ΣΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΠΑΘΟΥ (ΚΑΤΩ ΣΥΜΗ ΒΙΑΝΝΟΥ)

Μια εξαιρετική πεζοπορία πραγματοποίησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου την Κυριακή 13 Οκτωβρίου 2024 στην ευρύτερη περιοχή της πολύ αγαπημένης, Κάτω Σύμης Βιάννου.

Ομαδική μας μπροστά από τον λόφο που κρύβει τη σπηλιά του Μπαντουβά. Τη βλέπετε;

Το μόνο μειονέκτημα η απόστασή απ’ τον Άγιο Νικόλαο: με έναρξη εκδήλωσης 7 η ώρα, μόλις στις 9 αρχίσαμε το περπάτημα. Έπρεπε πρώτα να διασχίσουμε τον νότιο οδικό άξονα από Ιεράπετρα ως Μύρτος κι έπειτα όλο δυτικά με θέα το νότιο κρητικό πέλαγος. Κάποτε ταμπέλα στα δεξιά μας δείχνει «ΠΡΟΣ ΚΑΤΩ ΣΥΜΗ». Κι αφού διασχίσουμε το όμορφο χωριό, συνεχίζουμε σε υποφερτό αγροτικό δρόμο με συνεχείς απότομες στροφές μέσα στο πευκόδασος ως τον Αρχαιολογικό Χώρο του Ιερού του Ερμή και της Αφροδίτης σε υψόμετρο 1.150μ. Δίπλα από τα αρχαία ερείπια, σφηνωμένα ανάμεσα στη στενή εγκοπή του ψηλού βουνού γύρω απ’ την αρχαία πηγή, που βγάζει νερό ως τα σήμερα, αρχίζει η πεζοπορία μας.

ΠΑΝΩ; Ο αρχαιολογικός χώρος του ιερού του Ερμή και της Αφροδίτης στα 1.150μ δίπλα στην πηγή Κρύα Βρύση, 5 χλμ από την Κάτω Σύμη, με συνεχή λατρεία από τα μινωικά ως τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. ΚΑΤΩ: Θέα από την περιοχή στο νότιο κρητικό πέλαγος καθώς και τα χωριά του νότιου οδικού άξονα.

Ακολουθούμε τον χωματόδρομο, που ανηφορίζει ήπια, ατενίζοντας το πέλαγος που στραφταλίζει στις ακτίνες του ήλιου και  αναπνέοντας τις ευωδιές του πευκοδάσους. Κάπως έτσι χαλαρά θα φτάσουμε στο οροπέδιο Λαπάθου, στις νότιες πλαγιές της Δίκτης. Μοιάζει με το γειτονικό οροπέδιο του Ομαλού, αν και πιο άγριο. Η βλάστηση εδώ αποτελείται από πρίνα με κάποιους ασφένδαμους να δίνουν με τα φθινοπωρινά φύλλα τους μια πινελιά κόκκινου στο σκούρο πράσινο. Πολλά και τα κατσοπρίνια σμιλεμένα απ’ τα αιγοπρόβατα. Πάνω στην ώρα κι αυτά μάς καλωσορίζουν ροβολώντας την πλαγιά προς το μέρος μας. Νομίζουν ότι ήρθαμε να τα ταΐσουμε. Η ‘παρεξήγηση’ λύθηκε σύντομα κι απομακρύνθηκαν αδιάφορα. 

Στο εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων χτισμένο με τη ροζουλί πέτρα, που υπάρχει σε αρκετά σημεία στο οροπέδιο θα κάνουμε μια μικρή στάση. Ανοίγουμε την πόρτα απ’ το συρματάκι που την κρατά, τρίζει αυτή, δεν είναι συνηθισμένη στις επισκέψεις. Συνορειβάτες μου θα ανάψουν το καντήλι, ενώ το μάτι μου πέφτει στο αναλόγιο, όπου στέκει φύλλο ψαλμών με επικεφαλίδα «Εις τους πανηγυρίζοντας ναούς των ΙΒ Αποστόλων». Στις 30 Ιουνίου, που βλέπω ότι εορτάζει η εκκλησία θα γίνεται σίγουρα εδώ μεγάλο πανηγύρι!

Ακολουθώντας τον χωματόδρομο ανάμεσα σε πεύκα, πρίνα και ασφένδαμους

......ως το οροπέδιο της Λαπάθου

Στο οροπέδιο Λαπάθου (1.263) τα φρύγανα αστράφτουν στον ήλιο

Περιοχές που επικρατεί ροζ πέτρωμα στο οροπέδιο

προς το εκκλησάκι

Η ομάδα ξεκουράζεται

Το εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων

Κι η αντίστοιχη λατρευτική εικόνα

Το εκκλησάκι από όλες τις γωνίες λήψης

Η πόρτα του τρίζει στο άνοιγμα

Πρόβατα σπεύδουν να μας καλωσορίσουν (φωτο: Σπύρου Αγγελάκη)

Το οροπέδιο καθώς ανεβαίνουμε

Κατόπιν παίρνουμε ανηφορική πορεία, ώσπου να βρούμε τα ίχνη παλιού καταπότη, τον οποίο κι ακολουθούμε ως «την πηγή, που τρέχει χειμώνα-καλοκαίρι». Αν και είχαμε τις αμφιβολίες μας κατά πόσο εξακολουθεί να το κάνει σε τόσο άνυδρη χρονιά, ευτυχώς διαψευσθήκαμε! Έπεσε λίγο χιόνι και φέτος στα ψηλά βουνά της γειτονικής Δίκτης και γέμισαν κάπως οι υδροφόροι ορίζοντες  εδώ στα νότια. 

Κι η ανηφόρα συνεχίζεται ελεύθερη, κάθετη και κουραστική. Περνώντας από δέντρα με προσωπικότητα, με κουφάλες, με κλαδιά και ρίζες που τανύζονται εδώ κι εκεί, σκαρφαλώνοντας σε βράχια, πατώντας στο νωπό από νερό μυστικών πηγών χώμα, βυθίζεσαι σε έναν κόσμο μιας άλλης εποχής.

Οι χρωματιστοί κρητικοί ασφένδαμοι δίνουν μια πινελιά φθινοπωρινή στο δάσος 

Κλαδί ασφένδαμου υπό τη σκιά της νότιας Δίκτης

Η ομάδα ανεβαίνει συνεχώς

Δέντρα κουρεμένα σύρριζα από τα κατσίκια

Ακολουθώντας τα χνάρια του παλιού καταπότη, που οδηγεί στις πηγές του βουνού

Με εντυπωσιακά δέντρα που δείχνουν στοιχειωμένα 

Όλα εδώ φαίνονται πολύ μακριά από τον σύγχρονο πολιτισμό. Ξαφνικά μπαλοτιές ακούγονται. Ένας κυνηγός με τα σκυλιά του διακρίνεται σκαρφαλωμένος πάνω στον μυτερό λόφο, όπου βρίσκονταν  το λημέρι του γνωστού κι αμφιλεγόμενου αντάρτη Μπαντουβά, που έγινε η αφορμή με μια απερίσκεπτη ενέργεια στην Κατοχή να αιματοκυλιστούν όλα τα χωριά στην περιοχή της Βιάννου από τους κατακτητές.  Η σπηλιά έχει άνοιγμα πολύ στενό και δυσδιάκριτο. Κι όμως αν μπεις, βλέπεις ότι είναι αρκετά μεγάλη σαν δωμάτιο. Πρόσφατα σκουπίδια υποδεικνύουν ότι αποτελεί ακόμα καταφύγιο κυνηγών ή βοσκών πιθανότατα σε ξαφνικές μπόρες. Κάπου εδώ φτάνουμε στο τέλος της διαδρομής μας. Μια ομαδική φωτογραφία και πίσω απ’ τον ίδιο δρόμο. Η κατηφόρα θέλει προσοχή καθώς το σαθρό έδαφος και οι ρίζες των δέντρων σου βάζουν εμπόδια, όμως είναι σαφώς πιο γρήγορη.

Το στενό άνοιγμα της σπηλιάς

Στη σπηλιά του Μπαντουβά

Μια σύντομη βόλτα στον εγκαταλελειμμένο πια οικισμό της Άνω Σύμης και στα περβόλια και τις κρήνες της Κάτω Σύμης, όπου φτάνουμε αργά το μεσημέρι. Εδώ στις ντόπιες ταβέρνες μάς περιμένει το νόστιμο αντικριστό και τα περίφημα συμιανά φασολάκια. Μια μεγάλη παρέα απ’ τα μέρη μας του Συλλόγου Γυναικών Μυρσίνης, που κάνει ημερήσια εκδρομή με λεωφορείο, μάς αναγνωρίζει και σπεύδει να μας χαιρετίσει. Μικρός ο κόσμος τελικά!

Οι κρήνες της Κάτω Σύμης έχουν νερό ακόμα και σε μια άνυδρη χρονιά σαν αυτή

Κάτω Σύμη, απ' τα πιο όμορφα χωριά της Κρήτης

Αναπαλαιωμένο σπίτι στην Άνω Σύμη

Άγιος Γεώργιος στην Άνω Σύμη

Αφέντης στην Άνω Σύμη

Περπατήσαμε σήμερα 13,5 χλμ με υψομετρική διαφορά 590 μ. σε 5,5 ώρες. Διαδρομή που άφησε όλους ευχαριστημένους είτε για την όμορφη φύση είτε για την ιστορία είτε για την παρέα και τον μεζέ που μοιραστήκαμε στο τέλος. Όλα είναι θεμιτά και μέσα στην περιπέτεια, που μας προσφέρει κάθε Κυριακή ο ορειβατικός μας Σύλλογος. Ευχαριστούμε πολύ την αρχηγό μας, Σοφία Σιδηροπούλου, που έχει αλωνίσει την γύρω περιοχή και μοιράζεται τη γνώση της μαζί μας. Άλλη μια όμορφη Κυριακή πέρασε. 

Η αρχηγός, Σοφία Σιδηροπουλου. Ευχαριστούμε πολύ!

Το παπάκι μας πάει παντού τελικά

ΑΡΧΗΓΟΣ:    Σοφία Σιδηροπούλου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:    Γιάννης Πάγκαλος, Σοφία Σιδηροπούλου, Μαρία Μετζογιαννάκη, Σπύρος Αγγελάκης

ΚΕΙΜΕΝΟ-  ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ:   Μαρία Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟ: Γιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ  ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ:    Γιάννης Πάγκαλος

Με την υποστήριξη του Wikiloc

Πεζοπορία ΚΑΤΩ ΣΥΜΗ - ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΠΑΘΟΥ

Το οροπέδιο Λαπάθου, ένα από τα λιγότερο γνωστά αν και ξεχωριστά γραφικό οροπέδιο του νησιού μας επισκέφτηκε την Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2021 ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου. 

Το Οροπέδιο της  Λαπάθου βρίσκεται 36χλμ δυτικά της Ιεράπετρας, πάνω από το όμορφο χωριό της Κάτω Σύμης. Είναι ένα μικρό, αλλά γραφικό οροπέδιο στη σκιά των Λασιθιώτικων Βουνών και ανάμεσα στις καταπράσινες πλαγιές του Σελάκανου και της Σύμης. Η βλάστηση είναι αρκετά αραιή μέσα στο οροπέδιο και το έδαφος σε πολλά σημεία πετρώδες. Το οροπέδιο χρησιμοποιείται κυρίως από τους κτηνοτρόφους της περιοχής ως βοσκότοπος. Η πρόσβαση στο οροπέδιο γίνεται από χωματόδρομους δυτικά από την Κάτω Σύμη και ανατολικά από τα χωριά Ρίζα και Μινός.  Από το οροπέδιο της Λαπάθου ξεκινά το ομώνυμο φαράγγι ή φαράγγι των Αγίων Αποστόλων, που καταλήγει στο δρόμο που ενώνει το χωριό Πεύκος με την Ιεράπετρα. ΄Εχει μήκος περίπου 4χλμ, υψομετρική διαφορά εισόδου–εξόδου περίπου 900μ. και θεωρείται ένα από τα πιο δύσβατα φαράγγια της Κρήτης. Το φαράγγι έχει 28 απότομες καταβάσεις με καταρράκτες, οι οποίες απαιτούν μεγάλη δεξιοτεχνία και εμπειρία σε τεχνικές κατάβασης. Στα κάθετα τοιχώματα του φωλιάζουν πολλοί γύπες, γεράκια, κοράκια και άλλα είδη πουλιών, ενώ κοντά στην έξοδο του φαραγγιού η βλάστηση αποτελείται κυρίως από κυπαρίσσια και πεύκα. Μετά την έξοδο του φαραγγιού το ρέμα συνεχίζει την πορεία του ως την παραλία Τέρτσα.

Μια σχετικά ολιγομελής ομάδα 17 πεζοπόρων προερχόμενη από τον Άγιο Νικόλαο και από την Ιεράπετρα ξεκίνησε την πεζοπορία στις 8.40 το πρωί με ιδανικές για την εποχή καιρικές συνθήκες: ηλιοφάνεια χωρίς πολλή ζέστη και χωρίς καθόλου αέρα, ευχάριστη έκπληξη για όσους ήρθαν από τη βόρεια πλευρά, όπου φυσούσαν δυνατοί άνεμοι.

Η πεζοπορία μας ξεκινά απ’ το Ιερό του Ερμή και της Αφροδίτης στη νότια Δίκτη, πέντε χιλιόμετρα ΒΑ της Κάτω Σύμης. Ο περιφραγμένος αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται σε δασώδη περιοχή αποτελούμενη από πεύκα και βαλανιδιές. Με την πόρτα της εισόδου ριγμένη είναι εύκολο να μπούμε και να ρίξουμε μια ματιά. Μαθαίνουμε ότι λειτούργησε ήδη από τη Μινωική Εποχή το 2.000 π.Χ. ως Μινωικό Ιερό Κορυφής, αλλά η χρήση του ως λατρευτικού χώρου συνεχίστηκε καθ’ όλη την αρχαιότητα. Από τον 7ο αι. π. Χ. ξεκίνησε η λατρεία του Ερμή και απ’ τον 4ο αιώνα και της Αφροδίτης, ενώ ούτε στα παλαιοχριστιανικά χρόνια σταμάτησε, καθώς εδώ υπήρχε εκκλησάκι.  Τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα από τον χώρο φιλοξενούνται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. (www.cretanbeaches.com)

Εγκαταλείποντας το Ιερό ανηφορίζουμε από αγροτικό δρόμο, που οδηγεί ΒΑ στο οροπέδιο της Λαπάθου, στο οποίο και φτάνουμε μετά από πεζοπορία μιάμισης  ώρας στο καταπράσινο δάσος, υπό τη συνεχή εποπτεία πλήθους κατσικιών. Το οροπέδιο είναι μικρό, αλλά εύφορο με κοκκινωπό χώμα κι έχει γίνει προσπάθεια να αξιοποιηθεί στο παρελθόν, όπως μας δείχνουν οι ξεφτισμένες πια απ’ τον ήλιο και τον άνεμο ενημερωτικές πινακίδες. Κάτω απ’ τα πρίνα έχουν φτιαχτεί πέτρινα παγκάκια και τραπέζια, στην προσπάθεια να λειτουργήσει ως χώρος αναψυχής. Συντελεί σ’ αυτό η προσβασιμότητα μέσω του αγροτικού δρόμου, το δάσος, η κρήνη με το γάργαρο νερό και το πολύ όμορφο πετρόκτιστο εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, που δεσπόζει στο χώρο. Δυστυχώς στην γραφική αυτή περιοχή υπάρχουν πολλά σκουπίδια από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

 Μετά από μικρή στάση συνεχίζουμε ανηφορικά, ώσπου βρίσκουμε παλιό μεγάλο αγωγό νερού, που δείχνει τον υδάτινο πλούτο της περιοχής. Από το ύψωμα δίπλα του αγναντεύουμε τα χωριά Μάλλες και Μεταξοχώρι και την καταπράσινη βουνοπλαγιά του Σελάκανου.  Συνεχίζουμε την πορεία μας ΒΔ ακολουθώντας τον αγωγό, που σιγά-σιγά μετατρέπεται σε μεγάλο καταπότη μεταφοράς νερού και καταλήγει σε ρέμα. Παρά τη φετινή ανομβρία, κυλάει ακόμα λίγο νερό κελαρύζοντας και σχηματίζοντας μικρές  λιμνούλες. Σκαρφαλώνουμε παράλληλα με το ρέμα σε δασωμένη έκταση με κατσοπρίνια, βελανιδιές και σφενδάμια με στόχο να φτάσουμε στη σπηλιά, που χρησιμοποιούσε σαν λημέρι ο καπετάν Μανώλης Μπαντουβάς κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Το κατορθώνουμε μετά από επιπλέον 2,5 ώρες ανοδικής πορείας. Η σπηλιά, σφηνωμένη στη βραχώδη νότια  πλευρά της μικρής Ψαρής Μαδάρας στην περιοχή Χαμέτη σε υψόμετρο 1631 μέτρα, έχει ένα πολύ μικρό άνοιγμα. Καφάσια κι άδειες κονσέρβες στο εσωτερικό της μαρτυρούν ότι και τα τελευταία χρόνια έχει χρησιμοποιηθεί ως πρόχειρο κατάλυμα βοσκών, κυνηγών, πεζοπόρων… Δύσκολο πάντως να φανταστεί κανείς ότι σ’ αυτή τη σπηλιά είχαν κρατηθεί κάποτε 12 Γερμανοί αιχμάλωτοι κατά τα γεγονότα, που κορυφώθηκαν με την εκτέλεση πολλών κατοίκων και την πυρπόληση των χωριών της περιοχής.

Στη συνέχεια η ομάδα επιστρέφει κατηφορίζοντας σιγά-σιγά στην αφετηρία της. Ο καιρός έχει αρχίσει να χαλάει με την ομίχλη να κατεβαίνει απ’ τα βουνά και τη θερμοκρασία να υποχωρεί. Η θέα ωστόσο στο νότιο κρητικό πέλαγος, που απλώνεται μπροστά μας, μας αποζημιώνει. Πριν την επιστροφή μας στην καθημερινότητα μια σύντομη στάση στην πανέμορφη φθινοπωρινή Κάτω Σύμη και τις ταβέρνες της επιβάλλεται. Αντικριστό και τα παραδοσιακά συμιανά φασολάκια με τη συνοδεία κρασιού και φρεσκο-φρυγανισμένου ψωμιού κερδίζουν τις εντυπώσεις. Τι άλλο να ζητήσει κανείς σαν επίλογο σε μια ωραία μέρα;

Συνολικά περπατήσαμε γύρω στα 13,5 χιλιόμετρα, με υψομετρική διαφορά 613 μέτρα, μέσα σε 5,5 ώρες μαζί με τις σύντομες στάσεις.

 ΑΡΧΗΓΟΣ:   Σοφία Σιδηροπούλου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Παναγιώτης Ευδαίμων, Θανάσης Κολοτούρος

 ΧΑΡΤΗΣ:    Παναγιώτης Ευδαίμων

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ:  Μαρία Μετζογιαννάκη, Ελένη Λάμπρου

ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ