ιουνίου 2022 ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου πραγματοποίησε μία κυκλική διαδρομή από Πινές για Πλάκα Ελούντας μέσω του φαραγγιού του Χαυγά. Διαδρομή γνωστή, ξεκούραστη, κοντά στην περιοχή μας.
Ξεκινάμε από Άγιο Νικόλαο με ΙΧ με κατεύθυνση
προς Ελούντα κι από κει δυτικά κι ανηφορικά, περνώντας από Άνω Ελούντα,
φτάνουμε και παρκάρουμε τ’ αυτοκίνητα μας στις Πάνω Πινές. Εκεί θαυμάζουμε το
Μυλοτόπι του οικισμού, δηλαδή τους μύλους σε σειρά στην πλαγιά του λόφου,
ένδειξη ότι στο παρελθόν εδώ φυσούσε πολύ κι η κινητήρια δύναμη του αέρα
χρησιμοποιούνταν απ’ τους κατοίκους στην άλεση των σιτηρών. Πολλοί μύλοι είναι
σε καλή κατάσταση κι αναπαλαιωμένοι. Τα πιτσιρίκια της παρέας, η Μυρτώ κι ο
Μανόλης, θυμούνται που έχουν έρθει επίσκεψη με το Δημοτικό σε κάποιον απ’
αυτούς, για να δουν πως δουλεύει και να φτιάξουν το δικό τους ψωμί!
Ανηφορίζουμε απ’ το χωριό με φαρδύ
λιθόστρωτο μονοπάτι, που ένωνε παλιά τα χωριά με Φουρνή, Πλάκα, Ελούντα και
άλλα κέντρα της περιοχής. Η ανηφόρα είναι μικρή αλλά απαιτητική, γιατί παρά τον
ισχυρό βοριά, η ζέστη μας θυμίζει ότι έχουμε μπει στο καλοκαίρι. Στη συνέχεια
παίρνουμε αγροτική οδό, στις άκρες της οποίας έχει ξερολιθιά κι απ’ τις δυο
μεριές, σημείο κατατεθέν της περιοχής, αφού τέτοια ‘περιτειχισμένα’
μονοπάτια θα ακολουθήσουμε και στο φαράγγι σε λίγο. Εξάλλου επί
Τουρκοκρατίας, το φαράγγι του Χαυγά αποτελούσε την κεντρική αρτηρία σύνδεσης
του Άνω Μεραμπέλλου με την Σπιναλόγκα κι έπρεπε να είναι προσεγμένο.
Δυστυχώς σήμερα θέλει ένα πολύ γερό καθάρισμα, καθώς έχει καταληφθεί από χαμηλή
βλάστηση, αλλά και τα κλαδιά των δέντρων πλέκονται στα μαλλιά και πρέπει
συνεχώς να σκύβεις και να προσέχεις.
Κατά τη διάρκεια της διαδρομής ακούω γύρω
μου τους περιπατητές να σχολιάζουν, πως κάποτε αυτή η περιοχή ήταν φτωχική,
επειδή είχε πολλή πέτρα και καθόλου νερό. Τα προϊόντα της ήταν χαρούπια,
που αντέχουν στην ξηρασία κι αλάτι, απ’ τις αλυκές πιο χαμηλά. Πάντως οι
παλιότεροι, σκέφτομαι, βρήκαν δουλειά να κάνουν με τις πέτρες, που είχαν σε
αφθονία, δημιουργώντας τα εντυπωσιακά αυτά μονοπάτια με την υψηλή περίφραξη κι
όσο κατεβαίνουμε στο φαράγγι και τα δέντρα μας σκιάζουν, παρατηρώ ότι πολλά απ’
αυτά είναι όντως χαρουπιές, οι οποίες φέτος μάλιστα φέρουν πολύ καρπό.
Δυστυχώς η Αγγελική δίπλα με ενημερώνει ότι έχουν προσβληθεί από αρρώστια, γι’
αυτό πολλά κλαδιά τους είναι ήδη ξερά. Ένα άλλο δέντρο που ευδοκιμεί εδώ είναι
βέβαια το πρίνο. Τη μικροβλάστηση τη συμπληρώνουν θυμάρια, αγκαραθιές,
ασπάλαθοι (που κάνουν τη ζωή δύσκολη σε όσους ήρθαν με σορτσάκι), όμως την
παράσταση κλέβουν αρχικά οι άρτυκες με το δεμένο σαν πασατέμπο καρπό
τους να στραφταλίζει στον πρωινό ήλιο και περισσότερο τα γιγάντια ανθισμένα
γαϊδουράγκαθα (onopordum)
με τα μαβιά άνθη τους, στα
οποία βρίσκει κανείς λουφαγμένα ότι ζούδια μπορείς να φανταστείς: έντομα, μέλισσες,
σκαθάρια, χοχλιούς, πεταλούδες. Είναι τόσο ψηλά που φτάνουν ως το στήθος μας,
δε χρειάζεται καν να σκύψουμε να τα φωτογραφίσουμε. Υπάρχουν ‘δάση’ απ’ αυτά,
τα ευνοεί εδώ η περιοχή, καθώς φαίνεται. Οι φίλοι μας, οι Γάλλοι, μας
πληροφορούν ότι στη Γαλλία το ταπεινό αυτό είδος είναι υπό προστασία. Μια
σύντομη έρευνα στο διαδίκτυο δικαιολογεί την ενέργεια αυτή: το είδος έχει
ευρεία φαρμακευτική χρήση τα τελευταία χρόνια!
Πρώτη στάση για ξεκούραση κάτω απ’ τη σκιά των πρίνων σε χώρο με πολλές στρογγυλές πέτρινες ‘δεξαμενές’, καμίνια, μας ενημερώνει ο αρχηγός μας, ο Λεωνίδας, που ξέρει πολύ καλά την περιοχή. Στις περίτεχνες αυτές κατασκευές οι πρόγονοί μας με πολύ κόπο και με ομαδική εργασία παρήγαγαν τον ασβέστη, υλικό απαραίτητο για το επίχρισμα των σπιτιών, αλλά και για την υγιεινή. Η παραγωγή γινόταν το καλοκαίρι, γιατί η φωτιά που άναβαν γύρω απ’ τα καμίνια έπρεπε να σιγοβράζει για καιρό και να μην πέσει βροχή, να τους τη σβήσει και να πάει τζάμπα ο κόπος. Τα καμίνια στηνόταν δίπλα σε μέρη που είχαν πέτρες, αλλά και ξυλεία για την πυρά, ενώ οι εμπλεκόμενοι κοιμόταν τριγύρω κάνοντας βάρδιες, για να μη σβήσει η φωτιά. Διαδικασία που έπαιρνε μέρες!!! Δεύτερη στάση λίγο πιο χαμηλά στο φαράγγι. Εδώ εντυπωσιάζουν τα σπηλιαράκια των βράχων και οι πέτρινοι περίβολοι γύρω τους. Πολύ μικρά για μαντριά πάντως, ποιος ξέρει ποια συγκεκριμένη ανάγκη εξυπηρετούσαν;
Ακολουθώντας την κοίτη του φαραγγιού, περνάμε κάτω απ’ τον οικισμό του Χαυγά και μετά από δύο ώρες πορείας βγαίνουμε λίγο πριν την Πλάκα της Ελούντας, όπου συναντάμε το πρώτο μας σύγχρονο μαντρί. Όσο τουριστική κι αν είναι μια περιοχή οι βοσκοί και τα ζωντανά τους μας θυμίζουν πάντα ότι είμαστε στην Κρήτη. Εδώ λόγω του αέρα δεν θα κατηφορίσουμε στο τουριστικό χωριό για μπάνιο, αλλά θα πάρουμε την ανηφορίτσα για την αφετηρία μας από αγροτικό δρόμο. Η θέα από δω αρχικά στη Σπιναλόγκα και στη συνέχεια στο σχίσμα και το κανάλι της Ελούντας είναι μαγευτική, αν και η ατμόσφαιρα δεν είναι τόσο διαυγής, όσο θα θέλαμε.
Φτάνουμε στις Πινές σε λιγότερο από μια ώρα.
Από εδώ άλλοι θα κατευθυνθούν για μια βουτιά στην Ελούντα ή την Πλάκα κι άλλοι
προτιμούν την ασφαλή λύση μιας μπυρίτσας. Ο έτερος αρχηγός μας, ο Γιώργος, που
κατάγεται απ’ την περιοχή, μας προτείνει το καφενεδάκι της Μάτας στην Άνω
Ελούντα. Εδώ θα τσουγκρίσουμε τα ποτήρια μας και μετά από προτροπή της
φιλόξενης Ανθούλας θα περιηγηθούμε και στο εσωτερικό του καφενείου να
φωτογραφίσουμε τους τοίχους, καλυμμένους από έντυπες παλιές διαφημίσεις μιας
άλλης εποχής.
.jpg)
.jpg)
Διασχίσαμε, 16 πεζοπόροι, γύρω στα
ΑΡΧΗΓΟΣ: Λεωνίδας Κλώντζας
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος
ΧΑΡΤΗΣ: Γιώργος Αρναουτάκης
ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Μαρία Μετζογιαννάκη
