ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ: ΦΑΡΑΓΓΙ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΚΡΙΤΣΑΣ – ΠΛΑΤΥΒΟΛΟ

Sunday, 16 November 2025

ΦΑΡΑΓΓΙ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΚΡΙΤΣΑΣ – ΠΛΑΤΥΒΟΛΟ – ΚΑΤΩ ΛΙΜΝΗ

Ήταν ζόρικη τελικά η πεζοπορία της Κυριακής 16 Νοεμβρίου στην ευρύτερη περιοχή Κριτσάς και Κρούστα, και ταλαιπώρησε τους 25 πεζοπόρους σε μια ζεστή για την εποχή μέρα και σε τερέν σχεδόν ελεύθερης ανάβασης. Όμως τα καταφέραμε όλοι κι αυτό μας έδωσε ένα μεγάλο αίσθημα ικανοποίησης στο τέλος, όπως γίνεται συνήθως!

Ομαδική μας μόλις βγήκαμε απ' το πρινόδασος στο ξέφωτο κι αντικρίσαμε την εκπληκτική θέα στον κόλπο του Μεραμπέλλου

Αλλά ας τα πάρουμε με τη σειρά: 8:30 η ώρα παρκάρουμε τα αυτοκίνητά μας λίγο πριν τον Θεολόγο, έναν οικισμό ανάμεσα σε Κριτσά και Κρούστα, που πήρε το όνομά του από το παλιό Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, ένα μικρό εξαίσιο αριστούργημα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής. Ανηφορίζουμε διασχίζοντας το μικρό δασοσκεπές ομώνυμο φαράγγι, το οποίο χωρίζεται σε κάποιο σημείο: η μια πλευρά συνεχίζει ως το οροπέδιο του Καθαρού και η άλλη, την οποία ακολουθούμε, θα μας οδηγήσει στο μικρό οροπέδιο Πλατύβολο.

Η πορεία είναι κατ’ εξοχήν ανηφορική και με τη ζέστη γίνεται ενίοτε μαρτυρική. Ευτυχώς ο πεπειραμένος αρχηγός μας κάνει σύντομες και συχνές στάσεις, για να πάρουμε ανάσες, τις οποίες εκμεταλλεύονται οι μερακλήδες της ομάδας, για να βγάλουν κανένα χόρτο. Γιατί ναι, παρά την ανομβρία, εδώ ψηλά έχουν βγει τα πρώτα χαρακούλια, οι πετροκαρές, οι καλίτσες! Μαζί με τα φθινοπωρινά λουλουδάκια βέβαια: κρόκοι, κολχικά, στερνμπέργκιες, γνωστά στον πολύ κόσμο ως κρινάκια! Η πορεία μας γίνεται από μονοπάτι, μόνο που με τα χρόνια έχει καταστραφεί σε πολλά σημεία και μόνο ορισμένα υποστηρικτικά τοιχία που και που το υποδηλώνουν!

Ξεκινάμε από το δασωμένο φαράγγι του Θεολόγου, το οποίο οδηγεί και στο Καθαρό

Βελανίδια

Μεγάλο μέρος της διαδρομής σε πρινόδασος, πιο πάνω και κάποιοι κρητικοί ασφένδαμοι

Κολχικό, μικροσκοπικό άνθος του φθινοπώρου

Ένα μπουκέτο κρόκοι

Κι άλλο μπουκέτο στερνμπέργκιες

Στην αρχή περπατάμε ανάμεσα σε σκιερό πρινόδασος, έπειτα όμως βγαίνουμε σε ξερό πετρώδες έδαφος, εξέλιξη που μας προσφέρει μια καταπληκτική θέα σε όλον τον κόλπο του Μεραμπέλλου, που δεν χορταίνουμε να φωτογραφίζουμε! Εντυπωσιακά είναι επίσης και τα ερειπωμένα κτίσματα που συναντάμε στον δρόμο μας και μας δείχνουν πόσο έσφυζε από ζωή αυτό το μέρος κάποτε: ένα σαρνίτσι από εδώ, μια αγροικία πιο εκεί, μια κυκλική κατασκευή, μάλλον μαντρί. Κι ο Λεωνίδας να μας λέει: "εδώ ήταν η θέση Πλατύβολο, που κάποτε ήταν γεμάτο αμυγδαλιές, παραπέρα η θέση Λενικούδι, -παραφθορά του «Λενικά», που παλιότερα σήμαινε την ύπαρξη αρχαίων ελληνικών ερειπίων-, όπου η φημισμένη αρχαιολόγος, Σαμπίνε Μπέκμαν κατέγραψε τάφους μινωικούς". Ώσπου φτάνουμε στον παλιό οικισμό «Κάτω Λίμνη» στα 1069 μέτρα με κυκλικά πηγάδια απ’ αυτά με τις περιστρεφόμενες σκάλες, με κατοικίες μονόχωρες, χτισμένες με τη στιβαρή γκρίζα πέτρα της περιοχής και κάποια λιτά δωρικά μαντριά. Κι εδώ πέφτει το ερώτημα από τους ξεθεωμένους πεζοπόρους που βλέπουν την ανηφόρα να μην τελειώνει: «Τι ‘θέλαν οι αθεόφοβοι και χτίζαν σπιτικά εδώ απάνω;». Δύσκολο, άμα έχεις συνηθίσει στο αστικό περιβάλλον του 21^ου αιώνα με όλες τις ανέσεις, να φανταστείς τον κόπο του αγρότη και κτηνοτρόφου, 60-70 χρόνια πριν, ο οποίος μετακόμιζε με όλο του το νοικοκυριό τους θερινούς μήνες προς ανεύρεση νερού, για να φυτέψει δίπλα ακριβώς το κηπούλι του και πιο πέρα το κριθάρι του και στο μαντρί να φράξει τα λιγοστά του αιγοπρόβατα, ώσπου να περάσουν οι δύσκολοι καλοκαιρινοί μήνες και να κατέβει πάλι στα χωριά να ξεχειμάσει, μιας κι εδώ θα μάζευε σίγουρα χιόνι και θα ‘ταν βαρύς ο χειμώνας κι ανελέητος.

Πολλή η ανηφόρα σήμερα

Όσο ανεβαίνεις όμως απλώνεται η θέα στον κόλπο του Μεραμπέλλου

Πολυσύχναστο πέρασμα για τους παππούδες μας, όπως φαίνεται από πολλές ανθρώπινες κατασκευές στην πορεία: εδώ στεγασμένο σαρνίτσι.

Κι εδώ μια αγροικία

Ο οικισμός Κάτω Λίμνη ενδεχομένως να πήρε τ' όνομά του κι απ' αυτό το πηγάδι με την περιστρεφόμενη σκάλα, καθώς αυτές οι κατασκευές παλιά λεγόταν "λίμνες." Η ύπαρξη νερού δικαιολογεί τη δημιουργία οικισμού!

Εγκαταλελειμμένος οικισμός Κάτω Λίμνη

Κι ένα μαντρί με θέα

Κι ένα εντυπωσιακό σπιτάκι προσαρμοσμένο στα ριζά του βουνού

Ίχνη παλιάς κατοίκησης παντού

Οροπέδιο Πλατύβολο

Μ’ αυτές τις σκέψεις ακολουθώντας παλιό μονοπάτι αφήνουμε την Κάτω Λίμνη, μετά από ένα σύντομο πέρασμα απ’ την γειτονική κορφή με την φανταστική θέα, που μας οδηγεί σε παραπλήσιο φάραγγα, παράλληλο του πρώτου, απ’ όπου θα γίνει η επιστροφή μας με την ίδια, ίσως και μεγαλύτερη, δυσκολία από αυτή της ανηφόρας, μιας και η κατεβασιά ανάμεσα από τους σμιλεμένους από άνεμο και βροχή ασβεστόλιθους κρύβει πολλές παγίδες και θέλει προσοχή. Τελικά οδηγούμαστε σε σύγχρονο μαντρί κι από εκεί σε χωματόδρομο (οποία ανακούφιση!), που θα μας οδηγήσει πίσω στη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου μετά από 6 περίπου ώρες περπατήματος.

Θέα από την παραπλήσια κορφή: στον κάμπο της Κριτσάς και το δυτικό Μεραμπέλλο

Θέα στην Ψείρα και τον ανατολικό κόλπο του Μεραμπέλλου
ΚΑΤΩ: Ωραίες οι κορφές, αλλά το κατέβασμα απαιτεί προσοχή σ' αυτό το απέραντο πετροκοπιό

Όμως με τέτοια θέα ακόμα και οι στάσεις είναι απολαυστικές. ΚΑΤΩ: και το κατέβασμα μέσα από το δάσος έχει τη γοητεία του

Τερματισμός στην παλιά Μονή του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου. Η μονή ιδρύθηκε τη Β’ Βυζαντινή περίοδο και λειτούργησε μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.Το καθολικό του πρώην μοναστηριού είναι τρίκλιτος και τριμάρτυρος με το μεσαίο κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο (26 Σεπτεμβρίου), ενώ τα άλλα δύο είναι αφιερωμένα στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα (Αφέντη Χριστό) και στον Άγιο Χαράλαμπο.Και τα τρία κλίτη είναι καμαροσκεπή και συνδέονται εσωτερικά με χαμηλά τοξωτά ανοίγματα και ένα εγκάρσιο τμήμα στα δυτικά. Ο ναός έχει εισόδους βόρεια και νότια με ελαφρώς οξυκόρυφα ανακουφιστικά τύμπανα. Όλα του τα ανοίγματα, θυρώματα, παράθυρα και αγιοθύριδα κοσμούνται με λιθανάγλυφα πλαίσια.Ο ναός ακόμα κοσμείται με τοιχογραφίες που χρονολογούνται με επιγραφή στα 1347 – 1348. Η μονή αναφέρεται με δικό της μετόχι, περιουσία και διοικητική εξάρτηση από τη μονή Τοπλού, στην οποία υπήχθη κατά το 16ο ή 17ο αιώνα. Υπάρχουν αναφορές για το μοναστήρι και τους μοναχούς του σε έγγραφα του 19ου αιώνα. Το 1925 τα κελιά που περιβάλλουν το καθολικό της μονής και τα κτήματά της παραχωρήθηκαν σε Μικρασιάτες πρόσφυγες.Το παλαιότερο χρονολογικά στοιχείο του Θεολόγου είναι ο θεωρούμενος θαυματουργός σταυρός λιτανείας που προέρχεται από τη μονή και σήμερα φυλάσσεται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, ο οποίος χρονολογείται μάλλον στο 13ο αιώνα. (ευχαριστούμε την ιστοσελίδα cretan beaches για τις πληροφορίες)

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Συνολικά η διαδρομή μας ήταν γύρω στα 8 χλμ με 780υψομετρική διαφορά (;!) και κακώς την είχαμε προαναγγείλει με βαθμό δυσκολίας 1, όπως παραδέχτηκε και ο βετεράνος αρχηγός μας, Λεωνίδας Κλώντζας, τον οποίο κι ευχαριστούμε πολύ. Έτσι μάλλον είχε δίκιο η ορειβάτισσα που αναφώνησε «Ήρωες είμαστε!!!». Πιστεύω όμως ότι, όταν γυρίσαμε σπίτι μας ανακουφισμένοι, κοιτάξαμε τις όμορφες φωτογραφίες και συνειδητοποιήσαμε το κατόρθωμά μας, όλοι νιώσαμε εκείνο το καμάρι, που μας κρατά ενεργούς ορειβάτες παρά τα ζόρια που περνάμε! Και στην επόμενη λοιπόν με το καλό, μικροί μου ήρωες, συνορειβάτες μου!