ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Monday, 5 October 2020

ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΣΙΓΚΟΥΝΗ - ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΜΟΝΟΚΑΡΑΣ - ΤΡΟΥΛΩΤΗ/ΦΑΡΑΓΓΙ ΚΟΥΔΟΥΜΗ

Το φαράγγι του Τσιγκούνη στην περιοχή της Σητείας, διέσχισαν τα μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου, την Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2020.

Μοιραστήκαμε μια συναρπαστική διαδρομή (καθώς το φαράγγι απαιτεί συχνή αναρρίχηση σε πανύψηλους βράχους), με αφετηρία κοντά στο χωριό Σφάκα, ανάβαση μέχρι το γραφικό οροπέδιο της Μονοκαράς και τερματισμό στην Τρουλωτή.

Το φαράγγι του Τσιγκούνη σχηματίζεται στο Όρος Ορνό, πάνω από το χωριό Σφάκα, όπου και βρίσκεται η έξοδός του. Το ρέμα που το διαρρέει μεταφέρει τα νερά από το οροπέδιο της Μονοκαράς στην παραλία του Αγίου Ανδρέα δίπλα στο Μόχλος. Το όνομα «τσιγκούνης» οφείλεται στη σχετικά μικρή ποσότητα νερού που κατεβάζει το χειμώνα. Οι ντόπιοι ονομάζουν το φαράγγι και ‘Κοκκαλιά’, καθώς εκεί επιβιώνει ένα από τα λίγα εναπομείναντα στην Κρήτη ζευγάρια γυπαετών–κοκκαλάδων.

Νωρίς το πρωί της Κυριακής ξεκινήσαμε από την απότομη στροφή της εθνικής οδού προς Σητεία, πριν από τη Σφάκα. Ακολουθούμε μονοπάτι που ξεδιπλώνεται σε μια κατάφυτη ρεματιά και από τα πρώτα βήματα βυθιστήκαμε σε μια καταπράσινη δροσερή όαση, σκεπασμένη από συκιές, σφάκες, μυρτιές, βαλανιδιές, πρίνους και θυμάρια. Η βλάστηση είναι συχνά αδιαπέραστη και σε αρκετά σημεία το φαράγγι χρειάζεται καθάρισμα και σήμανση αλλά γενικά είναι βατό.

Περνάμε τα συρματοπλέγματα που έχουν βάλει βοσκοί για να μη φεύγουν τα κοπάδια τους, και περπατάμε μέσα στην κοίτη του φαραγγιού. Μετά από σύντομη πορεία συναντούμε ένα κυκλικό κτίσμα, πιθανόν παλιό καμίνι. ΄Οσο προχωρούμε βαθύτερα συναντούμε πρόσφατες κατολισθήσεις, ενώ τα τοιχώματα υψώνονται κάθετα και απότομα, προκαλώντας δέος. Τα κροκαλοπαγή πετρώματα διαδέχεται συμπαγής ασβεστόλιθος και τα τοιχώματα στενεύουν πολύ, κάνοντας το τοπίο πολύ επιβλητικό.

Μετά από πορεία μιας περίπου ώρας συναντούμε το πρώτο εμπόδιο: τα βράχια σχηματίζουν ένα ψηλό ‘τοίχο’ που απαιτεί αναρρίχηση. Περνάμε τον κάθετο ογκόλιθο δεμένοι με σκοινιά και ζώνες ασφαλείας, με τις οδηγίες του αρχηγού, που διαθέτει τον απαραίτητο εξοπλισμό και εμπειρία. Συνεχίζουμε, με την αδρεναλίνη να ανεβαίνει, καθώς οι ‘εκπλήξεις’ και οι ‘πίστες αναρρίχησης’ διαδέχονται η μια την άλλη, τόσο που χάνουμε μέτρημα. Το φαράγγι είναι γεμάτο από επιβλητικούς ‘τοίχους’ που απαιτούν προσεκτικό σκαρφάλωμα, επικίνδυνες ‘γλίστρες’ και απίστευτους βραχώδεις σχηματισμούς, που δύσκολα πιστεύει κανείς ότι είναι απλά δημιούργημα της φύσης και δεν τις σμίλεψε κάποιος εκκεντρικός καλλιτέχνης! Η φύση αποσπά διαρκώς τον θαυμασμό μας, καθώς ακόμη και στα κάθετα πρανή ανάμεσα στα άγονα πετρώματα φυτρώνουν τεράστιες βαλανιδιές!

Αποκορύφωμα το τελικό εμπόδιο, που μοιάζει με φυσικό οικοδόμημα: ένας επιβλητικός, απροσπέλαστος τοίχος 8 μέτρων περίπου. Με προσοχή και ακολουθώντας τις οδηγίες των συντονιστών, η ομάδα αναρριχήθηκε πατώντας πάνω στα σμιλευμένα από τη φύση πέτρινα σκαλοπάτια μέχρι την κορυφή.

Στη συνέχεια το φαράγγι ανοίγει: θάμνοι, φασκομηλιές, ασπάλαθοι κάνουν την εμφάνισή τους. Πήραμε δεξιά μια σχεδόν κάθετη σάρα και μετά από κοπιαστική πορεία 20' στον ήλιο φτάσαμε στην έξοδο. Για την διάσχιση του φαραγγιού χρειαστήκαμε 3.30 ώρες (μαζί με την αναμονή στις αναρριχήσεις) και όλη η διαδρομή ήταν στη σκιά. Ακολουθούμε το παλιό μονοπάτι μέχρι το οροπέδιο της Μονοκαράς, με τα πολλά πηγάδια.

Το μικρό οροπέδιο της Μονοκαράς βρίσκεται στο όρος Ορνό, σε υψόμετρο περίπου 750μ. Η πρόσβαση γίνεται από τα χωριά της Τουρλωτής και της Σφάκας. Στο οροπέδιο υπάρχει ο γραφικός ναός του Τιμίου Σταυρού και πολλοί μαγατζέδες, δηλαδή σπιτάκια στα οποία διαμένουν τους θερινούς μήνες όσοι απασχολούνται στις μικρές καλλιέργειες από αμπέλια, μηλιές, αχλαδιές και καρυδιές. Το μικρό στενόμακρο οροπέδιο παραμένει καταπράσινο, αν και έχει χάσει λίγη από τη φρεσκάδα του μετά τις ζέστες του καλοκαιριού. Είναι κατάφυτο από αμπέλια, μηλιές, αχλαδιές και καρυδιές (πιθανά από τις καρυδιές/καρές να προέρχεται και το όνομα του). Ιδιαίτερα εντυπωσιάζουν 4-5 μεγάλα πηγάδια, πετρόκτιστα με γεροκτισμένα σκαλοπάτια που οδηγούν μέχρι τον πυθμένα, εξαιρετικό δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που αντέχει στο χρόνο.

ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΜΟΝΟΚΑΡΑΣ

Οι παλιοί ξωμάχοι σιγά-σιγά εγκατέλειψαν το καρπερό οροπέδιο, αναζητώντας μια πιο εύκολη ζωή στα πεδινά, όμως η ομάδα μας είχε την τύχη να συναντήσει τον κ. Μανώλη Μαυροματακη (Μαυρόματος). Σαν γνήσιος απόγονος του Ξένιου Δία, μας κέρασε ρακί, μήλα, καρύδια και άλλα καλούδια και τον ευχαριστούμε θερμά. Ξεκουραστήκαμε και ξεκινήσαμε το μεσημέρι διασχίζοντας τον οικισμό του οροπεδίου με άδειες αγροικίες, το εκκλησάκι του Αφέντη Χριστού και έπειτα πήραμε το μονοπάτι της επιστροφής.

Μια ολιγομελής ομάδα με αρχηγό αποφάσισε να επιστρέψει στην αφετηρία διασχίζοντας το φαράγγι Κουδουμή.

Το φαράγγι του Κουδουμή ή φαράγγι Τρουλωτής βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Τουρλωτή και Σφάκα. Ξεκινά την φιδογυριστή πορεία του από το οροπέδιο της Μονοκαράς και το ρέμα του εκβάλει στην παραλία Μαύρο Σελί στην περιοχή του Μόχλους. Το μήκος του είναι 3χλμ περίπου και τα κάθετα τοιχώματα του υπερβαίνουν τα 150μ. Εντυπωσιακή η γεωλογία του φαραγγιού, καθώς τα πετρώματα του ανήκουν στα βαθύτερα πετρώματα της Κρήτης, τους λεγόμενους πλακώδεις ασβεστόλιθους, που λόγω τεκτονικών μετακινήσεων σήμερα τα βρίσκουμε στις μεγαλύτερες κορυφές του νησιού. Τα πρανή και η κοίτη του φαραγγιού είναι κατάφυτα από πουρνάρια (πρίνους), που έχουν μέγεθος θάμνου ή έχουν αναπτυχθεί σε πανύψηλα δένδρα, ενώ ευδοκιμούν και πολλά αρωματικά φυτά, μερικά ενδημικά της περιοχής.

Οι υπόλοιποι πήραμε το καλοφτιαγμένο μονοπάτι προς Τουρλωτή. Σταματήσαμε για λίγο σε παλιό οικισμό στην κορφή του βουνού και κατηφορίσαμε πότε από αγροτικό δρόμο και άλλοτε από μονοπάτια. Ο καιρός ζεστός, αν και είμαστε ήδη στον δεύτερο μήνα του φθινόπωρου. Εντυπωσιακή η θέα όσο κατηφορίζουμε: ο κόλπος του Μεραμπέλλου αστράφτει κάτω από τον καταγάλανο ουρανό, το νησάκι της Ψείρας, τα ορυχεία γύψου στο Αλτσί, όλα τα Στειακά χωριά (Σφάκα, Τουρλωτή, Μυρσίνη, Έξω Μουλιανα) και στο βάθος η χερσόνησος μετά τη Σητεία και τα νησιά των Διονυσαδων, συνθέτουν εικόνες απαράμιλλης ομορφιάς. Προς το τέλος της διαδρομής, μας συνόδεψε ένα ζευγάρι αγριοπούλια (πιθανόν γυπαετοί-κοκκαλάδες), ενοχλημένα προφανώς από την πολυάριθμοι ανθρώπινη παρουσία στα απρόσιτα λημέρια τους…