Μια φιλία, που χτίστηκε με ατέλειωτες ώρες πεζοπορίας
στα βουνά της Ελλάδας, με τον βετεράνο της κρητικής ορειβασίας, Στέλιο Μπαρμπαγαδάκη,
ήταν που έδωσε την ιδέα γι’ αυτήν την
κοινή πεζοπορία των δυο συλλόγων: του Ορειβατικού Αγίου Νικολάου και του Ε.Ο.Σ.
Ηρακλείου στην περιοχή της Άρβης. Ο Στέλιος έχοντας ζήσει πολλά χρόνια στον
Άγιο Νικόλαο «με τις καλύτερες αναμνήσεις», δέχτηκε με χαρά να μας ξεναγήσει στον τόπο καταγωγής του,
τα μαρτυρικά χωριά της Βιάννου και πολύ τον ευχαριστούμε γι' αυτό.
Ημιομαδική μας κάπου στην αρχή της πορείας με επικεφαλής τον αρχηγό
Μια στάση
πριν την πεζοπορία στο μνημείο μνήμης κοντά στον Αμιρά, αφιερωμένο στη σφαγή
των κατοίκων της περιοχής κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι
επιβεβλημένη. Θυμάμαι ακόμα σαν παιδί να ακούω τους γονείς μου να αποκαλούν τα
χωριά γύρω από τη Βιάννο «καμένα χωριά», ως ανάμνηση αυτού του γεγονότος. Για την
ιστορία –που οφείλουμε να ξέρουμε- αντάρτες με επικεφαλής τον Μπαντουβά σκότωσαν
δύο Γερμανούς στρατιώτες στο φυλάκιο της Κάτω Σύμης και στη συνέχεια κι άλλους σε
συμπλοκή στην περιοχή αυτή. Ήταν τότε που ο Γερμανός διοικητής, Μύλλερ διέταξε τους
στρατιώτες του ως αντίποινα να ισοπεδώσουν όλα τα χωριά της επαρχίας της Βιάννου
και να εκτελέσουν όλους τους άντρες από 16 χρονών και πάνω, κάτι που έγινε. Συνολικά 461 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις ομαδικές εκτελέσεις των επόμενων ημερών. Γι’ αυτό έχουν στηθεί εδώ στήλες με τα
ονόματα των νεκρών, μία για κάθε χωριό, ενώ στο εκκλησάκι, όπου κάθε χρόνο
τελείται μνημόσυνο στη μνήμη τους, κρέμονται τόσο καντήλια όσα και τα θύματα. Συγκινημένος
ο αρχηγός μάς δείχνει τη στήλη του χωριού του, Άγιου Βασιλείου, με το οικογενειακό όνομα: «Στέλιος Μπαρμπαγαδάκης». Για
την ιστορία ο ‘χασάπης’ στρατηγός Μύλλερ συνελήφθη μετά το τέλος του πολέμου, δικάστηκε
κι εκτελέστηκε για εγκλήματα πολέμου (γι’ ακόμη μια φορά ευχαριστούμε την ιστοσελίδα Cretanbeaches για τις πληροφορίες).
Στο μνημείο μνήμης των εκτελεσθέντων από τους Ναζί, κάθε ανθρώπινη στήλη 'κουβαλά' στην πλάτη της, τα ονόματα των νεκρών του κάθε χωριού!
461 καντήλια όσα και τα θύματα στο εκκλησάκι, όπου τελείται το μνημόσυνο κάθε χρόνο
Ο Αμιράς και τα άλλα χωριά της Βιάννου, τόσο όμορφα, αλλά με τόσο μαρτυρικές μνήμες
Ξεκινάμε
λοιπόν από την Άρβη τον απότομο ανήφορο σε συνθήκες μεγάλης ζέστης για την εποχή,
γεγονός που μας ανησυχεί όλους για τις αντοχές μας. Το τοπίο ξερό να θυμίζει
κατακαλόκαιρο, σαν να μην πέρασε καθόλου ο χειμώνας από εδώ, και η θέα στο κάμπο
με τα ατέλειωτα θερμοκήπια να λειτουργεί αποκαρδιωτικά στην αρχή. Κι όμως ότι
υπάρχει μια παραθαλάσσια περιοχή που βασίζεται πιο πολύ στη γεωργία παρά τον
τουρισμό είναι κάτι. Χαρακτηριστικά
σημεία της πορείας με τα ανεβοκατεβάσματα στις πλαγιές του Άρβειου Όρους είναι
οι πολλές και όμορφες αγροικίες, όλες με θέα στον νότιο κρητικό πέλαγος, η θέα
στο περίφημο φαράγγι της Άρβης από πολλά σημεία, φαράγγι όμορφο πολύ, αλλά
«τεχνικό», κάτι που σημαίνει ότι διασχίζεται μόνο με αναρρίχηση, οι ελαιώνες με
πλούσιο τον ανθό –νωρίς δεν είναι;- κι η θέα στα ΝΔ παράλια της Κρήτης και τα
Αστερούσια.
Αφήνοντας πίσω μας την Άρβη (με τα θερμοκήπια της) και το νότιο κρητικό πέλαγος
Δύσκολη η ανηφόρα στο σκληρό και άνυδρο τοπίο του Νότου
Η Άρβη, αν και παραθαλάσσιο χωριό στηρίζεται κυρίως στην αγροτική καλλιέργεια, εξ ου και το πλήθος θερμοκήπια
Το φαράγγι της Άρβης είναι εντυπωσιακό, αλλά 'τεχνικό', δηλαδή περνιέται μόνο με αναρρίχηση.
Μια από τις πολλές όμορφες αγροικίες, που συναντήσαμε
Στην πίσω –βόρεια- πλευρά του βουνού, την προστατευμένη απ’ τους
θαλασσινούς αέρηδες, μια έκπληξη μας περιμένει: πυκνό πευκόδασος και ρυάκι στο
οποίο τρέχει αρκετό νερό. Προφανώς ο υδάτινος αυτός πλούτος προέρχεται από τα
χιόνια που λιώνουν στην οροσειρά της Δίκτης, η οποία υψώνεται περήφανα πάνω μας
κι έχει ακόμα μερικές χιονούρες εδώ κι εκεί. Ο Στέλιος μας δείχνει το μονοπάτι
για τον Αφέντη, την ψηλότερη κορυφή, που φαίνεται από εδώ, καθώς και το χωριό
του, τον Άγιο Βασίλειο, που φάνηκε σε ένα άνοιγμα των χαμηλών λόφων.
Πευκόδασος και ρυάκια με νερό που τροφοδοτούνται από τη Δίκτη στις νότιες απολήξεις της οποίας βρίσκεται η περιοχή
Πεύκα και πλατάνια ο πράσινος πνεύμονας της λαγκαδιάς
Πολύ χαρακτηριστικό το ροζέ χρώμα των πετρωμάτων
Τα πλατανόφυλλα είναι ήδη εδώ, για να μας προστατεύσουν απ' τις δυνατές ακτίνες του ήλιου
Είναι το φαράγγι της Άρβης ιδωμένο από ψηλά
Ο αρχηγός φωτογραφίζει το χωριό του, Άγιο Βασίλειο, 'καρφωμένο' στις νότιες πλαγιές της Δίκτης
Πρώτη
μας ‘σοβαρή’στάση στο εκκλησάκι της Παναγίας της Λυγιώτισσας με φοβερή θέα στις νότιες ακτές. Εδώ θα φάμε και θα ξεκουραστούμε σε
πηγαδάκια, ενώ ο αρχηγός με μια μικρή αντροπαρέα κάτω απ’ τον κέδρο της αυλής
θα πιάσουν την κουβέντα ξεκινώντας από τα εγκλήματα των Ναζί ως τη σύγχρονη
επικαιρότητα και το φόβο ενός νέου πολέμου (είμαστε σε εποχή νέας εμπλοκής στο
μεσανατολικό)!
Η εκκλησιά της Παναγιάς της Λυγιώτισσας στο υψίπεδο της Λυγιάς
Το εσωτερικό της
Εκκλησία αφιερωμένη στη γέννηση της Παναγίας από την Αγία Άννα, σκηνή ασυνήθιστη
Κάτω από τον κέδρο στην αυλή της εκκλησίας η συζήτηση για θέματα ιστορικά, αλλά κι επίκαιρα έχει ανάψει.
Υψίπεδο της Λυγιάς με τις ωραίες αγροικίες
Η ομάδα χάνεται στα ξερά χόρτα
Κατόπιν περνώντας από μια όμορφη φύση με χρωματισμούς από ελαιώνες,
ξερό χορτάρι και μαντιλίδες στο υψίπεδο της Λυγιάς θα κατευθυνθούμε προς τη
θέση Αργουλίδα. Εδώ σ’ αυτήν την τετράχωρη εντυπωσιακή αγροικία συντελέστηκε το
αποκορύφωμα της θηριωδίας των Ναζί στην περιοχή, όταν οι Γερμανοί στρατιώτες
σκότωσαν με βασανιστήρια τα τρία μικρά παιδιά της οικογένειας Βερβελάκη από το
Κεφαλοβρύσι, προκειμένου να μαρτυρήσουν, που ήταν ο πατέρας τους, κάτι το οποίο
δεν έκαναν. Ο ίδιος τα βρήκε νεκρά, τα φόρτωσε στο γαϊδούρι και τα μετέφερε στο
χωριό για την ταφή τους. Συγκινημένος ο Στέλιος μας αφηγείται την ιστορία και
το μήνυμά της για τον σύγχρονο κόσμο!
Η αγροικία στην Αργουλίδα όπου βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν τρία παιδιά της ίδιας οικογένειας από τους Ναζί
Στον
απόηχο αυτής της ιστορίας παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής. Από παλιά ελισσόμενα
καλντερίμια θα φτάσουμε στην κοιλάδα της Άρβης και περνώντας ανάμεσα από
θερμοκήπια και φυτείες σε μερικές απ’ τις οποίες διακρίναμε και νέα είδη τροπικών
φρούτων και από τη Μονή του Αγίου Αντωνίου θα κάνουμε μια στάση στο μικρό
φαράγγι πριν το χωριό με τα εντυπωσιακά τοιχώματα.
Τελευταία στάση η ίδια η
Άρβη. Στάση 1,5 ώρας περίπου δίνουν οι επικεφαλής κι όλοι τρέχουμε να προλάβουμε
ότι μπορούμε: μια κρύα μπίρα, μια βουτιά! Όσοι έφαγαν έχουν να λένε για το
φρέσκο ψάρι! Όσοι κολύμπησαν έχουν να λένε για τα καθαρά βαθιά νερά, αναζωογονητικά
μετά από μια σχεδόν 7ωρη πεζοπορία και 17,5 χιλιόμετρα μέσα στη ζέστη. Και καθώς
ρωτώ τον νεοφερμένο στον Σύλλογο πιτσιρικά από τη Νέα Ζηλανδία, τον Τσάρλι, πώς
του φάνηκε η μέρα, για να πάρω την απάντηση «Cool!!» καταλαβαίνω ότι καλά περάσαμε και σήμερα. Ένα παρατεταμένο
κούνημα των χεριών στους φίλους Ηρακλειώτες, που φεύγουν πρώτοι, με τις μπανάνες
Άρβης, που μας κέρασαν οι ντόπιοι παραγωγοί, ανά χείρας, και με πιάνει μια ξαφνική μελαγχολία
για την όμορφη μέρα, που έγινε κιόλας ανάμνηση!
Στέλιος Μπαρμπαγαδάκης, ήρεμος άνθρωπος, άξιος πρεσβευτής του τόπου του, μάς οδήγησε με μπανταρισμένο πόδι και καθάριζε τα μονοπάτια καιρό πριν να έρθουμε! Εδώ με την στήλη με τα ονόματα των νεκρών του χωριού του ανάμεσά τους κι ένας συνονόματος συγγενής! Ευχαριστούμε, Στέλιο, να είσαι καλά!
