ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΗ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ "Η ΣΤΡΑΤΑ ΤΟΥ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ"

Την Κυριακή 28 Ιουλίου 2019 ανεβήκαμε στην κορφή της Κρήτης, στην κορφή του Ψηλορείτη, συμμετέχοντας στην εκδήλωση Ή στράτα του Ψηλορείτη'. 

Για 10η συνεχή χρονιά ο Πολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Λιβαδιωτών, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και την βοήθεια εκατοντάδων εθελοντών, διοργανώνει στο ψηλότερο σημείο της Κρήτης εκδήλωση, στην οποία συμμετέχουν λάτρεις της ορεινής φύσης από ολόκληρο το νησί.

Η ολοήμερη διοργάνωση υλοποιείται κάτω από δύσκολες συνθήκες, καθώς γίνεται σε μεγάλο υψόμετρο, χωρίς φυσικό ίσκιο, τρεχούμενο νερό και ηλεκτρική ενέργεια. Σκοπός της εκδήλωσης είναι η ανάδειξη του ορεινού όγκου του Ψηλορείτη, η διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αλλά και η προστασία του περιβάλλοντος, καθώς αναδεικνύει την μακρόχρονη και ιστορική σχέση των κατοίκων με το φυσικό τους τοπίο.

Σε περίπτωση αναδημοσίευσης αυτού του άρθρου, ο παρακάτω σύνδεσμος πρέπει να είναι ενεργός και δεν επιτρέπεται να αφαιρεθεί.

Ο Ψηλορείτης (ή οροσειρά Ίδης) βρίσκεται περίπου στη μέση του νησιού, απλώνεται στους νομούς Ηρακλείου και Ρεθύμνου και έχει 5 κορυφές που ξεπερνούν τα 2000μ. Η ονομασία Ψηλορείτης είναι νεώτερη (το όρος το υψηλόν), ενώ η αρχαία ονομασία "Ίδη" ετυμολογικά σημαίνει δασωμένο βουνό. Οι αρχαίοι έλεγαν ότι το βουνό αυτό έχει το προνόμιο να βλέπει τον ήλιο πριν ανατείλει, οπότε πιθανόν η ονομασία ‘Ίδη’ να οφείλεται στην εξαίσια πανοραμική θέα από την κορυφή.   

Μυθικό και ιερό βουνό από την αρχαιότητα, ο Ψηλορείτης κατέχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά κάθε κρητικού. Εκεί βρίσκεται το Ιδαίο άντρο (το μέρος όπου ανατράφηκε ο Δίας) και ο αρχαιολογικός χώρος της Ζωμίνθου (σημαντική εγκατάσταση μινωικής εποχής). Η επιβλητική οροσειρά συνεχίζει με το πέρασμα των αιώνων να επιβάλλεται, διαμορφώνοντας όχι μόνο το φυσικό τοπίο του νησιού, αλλά επηρεάζοντας και την ψυχοσύνθεση των κατοίκων του. 

Η ομάδα μας ξεκίνησε από τον ΄Αγιο Νικόλαο δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα, με στόχο να προλάβουμε να ακολουθήσουμε το πρόγραμμα της διοργάνωσης, κυρίως όμως να αποφύγουμε τη ανάβαση μετά την ανατολή του ήλιου. Η 12μελής ευέλικτη ομάδα μας συμπληρώθηκε από φίλους που μας συνάντησαν στο Ηράκλειο. Ακολουθήσαμε το φιδίσιο ανέβασμα μέχρι τα Ανώγεια, συνεχίσαμε για τα 'Λιβάδια' και από κει προς το σημείο εκκίνησης κοντά στο καταφύγιο στο οροπέδιο Μυγερού.

Η ώρα είναι 05:00 το πρωί. Παρκάρουμε και ψάχνουμε να βρούμε την είσοδο. Δεξιά και αριστερά της 'στράτας' ορθώνονται πανύψηλα επιβλητικά βράχια τα οποία βλέπουμε να φωτίζουν με τους φακούς τους οι πρώτοι ορειβάτες. Μαζί μας είναι αρκετοί νέοι και γέροι άνθρωποι, αθλητικοί και μη, όλοι αποφασισμένοι να κατακτήσουν την ψηλότερη κορφή της Κρήτης. Οι περισσότεροι είναι άυπνοι. Μερικοί συνεχίζουν από το γλέντι της προηγούμενης νύχτας, κάποιοι κάνουν αστεία για την εμπειρία της 'στράτας' και άλλοι το έχουν κάνει τάμα να έρχονται κάθε χρόνο.

Ξεκινάμε.πριν ακόμη ξημερώσει, στις 5:30 το πρωί. Αρχίζουμε την ανάβαση με το σκοτάδι της νύχτας να σκεπάζει τα πάντα γύρω μας, ενώ οι σκοτεινοί όγκοι των βουνών μόλις που διακρίνονται. Σύντομα, μετά από μισή ώρα ανάβαση, το σκοτάδι αρχίζει να αραιώνει, τα άστρα να σβήνουν και τα ρόδινα χρώματα της αυγής να ζωγραφίζουν τον ορίζοντα. ΄Οσο προχωρά το γλυκοχάραμα το τοπίο γύρω μας γίνεται πιο ευδιάκριτο και σύντομα οι άγριες βουνοπλαγιές αλλάζουν όψη, λουσμένες στο χρυσορόδινο χρώμα του πρωινού. 

Αρχικά ακολουθούμε το πλακοστρωμένο μονοπάτι, διασχίζοντας το χαρακτηριστικό πετρώδες και με χαμηλή βλάστηση βουνίσιο τοπίο. Τα τελευταία χρόνια από τη βόρεια πλευρά του βουνού, στην περιοχή του Λιβαδιώτικου Αοριού, κατασκευάστηκε ένα μοναδικό σε ομορφιά και σχεδιασμό περιπατητικό μονοπάτι που ονομάζεται ‘’Η Στρατα του Ψηλορείτη’’, το οποίο ξεκινά από το οροπέδιο Λάκκος του Μυγερού (υψόμ.1580μ) και φτάνει μέχρι την κορφή. Το μονοπάτι είναι ανηφορικό και σε μερικά σημεία χρειάζεται αρκετό σθένος, λόγω της μεγάλης υψομετρικής διαφοράς (900μ.) και της απότομης κλίσης του εδάφους. 

Το ανηφορικό περπάτημα συνεχίζεται δυτικά, τα σκονισμένα παπούτσια μας παλεύουν με τις κοφτερές πέτρες, τα χαράκια  και με τις λιγοστές αστιβίδες. Τα πνευμόνια μας ζορίζονται, αλλά γεμίζουν από οξυγόνο, το οποίο λιγοστεύει όσο ανεβαίνουμε με αποτέλεσμα να λαχανιάζουμε συχνότερα. Ο ένας ακολουθεί πίσω από τον άλλο στο ανηφορικό μονοπάτι. 

Η στιβαρότητα του τοπίου αποπνέει δωρικότητα. Τοπίο σκοτεινό ακόμη, ερημικό, μυστήριο, όμορφο. Μοναδική μυστηριακή αίσθηση, χαράδρες, ψηλά αλλόκοτα βράχια, άγονες πλαγιές και φαράγγια στα χαμηλά, μοναδικά σπήλαια, εντυπωσιακοί καρστικοί σχηματισμοί, βαθύσκιωτα φαράγγια, μικρά οροπέδια και γυμνές αλπικές ζώνες συνθέτουν ένα ανεπανάληπτο σκηνικό. Οι ντόπιοι προσπαθούν να μας εμψυχώσουν: «μετά από δω φτάνουμε» λέει ο ένας, «σε λίγο ισιώνουμε» λέει ο άλλος. Πολλές οι κορφές, αλλά η ψηλότερη πουθενά!



Συνειδητοποιούμε ότι θα χρειαστούμε υπομονή, αντοχή και καλή διάθεση για να αντιμετωπίσουμε το όχι ιδιαίτερα φιλικό ορεινό περιβάλλον. Οι μαγευτικές εικόνες, η απίθανη ανατολή και η αίσθηση της 'ελαφρότητας' είναι αντιστρόφως ανάλογες με τις αργές και βαριές μας ανάσες. Προχωρώντας μπροστά και ξεκλέβοντας κάποιες ματιές προς τα πίσω, αναμετρόμαστε με την ίδια μας τη φύση. Νιώθουμε μικροί και συνάμα μεγάλοι, προσπαθώντας να κατακτήσουμε την κορυφή και διαπιστώνοντας την απεραντοσύνη της φύσης. Καθώς ανεβαίνουμε στα πετρώδη υψώματα για να φτάσουμε στην πρώτη, στη δεύτερη και την τρίτη κατά σειρά κορφή, τα τελευταία δύο-τρία χιλιόμετρα της στράτας μας φαίνονται ελάχιστα πιο βατά. Ακολουθώντας το χείλος του γκρεμού, προχωρούμε με προσοχή.

Μετά από 2 περίπου ώρες απότομης ανάβασης φτάσαμε στην κορφή.  Η κορυφή, που τους περισσότερους μήνες του χρόνου είναι χιονισμένη, μας αποζημιώνει για την κοπιαστική ανάβαση, καθώς το βλέμμα μας ταξιδεύει και αγκαλιάζει ολάκερη την Κρήτη, με τις τρεις ψηλές βουνοκορφές της, τριγυρισμένη από θάλασσες. Δύσκολο να πιστέψουμε στα μάτια μας. Αδύνατο να δεχτούμε πως είμαστε μάρτυρες αυτής της αβάσταχτης ομορφιάς, με πανοραμική θέα 360 μοιρών. Ο Ψηλορείτης, σύνορο γης και ουρανού, διαφεντεύει με την άγρια ομορφιά του ολόκληρο το νησί. Ορεινά χωριά στην άκρη του γκρεμού∙ Η οροσειρά της Ίδης μας αποκαλύπτει, μέσα από τις νεφελοσκέπαστες κορυφές, την Κρήτη σε όλο της το μεγαλείο. Τον όγκο των Λευκών Ορέων στα δυτικά∙ τη Δίκτη (Λασιθιώτικα βουνά) στα ανατολικά∙ τον κάμπο της Μεσαράς, τα Αστερούσια Όρη και την απεραντοσύνη του Λιβυκού πέλαγους στα νότια∙ το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο με φόντο το Κρητικό πέλαγος στο βορρά. Ο Ψηλορείτης, ορθός κάτω από τα πόδια μας, μας διαβεβαιώνει ότι ήταν και θα παραμείνει ο άρχοντας αυτού του τόπου!

Με ένα πρωτόγνωρο αίσθημα μεγαλοσύνης και ελευθερίας νιώθουμε βαθύτερα τώρα την εξομολόγηση του Νίκου Καζαντζάκη μετά την ανάβαση του στην κορυφή του Ψηλορείτη: «…Μου έλαχαν κάμποσες χαρές στη ζωή μου, παράπονο δεν έχω. Μα ετούτη να δω την Κρήτη αλάκερη πάνω στα κύματα, ήταν από τις πιο μεγάλες…».

Πολλοί αναβάτες-προσκυνητές έχουν συγκεντρωθεί γύρω από το μικρό ξωκλήσι, όπου κάθε χρόνο τελείται λειτουργία στη χάρη του Τίμιου Σταυρού. Από την αρχαιότητα προσκυνητές ανέβαιναν στην κορφή του ιερού βουνού για να αφήσουν τα δώρα τους στο ιερό κορυφής που υπήρχε στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται το πέτρινο εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού, ένα ιδιαίτερο κτίσμα κατασκευασμένο με την πανάρχαια τεχνική των  πετρόκτιστων θολωτών τάφων. Χτισμένο όπως τα μιτάτα των βοσκών (δηλ. με πέτρες τοποθετημένες με τέτοιο τρόπο που η μία δένει την επόμενη χωρίς κονίαμα), δεν έχει το συνηθισμένο κυκλικό σχήμα, αλλά ξεχωρίζει με το παράδοξο (σαν βιολί) μακρόστενο σχήμα του. Η ταμπέλα που έχει τοποθετηθεί δίπλα από την καμπάνα μας ενημερώνει ότι βρισκόμαστε σε υψόμετρο 2.456μ. δηλαδή στο ψηλότερο σημείο της Κρήτης.
Αρχίζουμε να παγώνουμε. Οι μύες μας πονάνε. Ο ενθουσιασμός δίνει τη θέση του στην κούραση και την ψύχρα. Ξαπλώνουμε κατάχαμα και κλείνουμε τα μάτια. Ακούμε τον αέρα να φυσάει λυσσασμένα και να ρίχνει τη θερμοκρασία το κατακαλόκαιρο στους 14 βαθμούς. 
Ο πολύ δυνατός άνεμος και η παγωνιά μας αναγκάζουν να κατηφορίσουμε νωρίτερα από ότι είχαμε σχεδιάσει. Αισθανόμαστε όμως να είμαστε οι πιο ''ψηλοί' απ’ όλους τους ανθρώπους, μα και οι πιο ταπεινοί συνάμα. Νιώθοντας ότι έχουμε βιώσει μια αλησμόνητη εμπειρία, παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής, στις 8:30 περίπου, φορτωμένοι εικόνες και συναισθήματα. 




Αρχίζουμε με πολύ προσοχή την κατάβαση, καθώς το έδαφος είναι σαθρό και η πιθανότητα ολίσθησης μεγάλη. Μας συνοδεύουν οι αρμονικοί ήχοι από τα κουδουνίσματα των προβάτων που βοσκούν αμέριμνα στις πλαγιές και "δονούν" την ησυχία της ερημιάς. Στις 10:30 περίπου το πρωί επιστρέφουμε στο μικρό οροπέδιο του Μυγερού, που βρίσκεται φωλιασμένο μέσα στα Λιβαδιώτικα όρη, μετά από 4,5 περίπου ώρες, έχοντας διανύσει 9,32χλμ, με υψομετρική διαφορά ανάβασης 926μ και κατάβασης 904μ. 

Οι διοργανωτές μας περίμεναν στο χώρο του καταφύγιου, έχοντας κάνει τις ανάλογες προετοιμασίες για να υποδεχτούν τους πολυάριθμους επισκέπτες.  Τα στρωμένα τραπέζια σιγά-σιγά άρχισαν να γεμίζουν από τους πεζοπόρους, που δέχτηκαν το φιλόξενο κέρασμα του Συλλόγου, με βραστό κρέας, πεντανόστιμο γαμοπίλαφο και κρασί. Φυσικά δεν λείπει και το ξακουστό 'οφτό ή αντικριστό', που σιγοψήνεται αντικριστά στη φλόγα, σκορπώντας τριγύρω γαργαλιστικές μυρωδιές. Παρόντες και εκπρόσωποι από τον Δήμο, την Περιφέρεια και βουλευτές της περιοχής, ενώ καταφτάνουν διαρκώς όλο και περισσότεροι περιπατητές (αν και όπως εκτιμούν οι ντόπιοι φέτος οι συμμετοχή είναι αισθητά μικρότερη σε σχέση με προηγούμενες χρονιές). Στο τέλος όλοι μπλέκονται σε μία ωραία παρέα, με κοψίδια, τυροκομικά και άφθονη ρακή.  

Ξεκουραζόμαστε, γευόμαστε το φιλόξενο κέρασμα του Πολιτιστικού Συλλόγου και αναχωρούμε για τα Ανώγεια, όπου κάνουμε στάση για το κλασικό γαλακτομπούρεκο στην πλατεία του χωριού. Επιστρέφουμε στον ΄Αγιο Νικόλαο το απόγευμα, με την ικανοποίηση που χαρίζει η πραγμάτωση ενός στόχου έχοντας βιώσει μια αλησμόνητη εμπειρία, μια εμπειρία στο ύψος των ονείρων μας... 
Καθώς όπως είπε ένας γέρος Ανωγειανός βοσκός: «Ο Ψηλορείτης δεν είναι η κορφή τση Κρήτης. Είναι η Κρήτη…».

ΑΡΧΗΓΟΣ: Σπυριδάκης Μανώλης
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Ευδαίμων Παναγιώτης, Κολοτούρος Θανάσης, Μαμάκης Γιώργος  

ΧΑΡΤΗΣ: Ευδαίμων Παναγιώτης 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Λάμπρου Ελένη, Μαμάκης Γιώργος

 Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΑΣ