Sunday, 7 December 2025

ΓΥΡΩ ΑΠ’ τους ΕΞΩ ΠΟΤΑΜΟΥΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ

Μια πεζοπορία με έντονα φυσιολατρικό χαρακτήρα, γύρω απ’ το μαγευτικό χωριό των Έξω Ποτάμων, πραγματοποίησε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου, που δυστυχώς απόλαυσαν μόλις  δώδεκα περιπατητές, λόγω του βροχερού καιρού των τελευταίων ημερών.

Ομαδική της ολιγομελούς ομάδας μας στη γέφυρα των Σκουληκάρηδων
Από τους Έξω Ποτάμους στον Ξηροπόταμο

Παρκάρουμε τα αυτοκίνητά μας εννιά η ώρα το πρωί στην έξοδο του οικισμού των Έξω Ποτάμων και παίρνουμε το σοκάκι που ελίσσεται κατηφορικά δίπλα από την εκκλησία, το οποίο μας οδηγεί σε όμορφες γωνιές του σχεδόν έρημου ορεινού χωριού: το παλιό σκολειό, το μισοερειπωμένο «γλυστέρνι», πόρτες μισάνοιχτες, χορταριασμένοι τενεκέδες, ένας σωρός από ξύλα για τις ανάγκες του βαρύ χειμώνα, ένα τηγάνι κρεμασμένο στον τοίχο, καρέκλες στη σειρά περιμένουν –μάταια- να συναχθεί πάλι μια αποσπερίδα…. Πιο κάτω μια κουφάλα δέντρου χτισμένη με τοιχίο εκτελούσε ως φαίνεται χρέη ντουλαπιού κι ένα ξεχασμένο αλώνι. Μόνο σημάδι ζωής ένα κοπάδι αιγοπρόβατα, που φεύγει στο πέρασμα μας! Το όμορφο καλντερίμι μας οδηγεί  στη θέση «Γούβες» και στο εκκλησάκι της Παναγίας. Εδώ γύρω μαθαίνουμε από άρθρο της Ελένης Βασιλάκη, που περπάτησε την ίδια μέρα στην ίδια περιοχή με την ομάδα του Πεζοπορικού Ηρακλείου,  ήταν το παλιό χωριό, που ο θρύλος θέλει να εγκαταλείφθηκε τον 16ο αιώνα μετά από επιδημία πανούκλας (ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΔΩ)!

Εκκίνηση το πρωί απ' την εκκλησία του Τιμίου Σταυρού των Έξω Ποτάμων, το εξωτερικό θερμόμετρό της το μεσημέρι που γυρίσαμε έγραφε 11ο C. Το χωρίο βρίσκεται στην επαρχιακή οδό Νεάπολης - οροπεδίου Λασιθίου και σε υψόμετρο 850 μ

Όμορφα αλλά δυστυχώς εγκαταλελειμμένα στενά



τα πρόβατα έχουν κάνει κατάληψη του χώρου στην περιοχή. ΚΑΤΩ: εικόνες από τον άκρως φθινοπωρινό Ξηροπόταμο, ο οποίος εκβάλλει στην πόλη του Αγίου Νικολάου
Ξηροπόταμος με φόντο τα φθινοπωρινά φύλλα του κρητικού ασφένδαμου

Από τον  Ξηροπόταμο στη βασιλική στράτα και το «Kronio trail»

Από εδώ θα πάρουμε τον χείμαρρο Ξηροπόταμο (που εκβάλλει στην πόλη του Αγίου Νικολάου!) πατώντας θάμνους αντωναΐδας (καλοκοιμιθιάς), που μοσκομυρίζουν, κάτω από πουρνάρια, αζίλακες, χρωματιστούς ασφενδάμους, που μας απλώνουν χρωματιστά χαλιά από κοκκινωπά φύλλα ως τη γέφυρα των Σκουληκάρηδων. Εδώ θα κάνουμε στάση για προσφάι κάτω από έναν λαμπρό ήλιο και στη συνέχεια θα ανηφορίσουμε από το στιβαρό καλντερίμι της «βασιλικής» στράτας. Πλατύ είναι αυτό και πλακόστρωτο με τοιχία να το υποστηρίζουν σε πολλά σημεία του, μερικές φορές και υπερυψωμένα σαν φράκτες κι απ’ τις δυο πλευρές του. Φαίνεται πως ονομάστηκε έτσι λόγω του μεγέθους και της σημασίας του. Αυτές οι κατασκευές ήταν μάλλον ενετικές, όμως πιθανότατα «πατούσαν» σε παλαιότερα αρχαία μονοπάτια. Εννοείται ότι ανακατασκευές γίνονταν και στα νεότερα χρόνια σε σημεία που χαλούσαν. Τα περάσματα αυτά εγκαταλείφθηκαν τελικά με τους αμαξωτούς δρόμους κι αφέθηκαν να χορταριάζουν! Κάποια απ’ αυτά ευτυχώς αναδείχθηκαν τα τελευταία χρόνια λόγω του ορειβατικού τουρισμού. Το συγκεκριμένο το ακολουθούμε ως τα όρια του οροπεδίου Λασιθίου κι έπειτα στρίβουμε δεξιά στο καλά σηματοδοτημένο μονοπάτι των αγώνων ορεινού τρεξίματος «Kronio trail» που οδηγεί προς τη Σελένα.

Γεφύρι των Σκουληκάρηδων ενταγμένο στη βασιλική στράτα με 'χαλί' από φύλλα ασφένδαμου

Η ομάδα ξεκουράζεται στο γεφύρι

Από το γεφύρι ξεκινά η βασιλική στράτα (κάτω)



Η βασιλική στράτα οδηγεί ως το οροπέδιο Λασιθίου, ωστόσο εμείς την αφήσαμε και κόψαμε δεξιά. Μπορέσαμε ωστόσο και ατενίσαμε φευγαλέα το οροπέδιο με τις λιμνοδεξαμενές του και τις κορφές της Δίκτης πίσω του
Απ' την πλευρά που πήραμε ,παράλληλα με το μονοπάτι του Κρόνιου trail, δεσπόζει ο ορεινός όγκος της Σελένας

Καλά σηματοδοτημένο και καθαρισμένο το μονοπάτι του Κρόνιου trail 

Επιστροφή με συνοδεία βροχής

Θα το αφήσουμε κι αυτό σε κάποιο σημείο και ακολουθώντας χωματόδρομους γεμάτους τρικοκκιές (αντρικοκκιές στα κρητικά) ή αλλιώς κράταιγα με τα κόκκινα μικρά φρουτάκια, που πολλοί έκοψαν σήμερα για ντεκόρ χριστουγεννιάτικο κι άλλοι γιατί ξέρουν την αξία τους ως βότανα, να τα βάζουν στο τσάι τους. Κάποιοι άλλοι πεινασμένοι για να τα μασουλούν την ώρα της κατάβασης. Πιο πέρα μαζέψαμε και αγριοκάστανα, αλλού καρύδια, φιρίκια αλλά και άγρια αχλάδια και βέβαια πιστοί στο «όποιος κάθεται μαργώνει κι όποιος πορπατεί μαζώνει» συλλέξαμε και τα πρώτα άγρια χόρτα και μανιτάρια της χρονιάς, καθώς αυτός εδώ ο ευλογημένος τόπος λόγω βροχών και θερμοκρασίας προηγείται σε όλα από τα ανεμοδαρμένα και τσουρουφλιασμένα απ’ τον ήλιο και την αρμύρα παράλια.

Χαμόστρωμα από αγριοκάστανα

Τρικοκιές ή κράταιγο με τα χαρακτηριστικά κόκκινα φρουτάκια, που θεωρούνται φάρμακο για την ρύθμιση της πίεσης και την καλή υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος

Φάνηκαν και τα χωριά κάτω

Τα χαρακτηριστικά φύλλα του κρητικού ασφένδαμου. ΚΑΤΩ: Χαλί από βελανίδια, κρόκοι ανάμεσα στις προβατσουλιές, κάποιες εικόνες της ημέρας


Με τις βροχές βγήκαν και τα μανιτάρια (εδώ pleurotous eringii, αγκαθίτες)

Ε ανάμεσα σ’ όλα αυτά θα μας πιάσει κι η βροχή, ευλογημένη ας είναι, πολύ την περιμέναμε και χαρούμενοι την υποδεχτήκαμε και μυρίσαμε τα αρώματα της βρεγμένης γης, καθώς πλησιάζαμε προς τη Ρουσαπιδιά. Εδώ αποφασίσαμε λόγω των συνθηκών να συνεχίσουμε από την άσφαλτο.

Τοπίο στη βροχή



Γεμάτες οι στέρνες στους Έξω Ποτάμους

Φτάνοντας στους Έξω Ποτάμους συμπληρώσαμε τελικά τα 14,5 χλμ με 450μ. υψομετρική διαφορά γεμάτοι όμορφες εικόνες και αρώματα της φύσης. Η συνέχεια γράφτηκε στη ζεστή αγκαλιά του καφενέ του χωριού, καθώς το θερμόμετρο έξω έγραφε 11ο C. Ευχαριστούμε πολύ την αρχηγό μας, Σοφία Σιδηροπούλου, -αλλά και τον φίλο ορειβάτη, Γιώργο Ανδρουλάκη, που έχει ανακαλύψει αυτές διαδρομές κι όλοι εμείς, όπως λέει κι η αρχηγός, "στ’ αχνάρια του πατάμε". Και στην άλλη με το καλό!

Χορτάσαμε  χρώματα σήμερα. Ευχαριστούμε πολύ την αρχηγό μας, Σοφία Σιδηροπούλου

ΑΡΧΗΓΟΣ: Σοφία Σιδηροπούλου

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣΠαναγιώτης Ευδαίμων,  Μαρία Μετζογιαννάκη, Σοφία Σιδηροπούλου

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ

Μαρία Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟ: ------------------------------------------------

ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ : 

Παναγιώτης Ευδαίμων

Powered by Wikiloc

Sunday, 30 November 2025

ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΕΡΑ - ΦΑΡΑΓΓΙ ΕΥΓΕΝΟΥΣ - ΤΑΠΕΣ

Την τελευταία Κυριακή του φθινοπώρου (30/11/2025) επέλεξε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου να διασχίσει τα δυο συνεχόμενα φαράγγια, Κριτσάς κι Ευγενούς, ως το χωριό Τάπες όπου μας περίμενερακοκάζανο! Ωστόσο ο βροχερός καιρός των προηγούμενων ημερών άλλαξε λίγο τα σχέδια, χωρίς αυτό να πτοήσει το φρόνημα των είκοσι περίπου πεζοπόρων!

Καθαροί κι ατσαλάκωτοι με φόντο το φαράγγι της Κριτσάς στην αρχή της πεζοπορίας!!! Πού να ξέραμε τι μας περιμένει;

Φαράγγι Κριτσάς, όπως δεν το έχουμε ξαναδεί

Η πεζοπορία ξεκινά απ’ την περίφημη εκκλησία της Παναγίας της Κεράς λίγο πριν την Κριτσά, την οποία περνάμε βιαστικά κρυφοκοιτάζοντας την αξεπέραστη ομορφιά της, έτσι καθώς επιβάλλεται με το πλάτος κι όχι με το ύψος της! Από εκεί παίρνουμε καλντερίμι που μας οδηγεί στην είσοδο του φαραγγιού της Κριτσάς, όπου θα φωτογραφηθούμε ομαδικά -καθαροί κι ατσαλάκωτοι για τελευταία φορά, όπως θα παρατηρήσει αργότερα η Γεωργία- γιατί η συνέχεια μας επιφυλάσσει εκπλήξεις. Για να λέμε την αλήθεια, πρότεινε ο αρχηγός μας,  να παρακάμψουμε το φαράγγι γιατί ίσως λόγω των βροχοπτώσεων, να έχουμε δυσκολίες, αλλά η ομάδα θεώρησε ότι αυτό είναι το ενδιαφέρον της υπόθεσης! Ξεκινάμε λοιπόν ανάμεσα απ’ τη ρεματιά με τις σφάκες, τους σκίνους, τις αντραμιθιές, τα πρίνα και τους αζίλακες θαυμάζοντας τα κάθετα πρανή και τα δεκάδες όρνια που φωλεύουν. Περνάμε τα πρώτα δύσκολα σημεία με τις χειρολαβές, πάμε ως εκεί που τα τοιχώματα στενεύουν τόσο πολύ, που μπορεί να τα ακουμπήσεις και με τα δυο χέρια σε έκταση, περνάμε προσεκτικά τις λακκούβες με το νερό, όλα καλά, ώσπου οι επικεφαλής λένε «STOP: μια βαθιά κολύμπα νερό, που μας φτάνει ως τη μέση, δε γίνεται να παρακαμφθεί»! Γυρνάμε πίσω πάλι και φτου κι απ’ την αρχή!

Ο περίφημος Ναός Παναγίας της Κεράς κοντά στην Κριτσά, γνωστός κι από την εμβληματική ταινία ¨Βροντάκηδες και Φορτουνάκηδες" ή αλλιώς "Η Νεράιδα και το παλικάρι". Τρίκλητος καμαρόσκεπος με τρούλο και σχεδόν τετράγωνη κάτοψη. Φέρει βυζαντινές τοιχογραφίες του 14ου αιώνα. Ένα κόσμημα της περιοχής μας!!!

Το παλιό καλντερίμι δίπλα στο ρέμα που οδηγεί στην Κριτσά. ΚΑΤΩ εικόνες απ' το όμορφο και γνωστό σε μας ομώνυμο φαράγγι, το οποίο περνάμε τακτικά, αλλά ποτέ σε περίοδο βροχών!

Δεκάδες όρνια φωλεύουν στα τοιχώματα του φαραγγιού!
Αφού δεν μπορούμε να περάσουμε το φαράγγι λόγω του νερού, που έχει συσσωρευτεί, αναγκαζόμαστε να το παρακάμψουμε!

Και στη συνέχεια ξανακατεβαίνουμε στη ρεματιά για να συνεχίσουμε στο φαράγγι της Ευγενούς, που στην ουσία αποτελεί προέκταση αυτού της Κριτσάς! Σύλλογος μεγάλος που δε μασάει!!!

Φαράγγι Ευγενούς για πρώτη φορά!

Κινούμαστε λοιπόν περιφερειακά από το γνωστό μας ανηφορικό καλντερίμι, ώστε να προσπεράσουμε τα δύσκολα περάσματα. Συνεχίζουμε ακολουθώντας την ουρά του φαραγγιού, γνωστή με το όνομα «Φαράγγι της Ευγενούς», ποιος ξέρει γιατί. Όμορφο, κατάφυτο, με ωραίους πέτρινους σχηματισμούς και αρκετά βατό. Που και που σχηματίζονται  λιμνούλες απ’ την πρόσφατη νεροποντή, που δίνουν ευκαιρία για παιχνίδι με τις πέτρες. Εξάλλου σε μια άνυδρη περιοχή το νερό μόνο ευτυχία μπορεί να φέρει. Πιο ψηλά ωστόσο συναντάμε ξύλα, πέτρες κι άλλα φερτά υλικά στην κοίτη. Μεγάλες συγκεντρώσεις  λάσπης θέλουν προσοχή, ενώ οι αρβύλες με το ζόρι σηκώνονται απ’ το έδαφος. Λίγο πριν το τέλος να το πάλι: Μεγάλη κολύμπα!  Και τι να κάνουμε τώρα δηλαδή; Να γυρίσουμε πίσω; Όχι βέβαια! Ανασκουμπώνουμε τα μπατζάκια και με τη βοήθεια των πιο δυνατών περνάμε προσεκτικά ξυπόλητοι! Βάζουμε πάλι στα λασπωμένα πόδια, κάλτσες κι αρβύλες κι εμπρός μαρς. Λίγο μας μένει ακόμα, μια τελευταία ανηφόρα. Την έχουμε!!!


Φαράγγι της Ευγενούς. Πολύ όμορφο έτσι με τις κολύμπες της βροχής! Πρώτη φορά η διάβασή του με τον Σύλλογο!






Αναγκαστικά βουτήξαμε στην κολύμπα στο τέλος του, καθώς δε μας έπαιρνε να γυρίσουμε πίσω!

Τέλος καλό, όλα καλά!

Καταπράσινο το φαράγγι

Το φαράγγι από ψηλά

Απολογισμός πεζοπορίας!!!

Ο επίλογος της ημέρας στις Τάπες

Φτάνουμε κάποτε στην έξοδο του φαραγγιού. Ένας χωματόδρομος θα μας φέρει στο μικρό παραδοσιακό χωριό Τάπες. Εδώ ξεχνάμε λίγο την λάσπη που κουβαλάμε και ενωνόμαστε όλοι μαζί σε ένα «Εις υγεία και την άλλη με καλό!!» στο ρακοκάζανο του Δημήτρη Μπρόκου, που έχει ετοιμάσει για μας βραστό, πιλάφι και τα αρμόζοντα για την περίσταση παραδοσιακά μεζεκλίκια με τη ρακή –ως είθισται- να ρέει άφθονη. Το λεωφορείο που θα μας μαζέψει επιτρέπει και μια παρασπονδία, δεν θα χρειαστεί να οδηγήσουμε!

Στον χωματόδρομο για Τάπες

Και θέα στον κόλπο του Μεραμπέλλου είχαμε!!!

Βραστό στο καζάνι με το απαραίτητο πιλάφι η ανταμοιβή μας

Όμορφη καλλιτεχνική φωτογραφία από το φαράγγι!

Ήταν μια περιπετειώδης μέρα τελικά! Και μήπως τη μετανιώσαμε; Όχι βέβαια! Γι’ αυτό περπατάμε: για να λερωνόμαστε, να σκονιζόμαστε, να λασπωνόμαστε και να γελάμε μετά με τα χάλια μας. Πλάκα – πλάκα αυτή η πεζοπορία και μια σοβαρή υψομετρική (500 μ) είχε και με τις παρακάμψεις και τα υπόλοιπα 15 χλμ μες στο νερό (ενίοτε και κυριολεκτικά) τα κάναμε! Μόνο μελανό σημείο: φάγαμε πολύ περισσότερες θερμίδες απ’ όσες καταναλώσαμε! Θα τα φέρουμε στα ίσα όμως την επόμενη Κυριακή, που δεν θα έχει καζάνι!!! Ευχαριστούμε τον αρχηγό και διοργανωτή, Παναγιώτη Ευδαίμων! Και στην άλλη με το καλό!

Αρχηγός, Παναγιώτης Ευδαίμων, αλλά και οι κομάντος της ομάδας που μας βοήθησαν στα δύσκολα. Ευχαριστούμε!!!
Μη μυριστεί νερό το παπάκι μας. Αμέσως να σπεύσει!

ΑΡΧΗΓΟΣ: Παναγιώτης Ευδαίμων

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣΠαναγιώτης Ευδαίμων, Γιάννης Πάγκαλος,  Μαρία Μετζογιαννάκη, 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ

Μαρία Μετζογιαννάκη

ΒΙΝΤΕΟΓιάννης Πάγκαλος

ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΖΟΠΟΡΙΑΣ : 

Γιάννης Πάγκαλος

Με την υποστήριξη του Wikiloc