Showing posts with label Μοχός. Show all posts

Sunday, 1 December 2024

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΜΑΛΙΩΝ – ΜΟΧΟΣ -ΣΤΑΛΙΔΑ

Την πρώτη Κυριακή του Δεκέμβρη (1/12^ου) ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου εκμεταλλευόμενος το θεσμό των ανοικτών αρχαιολογικών χώρων κάθε 1^η του μηνός -εκτός τουριστικής σεζόν- για το κοινό, εντάξαμε στην πεζοπορία μας την ξενάγηση στο ανάκτορο των Μαλίων σε συνδυασμό με τα γνωστά περιπατητικά μονοπάτια, μαλιώτικο και βουλγάρικο, προς Μοχό!

Ομαδική μας στο μαλιώτικο μονοπάτι κατηφορίζοντας προς τα Μάλια με θέα στις βόρειες ακτές

Στον αρχαιολογικό χώρο των Μαλίων

Ξεκινήσαμε αργά το πρωί κατά τις 10 η ώρα, αφού τροποποιήσαμε το πρόγραμμα μας λόγω βροχής, με επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο των Μαλίων. Εκεί μας ξενάγησε ο συνοδοιπόρος μας, κύριος Γιώργος Πόθος, επαγγελματίας ξεναγός επί πολλά χρόνια στο συγκεκριμένο χώρο, άρα δεινός γνώστης του! Με υπομονή και με επιστημονική ακρίβεια κατάφερε να μας μεταδώσει γνώσεις και το μεγαλείο της σπουδαιότητας του χώρου.

Ο συνοδοιπόρος μας, Γιώργος Πόθος, ξεναγός εδώ και χρόνια στο ανάκτορο των Μαλίων μάς είχε υποσχεθεί εδώ και χρόνια την ξενάγηση αυτή!

Πρόκειται για το τρίτο σε έκταση και σπουδαιότητα μινωικό ανάκτορο (μετά της Κνωσού και της Φαιστού). Βρίσκεται 3 χλμ ανατολικά των Μαλίων, δίπλα στον υδροβιότοπο του Ποτεμού και την ομώνυμη παραλία. Σύμφωνα με τη μυθολογία, εδώ βασίλεψε ο Σαρπηδόνας, αδελφός του Μίνωα και γιος του Δία και της Ευρώπης. Την περιοχή λυμαίνονταν στα τέλη του 19^ου αι. αρχαιοθήρες, καθώς αρκετά ήταν τα πολύτιμα ευρήματα που ανασύρονταν κατά καιρούς. Επισήμως η ανασκαφή της ξεκίνησε στις αρχές του 20^ου αι. από τον Ιωσήφ Χατζιδάκη κι αργότερα από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Σημαντικότερο εύρημα αποτελεί το γνωστό σε όλους χρυσό κόσμημα με τις αντικριστές μέλισσες, σήμα κατατεθέν γενικά του μινωικού πολιτισμού. Το όνομα της αρχαίας πόλης πιθανόν να ήταν Τάρμαρος ή Μίλατος και όπως όλα τα μινωικά ανάκτορα καταστράφηκε τον 17^ο αι. π.Χ., για να ξαναχτιστεί λίγο αργότερα.

Το περίφημο κόσμημα που βρέθηκε στην περιοχή, θαυμάσιο δείγμα μικροτεχνίας του μινωικού πολιτισμού

Έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός μινωικού ανακτόρου, την κεντρική ορθογώνια αυλή του και τις πτέρυγες των δωματίων τριγύρω της: αποθήκες με μεγάλα πιθάρια, βασιλικά δωμάτια, εργαστήρια τεχνιτών, ιερά. Η περίοδος ακμής του τελειώνει με τη νέα γενική καταστροφή του 1.450 π.Χ., που θα οδηγήσει και σταδιακά στο τέλος του μινωικού πολιτισμού και την κατάκτηση της Κρήτης από τους Μυκηναίους.

Σταλίδα – Μοχός - Μάλια

Στη συνέχεια ξεκινήσαμε την πεζοπορία μας με αφετηρία τη Σταλίδα και ακολουθώντας το βουλγαρικό μονοπάτι. Ονομάζεται έτσι γιατί η τελευταία ανακατασκευή του έγινε από Βούλγαρους αιχμαλώτους του 1^ου Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για ένα καλοφτιαγμένο καλντερίμι, που εξυπηρετούσε κυρίως τους κατοίκους του Μοχού, ώστε να φτάσουν στα εύφορα παράκτια χωράφια τους.

Υπό τον φόβο της βροχής και κρυφοκοιτάζοντας τη θέα στα βόρεια παράλια πίσω μας, φτάνουμε στη νεόδμητη Ιερά Μονή Θεογεννήτορος για ολιγόλεπτη προσκυνηματική στάση. Έπειτα από αγροτικούς δρόμους και με αραιό ψιλόβροχο μπαίνουμε στο όμορφο παραδοσιακό χωριό του Μοχού με την εντυπωσιακή πλατεία και τον μεγάλο πλάτανο. Για την επιστροφή επιλέξαμε το εξίσου εντυπωσιακό Μαλλιώτικο μονοπάτι το οποίο είναι από τα πιο όμορφα στην περιοχή μας με θέα το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου.

Στην μεταλλική γέφυρα που ενώνει τη Σταλίδα με την απέναντι μεριά πάνω από την εθνική οδό

Κρυφοκοιτάζοντας τη θέα πίσω μας

Η νεόδμητος Ιερά Μονή Παναγίας Θεογεννήτορος

Στον δρόμο προς Μοχό

Με ποιμενικές εικόνες σαν χωριό της ενδοχώρας

Στη γνωστή πλατεία του χωριού με τον μεγάλο πλάτανο

Εκκλησία του Μοχού

Ωραία θέα κατεβαίνοντας

Το σπήλαιο της Μαριάς κοντά στα Μάλια

Τελικά περπατήσαμε σήμερα 10 χλμ με υψομετρική διαφορά γύρω στα 500 μ. σε 4 ώρες. Η μέρα εξελίχθηκε ιδανικά από άποψη καιρού και είμαστε πολύ χαρούμενοι που δεν την χάσαμε ακυρώνοντας τη! Τα δύο μονοπάτια είναι πολύ εντυπωσιακά, καλοδιατηρημένα σε μεγάλα τμήματα τους κι εύκολα επισκέψιμα, ο δε Αρχαιολογικός Χώρος των Μαλίων συνιστάται ανεπιφύλακτα!

Εντυπωσιακά μονοπάτια το βουλγάρικο και το μαλιώτικο, που συνδέονται άνετα σε μια κυκλική διαδρομή από τις ακτές στον Μοχό και πίσω

Ευχαριστούμε πολύ τόσο τον αρχηγό μας, Γιάννη Ψαλλιδάκη, όσο και τον συνοδοιπόρο μας, Γιώργο Πόθο για την ξενάγηση στις αρχαιότητες Μαλίων. Είναι καιρός πια να αρχίσουμε να μαθαίνουμε τον τόπο μας και την ιστορία μας, όπως και τα ορεινά χωριά και τα ψηλά βουνά μας, που δεν έχουν να ζηλέψουν σε τίποτα απ’ αυτά του εξωτερικού!

Ευχαριστούμε τον Γιώργο Πόθο για την ξενάγησή του στον αρχαιολογικό χώρο, που τόσο καλά γνωρίζει

Ευχαριστούμε και τον αρχηγό της πορείας, Γιάννη Ψαλλιδάκη, κάτοικο Μαλίων, καλό γνώστη της περιοχής

Και βέβαια στην πεζοπορία ήρθε και το παπάκι μας, εδώ στη γέφυρα μετά τη Σταλίδα, πάνω από την εθνική

ΑΡΧΗΓΟΙ: Γιάννης Ψαλλιδάκης, Γιώργος Πόθος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γιάννης Πάγκαλος, Παναγιώτης Ευδαίμων, Γιάννης Ψαλλιδάκης,

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Γιάννης Πάγκαλος,

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Μαρία Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ

Παναγιώτης Ευδαίμων, Γιάννης Πάγκαλος

Με την υποστήριξη του Wikiloc

Sunday, 18 December 2022

ΜΑΛΙΑ – ΜΟΧΟΣ –ΣΤΑΛΙΔΑ😅🌞

Την Κυριακή 18 Δεκεμβρίου με εντελώς καλοκαιρινές συνθήκες, ζέστη, άπνοια κι ανέφελο ουρανό, ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου πραγματοποίησε την τελευταία πεζοπορία του για το 2022. Είκοσι πεζοπόροι μαζευτήκαμε στο σημείο συνάντησης, στα Μάλια, και στις 8.45 ξεκινούσαμε ήδη την ανηφορική πορεία μας.

Περπατώντας στο μαλιώτικο μονοπάτι

Δεν περιμένει κανείς ότι στην πιο αναπτυγμένη τουριστικά περιοχή της Κρήτης σώζονται ακόμα τόσο καλά μονοπάτια προηγούμενων εποχών, όταν δεν υπήρχαν ακόμα τα σύγχρονα μέσα μεταφοράς. Κι όμως ετούτο εδώ το καλντερίμι, που ένωνε παλιά τον Μοχό με τα Μάλια, είναι ένα μικρό αριστούργημα μαστορικής τέχνης, στρωμένο πυκνά με μικρές σχετικά πέτρες, που δημιουργούν φαρδιά ‘σκαλοπάτια’. Ακόμα και οι ασκελετούρες –στο φόρτε τους αυτή την εποχή, πλησιάζει Πρωτοχρονιά, που θα κρεμαστούν στα ανώφλια των σπιτιών για γούρι- επιβιώνουν μόνο στις άκρες του, σαν πράσινο παρτέρι. Πολλές από τις πέτρες είναι από αλάβαστρο κι εντυπωσιάζουν με τα ‘νερά’ τους, αλλά και τους κρυστάλλους τους, που λαμπιρίζουν στον ήλιο.

Αλάβαστρο με όμορφα 'νερά'

Κοντά στην αφετηρία βρίσκεται το σπήλαιο της Μαριάς. Το άνοιγμα του είναι στενό, μπαίνεις έρποντας. Αν και μικρό, έχει το ενδιαφέρον του με τα ανοίγματα, τα πετρώματα και τα σκόρπια κόκαλα ζώων. Δεν προχωρήσαμε πολύ βαθιά, λόγω έλλειψης εξοπλισμού. Θαυμάσαμε λίγο το διάκοσμο του και συνεχίσαμε.

Η είσοδος στο σπήλαιο της Μαριάς

Ανεβαίνοντας πιο ψηλά μάς προσφέρεται μια απίστευτη θέα της περιοχής. Όσο κι αν για ένα φυσιολάτρη, η άναρχη οικιστική δόμηση λόγω τουρισμού, φαντάζει εφιαλτική, εδώ ψηλά «όπου μοιάζουν οι πύργοι με κουκλόσπιτα και μυρμήγκια οι ανθρώποι», χάνεται η ματιά στο απέραντο γαλάζιο μιας θάλασσας, που έχει πήξει απ’ το νοτιά, και στις ακτές, που απλώνονται, όπου φτάνει το μάτι σου. Όσο ανεβαίνουμε βρίσκουμε πλήθος άγρια βρώσιμα χόρτα, που λιμπίζονται οι ειδήμονες της παρέας: «Να ‘χαμε χρόνο κι ένα μαχαιράκι»! Μυρμήγκια αδειάζουν από τις φωλιές τους το χαρακτηριστικό κοκκινόχωμα των Μαλίων, που κάνει τις καλές πατάτες.

Η ομάδα προχωρά με επικεφαλής τον αρχηγό!

Τα μυρμήγκια ξεθάβουν το χαρακτηριστικό κοκκινόχωμα της περιοχής

Στο διάσελο δυο βουνών, όπου φυσά δυνατός ο άνεμος, ατενίζουμε το Μυλοτόπι του Μοχού, πέντε ανεμόμυλους στη σειρά για το άλεσμα. Σε ένα γυμνό τοπίο, όταν υπάρχει ένα μεγάλο δέντρο, ξέρεις ότι στη σκιά του έχουν ξεκουραστεί γενιές και γενιές περιπατητών. Έτσι κι εμείς κάτω απ’ τη μεγάλη χαρουπιά, δίπλα στα ερείπια παλιού καμινιού, θα κάνουμε μια μικρή στάση, να θαυμάσουμε τη θέα, πριν την εγκαταλείψουμε για τα ενδότερα. Ο αρχηγός μας, ο Γιάννης, θα κεράσει κονιακάκι. Το κόκκινο υγρό, που αντανακλά τις αχτίνες του ήλιου, δίνει γιορτινό κλίμα στην πρόποση της παρέας: ¨Καλές γιορτές, παιδιά»!

Το μυλοτόπι του Μοχού

"Καλές γιορτές" κάτω απ' τη γιγάντια χαρουπιά

Ο Μοχός

Από δω και πάνω το μονοπάτι σχεδόν ‘σωπατίζει’. Αποχαιρετούμε τον σύγχρονο πολιτισμό των παραλίων και διεισδύουμε στην παραδοσιακή Κρήτη. Το αντιλαμβανόμαστε αμέσως μόλις ακούμε τα κουδούνια ενός κοπαδιού αιγοπροβάτων, που κατεβαίνουν την πλαγιά. Στο βάθος βλέπουμε τα πρώτα σπίτια του Μοχού. Αφηγούμαι στους συνοδοιπόρους μου για το «Το κακό συναπάντημα» του Ιωσήφ Κονδυλάκη, όπου ο φτωχός κρητικός χωρικός αναγκάστηκε να αλλαξοπιστήσει από τον οξύθυμο αγά του Μοχού (Μόχογλου), επειδή πήγε Κυριακή του Πάσχα στη δουλειά και δε σεβάστηκε την αργία. «Για να ‘χει Αγά ο Μοχός, θα ήταν πλούσιο κεφαλοχώρι!». Τέτοιο παραμένει και σήμερα.

Σωπατίζει το μονοπάτι και στο βάθος ο Μοχός

Μπαίνουμε στο χωριό από την πλευρά του νεκροταφείου. Δίπλα ένα μεγάλο μαντρί και πιο κάτω το ελαιουργείο δουλεύει με φούριες. Μεγάλοι σωροί τσουβάλια περιμένουν τη σειρά τους. Είμαστε στο αποκορύφωμα του λιομαζώματος κι έχει βεντέμα. Στρίβουμε αριστερά παίρνοντας το δρόμο για τη λίμνη της Λυγαράς. Πρόκειται για μια μεγάλη ‘κολύμπα’, με λιμνάζοντα νερά, που δε μας εντυπωσιάζει και πολύ, όμως η περιοχή ήταν περίφημη –ήδη από την αρχαιότητα- για τον εξαιρετικής ποιότητας πηλό της.

Λίμνη Λυγαράς

Περνώντας ανάμεσα από ελαιώνες, άλλους φορτωμένους ακόμα από καρπό, άλλους ήδη ραβδισμένους, χαιρετάμε τα συνεργεία, που αφήνουν για λίγο δίχτυα και βέργες, για να μας ευχηθούν. Παρακάτω τα κτίρια Γυμνασίου-Λυκείου, πιο πέρα του Δημοτικού, «μα έχει τόσα πολλά παιδιά;». Ωραία σπίτια, πολλά μαγαζιά, τράπεζα, ταχυδρομείο, κοινότητα –απ’ όλα έχει, μεγάλο χωριό- και φτάνουμε στην όμορφη παραδοσιακή πλατεία, που φορά ήδη τα γιορτινά της. Εδώ θα κάνουμε ένα μικρό διάλειμμα για καφεδάκι. «Γι’ αυτό είμαι Κρήτη, μου λέει η Μόνικα, που μας έρχεται απ’ τη Γερμανία, αυτά τα Χριστούγεννα κάτω απ’ τον ήλιο δεν τα αλλάζω με τίποτα». Κι εμείς στολίζουμε …..έλατα, ταράνδους κι Άγιο Βασίλη με γούνες! Ο καθένας ότι του λείπει…

Ελαιοτριβείο Μοχού

Ελαιώνες παντού!

Αναμνηστική στον Άγιο Βασίλη του Μοχού

Η στολισμένη πλατεία του Μοχού

Επιστροφή από το βουλγάρικο μονοπάτι

Μέσα από ωραίους χωματόδρομους, ελαιώνες, μαντριά, κοτέτσια και περβόλια, παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής. Μια σύντομη στάση στο φιλόξενο γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας της Θεογεννήτορος, όπου διαμένουν οκτώ μοναχές. Ανάβουμε ένα κεράκι ένεκα των ημερών, θαυμάζουμε τη θέα και κατηφορίζουμε πάλι παίρνοντας αυτή τη φορά το ‘βουλγάρικο’ μονοπάτι. Το όνομά του το οφείλει στους Βούλγαρους αιχμαλώτους του Α’ παγκοσμίου πολέμου, που αποτέλεσαν το φθηνό εργατικό δυναμικό για την ανοικοδόμησή του. Κατεβαίνει ζωγραφίζοντας στην πλαγιά ένα ατέλειωτο ζιγκ ζαγκ. Που και που διακόπτεται στα σημεία, όπου έχει ανοιχτεί ο σύγχρονος ασφαλτοστρωμένος δρόμος. Αγροτικά φορτωμένα με τσουβάλια μάς χαιρετούν κορνάροντας. Ο ήλιος πέφτει προς τη δύση. Η χειμωνιάτικη μέρα δε διαρκεί πολύ και απ’ τα χωράφια έχουν αρχίσει να τα μαζεύουν.

Στο Μοναστήρι της Παναγίας της Θεογεννήτορος

Η θέα απ' το Μοναστήρι

Το βουλγάρικο μονοπάτι

Το μονοπάτι, αν και γενικά καλοδιατηρημένο, σε μερικά σημεία θέλει συντήρηση, καθώς πέτρες έχουν κυλήσει απ’ τις πλαγιές και το νερό της βροχής το έχει διαβρώσει. Όμως σε γενικές γραμμές είναι μια ακόμα στέρεη κατασκευή όμοια με το γειτονικό της, το μαλιώτικο. Στο τελείωμά του διασχίζουμε μεταλλική πεζογέφυρα πάνω απ’ την εθνική οδό. Μπαίνουμε τώρα στα πρώτα σπίτια της Σταλίδας. Κινούμαστε παράλληλα με την εθνική οδό, που διασχίζει την τουριστική περιοχή, περνώντας ανάμεσα από έρημα ξενοδοχεία και βίλες, ώσπου φτάνουμε στο σημείο εκκίνησης.

Η πεζογέφυρα στο τέρμα του μονοπατιού

Συνολικά περπατήσαμε 17,5 χιλιόμετρα σε 6,5 ώρες με τις στάσεις. Μ’ άλλα λόγια –συνεπικουρούμενου και του ζεστού καιρού- την ‘ιδρώσαμε’ την φανέλα! Ευχαριστούμε πολύ τον αρχηγό μας, Γιάννη Ψαλλιδάκη από τα Μάλια, που στην πρώτη του πεζοπορία αποδείχτηκε άψογος. Ευχηθήκαμε «Καλές Γιορτές» ο ένας στον άλλο κι αποχαιρετιστήκαμε για το διάστημα των επόμενων εορταστικών δύο βδομάδων. Όμως ο καινούριος χρόνος, ευχόμαστε να μας βρει πάλι εδώ, υγιείς και συνεπείς στο κυριακάτικο ραντεβού μας! Χρόνια πολλά σε όλους!!!